Biznes ma dość
Na razie skala zapowiadanego buntu na Podhalu jest mniejsza, niż zapowiadano. Jednak przedsiębiorcy twierdzą, że lockdown oznacza koniec ich działalności, a obietnice rządu traktują jak policzek.
Elżbieta Porębska, właścicielka pensjonatu w Białym Dunajcu, wspomina, że po trudnej wiośnie, gdy turystów nie było u niej wcale, promyk nadziei na lepsze czasy pojawił się w sierpniu. – Mieliśmy 60 proc. zajętych miejsc, ale już wtedy mówiło się, że otwarci będą mogli być tylko ci, którzy postawią na bezpieczeństwo gości.
W pensjonacie rozpoczął się remont i wymiana wentylacji na system, który lepiej będzie chronił przed wirusami. W ogrodzie stanęła wiata, by turyści mogli zjeść posiłki na świeżym powietrzu. – Wszystko to na nic. Już we wrześniu poodwoływali szkolne wycieczki i firmowe wyjazdy, a gdy w październiku ogłoszono nasz region czerwoną strefą, zamknęli nas na amen – rozkłada ręce właścicielka pensjonatu. Dodaje, że kolejne tygodnie zamrożenia sprawiają, że dziś jest u kresu wytrzymałości. Podobne głosy słychać u jej sąsiadów, a także przedsiębiorców na całym Podhalu. O buncie wobec rządowych obostrzeń zrobiło się głośno za sprawą akcji „Góralskie veto” zainicjowanej przez Sebastiana Pitonia z Kościeliska. Ale o trudnej sytuacji mówią dziś wszyscy właściciele karczm, restauracji, ośrodków narciarskich czy obiektów noclegowych w górskich gminach, które w środku zimowych ferii turyści muszą omijać szerokim łukiem.
„Góralskie veto”
– Byłam właśnie u księgowej zapytać, ile mogę dostać wsparcia z „tarcz”, o których tak często rząd mówi na konferencjach. Usłyszałam: „To ci się nie należy, bo zatrudniasz sześć, a nie dziewięć osób”, „to ci nie przysługuje, bo nie masz takiego utargu…” – nie kryje frustracji Maria Rzadkosz. Od lat prowadzi karczmę Polaniorka w Białym Dunajcu, tuż przy zakopiance. – Biznes dobrze prosperował, wiosną wybudowaliśmy dodatkowy budynek, a teraz stoi pusty. Najbardziej szkoda mi pracowników, bo tu, na Podhalu, o dobrego kelnera czy kucharza bardzo trudno, a jak raz się go straci, już może nie wrócić – przyznaje.
– Czy otworzymy się mimo obostrzeń? Jestem pewna, że jeżeli wszyscy przystąpimy do strajku, to turyści do nas przyjadą, bo na szlakach jest ich pełno – ucina.
Elżbieta Porębska: – Ci, którzy cwaniaczyli i otwierali się w święta, swoje zarobili, a ci, co się dostosowywali, zostali na lodzie. Jesteśmy
Kasy gmin, które żyją z turystyki, są puste, a potrzeb jest wiele. Oczywiście gminy mogą obniżyć podatki od nieruchomości czy czynsze, ale w obliczu kryzysu gospodarczego, z jakim borykają się dziś te samorządy, takie rozwiązanie jest niewystarczające
w stanie zapewnić bezpieczne warunki, bo ludzi i tak teraz po feriach będzie mniej. A jeżeli rząd wymaga, żebyśmy stanęli, niech nam wypłaci przynajmniej połowę ubiegłorocznego utargu. Ze strony rządu słychać na razie zapowiedzi przeznaczenia miliarda złotych na pomoc górskim gminom (w Polsce jest ich ok. 200). Środki te – maksymalnie 8 mln zł dla samorządu – mają zostać przeznaczone na inwestycje związane z branżą turystyczną. Dodatkowo rząd zamierza refundować im 80 proc. umorzenia podatków od nieruchomości (podatek ten gminy mogą umarzać dotkniętym obostrzeniami przedsiębiorcom).
Miliardy od rządu?
Agata Wojtowicz, prezes Tatrzańskiej Izby Gospodarczej, nie kryje wątpliwości, czy przelanie pieniędzy do kas górskich samorządów przedsiębiorcy w ogóle odczują.
AGATA WOJTOWICZ prezes Tatrzańskiej Izby Gospodarczej
– Kasy gmin, które żyją z turystyki, są puste, a potrzeb jest wiele. Oczywiście gminy mogą obniżyć podatki od nieruchomości czy czynsze, ale w obliczu kryzysu gospodarczego, z jakim borykają się dziś te samorządy, takie rozwiązanie jest niewystarczające – zaznacza Wojtowicz. Dodaje, że także z bezpośredniej pomocy w postaci „tarczy 2.0” górale nie mogą być zadowoleni. – Wsparcie jest adresowane do osób zatrudniających pracowników, a na Podhalu wiele biznesów to jednoosobowe firmy rodzinne albo takie, które po miesiącach postoju musiały tych pracowników zwolnić – przypomina prezes TIG.
Wojtowicz zwraca uwagę, że często pomoc nie trafia do firm, które nie świadczą usług turystycznych, np. sklepów z pamiątkami, wypożyczalni, przewodników, ale na których turystyka Podhala się opiera. – Właściciel hurtowni spożywczej, który dostarczał produkty do pensjonatów, opowiadał, że obroty spadły mu o 80 proc. Ale nie ma znikąd pomocy. Nic dziwnego, że frustracja wzrasta, bo ludzie doszli do ściany, a do tego czują się pozostawieni sami sobie – podkreśla Wojtowicz.
– Czujemy się jak w matriksie: nasz świat się tu wali, a rząd traktuje nas jak piąte koło u wozu, bo on ma z czego żyć.
Albo teraz, albo nigdy
Twarzą protestów jest w tej chwili Sebastian Pitoń, lider Góralskiego Veta, nieformalnego stowarzyszenia, do którego przystali właściciele pensjonatów, restauracji czy ośrodków narciarskich, które pomimo trwających ferii zimowych stoją puste i pozamykane. Górale od dwóch tygodni gromadzili się na tajnych spotkaniach w Zakopanem i okolicach, by między sobą ustalić plan otwarcia swoich biznesów. Pitoń to architekt z Kościeliska. Uważa, że pandemii nie ma, a jedynym celem jej ogłoszenia jest chęć zniszczenia przez PiS polskiej klasy średniej.
– Tylko teraz możemy jeszcze spróbować uratować. To jest ostatni moment. Stawiamy wszystko na jedną kartę. Jeśli w tej chwili nie zaprotestujemy, nie zaczniemy normalnie żyć i pracować, za miesiąc nie będzie komu wracać, bo polski biznes zostanie wykupiony, splajtuje – mówił w Radiu ZET.
– Damy impuls dla całej Polski. Zakończymy szaleństwo, które chce zniszczyć polskość, zniszczyć klasę średnią, małe i średnie biznesy, i które zabija Polaków, bo to nie COVID-19, ale rozporządzenia rządu i paraliż służby zdrowia ich zabijają. Wierzę, że cała Europa wysiądzie z tego szaleńczego pociągu, który zmierza w kierunku destrukcji. Nasz bunt jest powrotem do normalności. Będziemy normalnie żyć i pracować – dodawał Pitoń, który sam przeszedł koronawirusa. Chorobę uznał za „lekką i przyjemną”. Pytany przez dziennikarzy, czy nie obawia się konsekwencji złamania prawa, podkreśla, że protestujący górale nie obawiają się policji oraz że to rząd łamie przepisy konstytucji, a protestujący nie robią nic złego.
Radykalne poglądy Pitonia podzieliły Podhale. Część właścicieli, skupiona w grupie Wolni Przedsiębiorcy, wypowiada się łagodniej. – Jako rozsądnie myślący przedsiębiorcy zdajemy sobie sprawę z niebezpieczeństwa i skutków, jakie niesie za sobą zakażenie koronawirusem, i tym samym chcemy zapewnić bezpieczeństwo zarówno nam, naszym rodzinom i najbliższym, jak również ewentualnym potencjalnym klientom, którzy zdecydują się przyjechać na Podhale lub do innych regionów turystycznych w Polsce. Nie ma tutaj miejsca na brawurę i lekceważenie niebezpieczeństwa, jakie niesie za sobą brak odpowiedzialności – komentuje Gerard Wolski, przedstawiciel Wolnych Przedsiębiorców.
I dodaje: – Propagowanie haseł antypandemicznych przyniesie wręcz odwrotne skutki, ponieważ ludzie, widząc, że na Podhalu lekceważy się reżim sanitarny, po prostu nie przyjadą, a tym samym otwarcie naszych firm minie się z celem.
Będą pozwy zbiorowe
Mecenas Amadeusz Borkowski z kancelarii Dubois i Wspólnicy w rozmowie z „Wyborczą” przyznaje, że takie zapowiedzi słychać nie tylko na Podhalu, ale z ekonomicznego punktu widzenia złamanie lockdownu jest nieopłacalne. – Kary od sanepidu za złamanie obostrzeń epidemicznych trzeba zapłacić natychmiast, dlatego dla firm, które od miesięcy nie zarabiały, to dodatkowe obciążenie – podkreśla mecenas. Ale dodaje, że coraz więcej przedsiębiorców decyduje się na walkę z rządowymi obostrzeniami przed sądem. – Złożyliśmy już pierwszy pozew zbiorowy w imieniu 45 firm z branży turystycznej, w którym wskazujemy, że zakazy prowadzenia działalności wprowadzane w drodze rozporządzeń, a nie ustaw, są niekonstytucyjne – mówi mecenas Borkowski. Dodaje, że ciągle do ich kancelarii zgłaszają się kolejni przedsiębiorcy chcący uzyskać odszkodowanie od skarbu państwa.
A Pitoń podkreśla, że górale nie mają już żadnych żądań wobec rządzących. – Jeżeli najdzie ich refleksja, że są ludźmi i mają sumienia, mogą prosić Boga o wybaczenie, bo my im raczej nie wybaczymy – twierdzi.