Łódź – demograficzne laboratorium kraju
Niespełna 41 lat ma przeciętny mieszkaniec województwa pomorskiego i jest to „najmłodszy” region w kraju. W województwie łódzkim przeciętny wiek to 44 lata, a co piąta osoba skończyła 65 lat.
– W Łodzi i województwie łódzkim niekorzystne zjawiska demograficzne zaczęły występować już w latach 60. i 70. ubiegłego wieku – mówi prof. Piotr Szukalski, demograf z Uniwersytetu Łódzkiego. – Szczególnie widać to w samej Łodzi, lecz w mieście wojewódzkim mieszka ok. 26-27 proc. populacji całego regionu, więc rzutuje to na całość. Poza tym te zjawiska coraz częściej obserwujemy nie tylko w Łódzkiem, ale i w całym kraju.
Zauważają to eksperci z Głównego Urzędu Statystycznego, którzy podkreślają, że od kilkunastu lat sytuacja ludnościowa Polski jest trudna. Opierając się na danych z 2022 roku, zaznaczają, że w najbliższej perspektywie nie należy oczekiwać znaczących zmian zapewniających stabilny rozwój demograficzny: bardzo niski poziom urodzeń, wysoka liczba zgonów, nieco niższa niż w 2021 roku liczba zawartych małżeństw, a także spadek salda migracji zagranicznych pogłębiły obserwowaną od kilkunastu lat niekorzystną sytuację ludnościową Polski.
100 wnuczków na 126 dziadków
W województwie łódzkim i coraz częściej w Polsce zderzają się dwa zjawiska: proces starzenia się ludności, który jest wynikiem tego, że żyjemy coraz dłużej, oraz coraz niższy poziom dzietności. Obec
nie tzw. indeks starości wynosi 126, co oznacza, że na 100 wnuczków, czyli dzieci do 14. roku życia, przypada 126 dziadków, czyli osób, które skończyły 65 lat. W Polsce mieszka o 1,5 mln seniorów więcej niż dzieci, które nie skończyły 14 lat. Ta różnica pogłębia się co roku, w 2021 roku indeks starości wyniósł 122.
Statystycy zwracają uwagę na to, że proces starzenia się ludności Polski jest zróżnicowany regionalnie, a obecnie najmłodszą strukturą wieku charakteryzuje się województwo
pomorskie. W 2022 przeciętny wiek (tzw. wiek środkowy) mieszkańców tego województwa wyniósł niespełna 41 lat, wskaźnik starości 18,1 proc., a odsetek dzieci do 14. roku życia – 16,6 proc. W Polsce te wskaźniki to odpowiednio: ponad 42 lata, 19,5 proc. i 15,4 proc. Podobnie jest w województwach małopolskim i wielkopolskim.
Województwo łódzkie wraz z opolskim i świętokrzyskim znalazły się na drugim końcu: w 2022 r. tzw. wiek środkowy wyniósł ok. 44 lat, wskaźnik starości 20-22 proc., a odsetek dzieci to 14-15 proc. Bardzo podobne pod tym względem są także województwa zachodniopomorskie i dolnośląskie.
Zapaść demograficzna
W ciągu ostatnich 25 lat najszybciej starzała się ludność w województwach opolskim oraz zachodniopomorskim i śląskim, a dość szybko też w warmińsko-mazurskim, chociaż nadal jest ono jednym z najmłodszych w kraju. W najmniejszym stopniu zmieniły się od 1990 r. parametry demograficzne ludności województw mazowieckiego, wielkopolskiego, lubelskiego, a nawet łódzkiego, którego mieszkańcy obecnie są określani jako najstarsi w Polsce.
– Zmiany w województwie łódzkim mają mniej dynamiczny charakter, gdyż już jesteśmy jednym z najbardziej zaawansowanych wiekowo regionów – mówi prof. Szukalski. – Województwo łódzkie to laboratorium demograficzne, a zjawiska, które tu występują od dawna, coraz silniej zaznaczają się w kraju. W Łódzkiem odsetek dzieci jest niższy niż w Polsce, ale nie jakoś szczególnie, w skali kraju dzieci stanowią 17-18 proc. ludności.
Demograf dodaje: – Ubiegłoroczne dane o liczbie urodzeń – 305 tys. w skali kraju – to dramat. Świadczy to o zapaści demograficznej.
Jak podaje GUS, pod koniec 2022 liczba ludności Polski wyniosła 37,76 mln osób, o ponad 141 tys. mniej niż w końcu 2021 r. Pandemia koronawirusa w sposób szczególny wpłynęła na przebieg zjawisk demograficznych w 2020 i 2021 r., pogłębiła niekorzystne trendy obserwowane na przestrzeni lat. W województwie łódzkim pod koniec ubiegłego roku mieszkało niemal 2,38 mln osób, a w ciągu roku ten region stracił 16,4 tys. osób. Od 2020 r. ludność woj. łódzkiego zmniejszyła się o 163,9 tys. osób, a od 2010 r. o niemal ćwierć miliona mieszkańców.