Jak leczyć osteoporozę?
Ryzyko złamań przy osteoporozie można zmniejszyć, stosując odpowiednie leczenie. Jakie są najnowsze terapie?
Zgodnie z najnowszymi rekomendacjami międzynarodowymi dotyczącymi leczenia zaawansowanej osteoporozy, jedyną skuteczną terapią, która może zredukować ryzyko kolejnych złamań i zwiększyć masę kostną, jest stosowanie leków anabolicznych (teryparatyd, romosozumab).
Takie leczenie powinno trwać od roku do dwóch lat. Potem podaje się leki hamujące resorpcję kości.
Do niedawna najczęściej stosowanymi w praktyce klinicznej lekami były środki antyresorpcyjne, czyli bisfosfoniany. Mają one udowodnioną skuteczność przeciwzłamaniową w osteoporozie pomenopauzalnej u kobiet oraz w osteoporozie posteroidowej.
Przeprowadzono wiele badań klinicznych z zastosowaniem bisfosfonianów w porównaniu z placebo u kobiet z osteoporozą pomenopauzalną oraz obecnością lub nie złamań trzonów kręgowych. Udowodniono, że leki należące do grupy bisfosfonianów takie jak alendronian, ryzedronian czy zoledronian redukują ryzyko złamań kręgowych i pozakręgowych, w tym także biodra. Ibandronian obniża tylko ryzyko złamań kręgowych.
Bisfosfoniany można podawać doustnie: alendronian – 70 mg raz w tygodniu, ryzedronian – 35 mg raz w tygodniu, ibandronian – 150 mg raz w miesiącu. Można je również podawać dożylnie: zoledronian – 5 mg raz na 12 miesięcy i ibandronian – 3 mg raz na 3 miesiące.
LEKI, KTÓRE HAMUJĄ UTRATĘ KOŚCI
Pierwszym lekiem biologicznym stosowanym w leczeniu osteoporozy był denosumab. Jest to w pełni ludzkie przeciwciało monoklonalne, które silnie hamuje resorpcję kości poprzez zablokowanie zarówno procesu ich „zjadania”, jak i aktywności dojrzałych osteoklastów.
Działanie antyresorpcyjne denosumabu jest w pełni odwracalne i bardzo szybkie, a spadek markerów resorpcji kości o 85 proc. występuje już po 72 godzinach od podania. Stosowanie denosumabu powoduje wzrost gęstości mineralnej kości w obrębie całego szkieletu.
Udowodniono, że denosumab zmniejsza ryzyko złamań kręgów, biodra i złamań pozakręgowych.
Kolejną opcją są leki z grupy SERM (selektywne modulatory receptorów estrogenowych), które mają zróżnicowane działanie. W Europie do leczenia osteoporozy pomenopauzalnej
są zarejestrowane następujące leki: raloksyfen i bazedoksyfen. Działają one jako częściowy agonista receptora estrogenowego w kościach, zmniejszając tempo utraty masy kostnej u kobiet po menopauzie.
Raloksyfen w dawce 60 mg/dobę zmniejsza ryzyko złamania kręgów o ponad 30 proc. u chorych z wcześniejszym złamaniem w obrębie kręgosłupa i o około 55 proc. u chorych bez wcześniejszych złamań.
Selektywne modulatory receptorów estrogenowych podawane są doustnie raz na dobę, niezależnie od posiłku i pory dnia. Rzadko, ale mogą nasilać częstość występowania uderzeń gorąca w przebiegu menopauzy.
Chorym na osteoporozę można też podać teryparatyd, czyli analog parathormonu. Ma on udokumentowane działanie anaboliczne. Stosowanie teryparatydu prowadzi do zwiększenia liczby i aktywności osteoblastów – komórek kościotwórczych. Zwiększa on też wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego oraz wydalanie fosforanów z moczem. Podawanie teryparatydu znacząco podwyższa gęstość mineralną kości i zmniejsza ryzyko wystąpienia złamań trzonów kręgowych oraz złamań pozakręgowych.
Lek jest podawany podskórnie w dawce 20 μg raz dziennie.
WAPŃ I WITAMINA D
Leczenie osteoporozy polega przede wszystkim na zmniejszaniu ryzyka złamań. Odpowiednio dobrane leki hamują proces niszczenia kości i wspomagają odbudowę ich struktury. Bardzo ważna jest suplementacja wapnia i witaminy D – zarówno w pierwszej fazie leczenia, jak i po włączeniu innych leków, a także zaprzestanie palenia tytoniu.
Odpowiednia podaż wapnia, witaminy D3 oraz białka jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu kostnego w każdej grupie wiekowej. Zapewnia to nie tylko wytrzymałość kości, ale także zmniejsza ryzyko upadków, poprzez wpływ na stan układu mięśniowo-nerwowego.
Niedobór wapnia wynika nie tylko z tego, że za mało go zjadamy z dietą, ale możemy mieć zaburzone jego wchłanianie.
Według szacunków podaż tego pierwiastka w przeciętnej, codziennej diecie Polaka pokrywa jedynie około 50–60 proc. jego dziennego zapotrzebowania.
Jego suplementacja jest zalecana jednak wyłącznie tym, którzy nie przyjmują odpowiedniej ilości tego pierwiastka wraz z pożywieniem lub też mają znacząco wysokie ryzyko wystąpienia złamań.
Sugerowana dzienna podaż wapnia dla osób powyżej 51 r. ż. wynosi 1,0 g/dobę w grupie kobiet i 1,2 g/dobę w grupie mężczyzn powyżej 71 roku życia. Dawki rekomendowane są całkowicie bezpieczne. Wyższe mogą wcale nie mieć pozytywnego wpływu na układ kostny, za to wywoływać działania niepożądane w tym np. kamicę nerkową.
Niedobór witaminy D3 w populacji polskiej także jest powszechny. Stąd suplementacja nią powinna być stosowana według aktualnych zaleceń opracowanych dla Europy Środkowej, nie mniej jednak niż w dawce 800–1000 jm./dobę w grupie dorosłych.
Pacjenci z osteoporozą, u których stwierdzono niskie stężenie 25(OH)D3 w surowicy wymagają bezwzględnego wyrównania jej poziomu z zastosowaniem dawek leczniczych. Zalecana dawka może dochodzić nawet do 7000 jm./dobę przez 8-12 tygodni do osiągnięcia stężenia 30 ng/ml, a następnie z podtrzymaniem terapii w dawce do 2000 jm./dobę [6].
Leczenie osteoporozy polega przede wszystkim na zmniejszaniu ryzyka złamań. Odpowiednio dobrane leki hamują proces niszczenia kości i wspomagają odbudowę ich struktury