Zapalenie trzustki.

Skąd się bierze choroba? Jak ją leczyć?

Trzustka to mały, ale bardzo ważny narząd, który ma wiele funkcji. Bez niej nie moglibyśmy trawić białek, cukrów i tłuszczów. Wytwarzane przez trzustkę enzymy trawienne wędrują do dwunastnicy, gdzie są dopiero aktywowane.

Czasem zdarza się jednak, że te protoenzymy z jakiegoś powodu stają się aktywne już w trzustce i zaczynają niszczyć jej strukturę. Trzustka ma wprawdzie specjalne zabezpieczenia, by do tego nie doszło, ale jeśli zostaną one przełamane, dochodzi do ostrego stanu zapalnego. Zdarza się, że dochodzi wtedy do nieodwracalnego zniszczenia narządu.

Co więcej, stan zapalny może wymknąć się poza sam narząd i rozsiać się po całym organizmie, prowadząc do tzw. uogólnionej reakcji zapalnej przypominającej sepsę. W około 10 proc. przypadków ciężka postać ostrego zapalenia trzustki kończy się śmiercią.

BÓL NIE DO ZNIESIENIA

Tak silny stan zapalny manifestuje się całą serią objawów. Dominującym jest trudny do zniesienia ból pojawiający się nagle. Ból obejmuje środkową część brzucha i nadbrzusze i trwa przez wiele godzin, a nawet dni. Towarzyszą mu nudności i wymioty, często dość wysoka gorączka i przyspieszone tętno. Bywa, że u chorego dochodzi do nagłego spadku ciśnienia tętniczego i zaburzeń pracy innych narządów, co może być zagrożeniem życia. Dlatego w takim wypadku należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza.

Taki atak najczęściej zdarza się po spożyciu obfitego i tłustego posiłku z dodatkiem alkoholu.

Ostry stan zapalny trzustki może być następstwem kamicy żółciowej, która często towarzyszy zbyt wysokiemu poziomowi cholesterolu we krwi, otyłości i cukrzycy. To, co jemy, jest coraz bardziej przetworzone, obfituje w cukry proste i tłuszcze zwierzęce. Spożywamy zbyt dużo mięsa, a za mało warzyw i produktów zbożowych z pełnego przemiału, które są bogate w ważny dla układu pokarmowego błonnik. Kamienie żółciowe mogą zatkać przewody żółciowe i przewód trzustkowy, prowadząc do zapalenia trzustki. Mogą się do tego przyczynić też niektóre leki, choroby autoimmunologiczne, wrodzone wady rozwojowe trzustki i dziedziczne mutacje genów sprzyjające aktywacji enzymów trzustkowych wewnątrz komórek pęcherzykowych.

U 10 proc. pacjentów lekarze nie są w stanie ustalić przyczyny choroby (tzw. idiopatyczne ostre zapalenie trzustki). To sprawia, że w teorii zapalenie trzustki może się zdarzyć każdemu, chociaż najczęściej jednak tym, co za dużo piją i zbyt obficie jedzą (zwłaszcza tłusto).

PĘCHERZYK ŻÓŁCIOWY DO USUNIĘCIA?

Stan trzustki można sprawdzić. Podstawą w rozpoznaniu zapalenia tego narządu jest oczywiście wywiad lekarski przeprowadzony z pacjentem, ale też wyniki badań laboratoryjnych krwi i moczu. Standardowo oznacza się poziom enzymów trzustkowych (amylazy i lipazy) i wykonuje się USG jamy brzusznej oraz rentgen klatki piersiowej i jamy brzusznej.

Jeżeli to ostry stan zapalny, zostaniemy w szpitalu, bo w pierwszych dniach leczenia pacjent nie może niczego jeść, jest tylko nawadniany drogą dożylną. Dostaje też leki przeciwbólowe oraz środki hamujące funkcje wydzielnicze trzustki. Czasem podawane są antybiotyki (jeżeli doszło do rozwoju infekcji).

Przy łagodnym przebiegu choroby zazwyczaj leczenie na tym się kończy. Pacjent dostaje specjalną dietę i może dochodzić do siebie w domu, ponieważ nie doszło u niego do większych uszkodzeń narządów sąsiadujących z trzustką. Przy ciężkim zapaleniu chory powinien otrzymać żywienie dojelitowe i dłużej pozostaje w szpitalu.

Jeżeli okaże się w wyniku badań, że przyczyną zapalenia trzustki jest kamica żółciowa, lekarz może podjąć decyzję o usunięciu kamieni, a nawet całego pęcherzyka żółciowego. Trzeba zdawać sobie sprawę, że to zmieni naszą dietę już na zawsze.

GDY ZAPALENIE STAJE SIĘ PRZEWLEKŁE

Dla wielu ludzi ostre zapalenie trzustki jest na szczęście epizodem jednorazowym, o którym (zwłaszcza przy zmianie nawyków żywieniowych i ograniczeniu alkoholu) mogą z czasem zapomnieć. Jednak dla części pacjentów problemy z trzustką stają się przewlekłe.