Sprawiedliwi upamiętnieni w ogrodzie

Na uroczystość przybyli m.in. krewni uhonorowanych: syn i wnuk Natalii Gorbaniewskiej oraz kuzyni Jana Jelínka. Oni też odsłaniali kamienie poświęcone swoim bliskim. Z kolei wceremonii przy głazie Roberto Kozaka wzięli udział przedstawiciele ambasady Chile. – To miejsce niesie przekaz, że nawet wnajbardziej beznadziejnych czasach zawsze znajdzie się choćby jeden człowiek, który wimię humanistycznych wartości będzie chciał wypowiedzieć wojnę opresji, pomagając drugiemu człowiekowi czy zabiegając oludzką godność – mówił Piotr Jakubowski, dyrektor Domu Spotkań z Historią.

Instytucja ta jest współinicjatorką – razem zwłoską fundacją Gariwo – powstania Ogrodu Sprawiedliwych. Otwarto go w 2014 r. na skwerze im. gen. Jana Jura-Gorzechowskiego uzbiegu al. Jana Pawła II iul. Dzielnej.

Natalia Gorbaniewska (1936-2013) była rosyjską poetką idysydentką, jedną z kilku osób, które po agresji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację w1968 r. zorganizowały protest na placu Czerwonym. Została za to zamknięta w szpitalu psychiatrycznym, apotem zmuszona do emigracji. Jan Jelínek (1912-2009) był czeskim pastorem we wsi Kupiczów na Wołyniu. Wczasie II wojny światowej i fali masowych mordów na tamtych terenach niósł pomoc Żydom, Polakom, Ukraińcom, Niemcom iRosjanom. Roberto Kozak (1942-2015), argentyński dyplomata, wlatach 70. uratował ponad 20 tys. Chilijczyków represjonowanych przez reżim Pinocheta. Tych troje bohaterów wybrał Komitet Ogrodu Sprawiedliwych. Wcześniej upamiętniono tutaj już 12 osób: Marka Edelmana, Magdalenę Grodzką-Gużkowską (ratującą Żydów zgetta, prekursorkę leczenia dzieci autystycznych), Jana Karskiego, Antonię Locatelli (włoską misjonarkę zamordowaną wRwandzie), Tadeusza Mazowieckiego, Annę Politkowską (niezależną rosyjską dziennikarkę zamordowaną wMoskwie), Pietra Hryhorenkę (radzieckiego wojskowego idysydenta), Nelsona Mandelę, Hasana Mazhara (gubernatora Ankary, który sprzeciwił się masakrze Ormian), Władysława Bartoszewskiego, Witolda Pileckiego i ks. Jana Zieję.

– Postawy Sprawiedliwych dotyczyły najgorszych wymiarów historii. Nie tylko odpowiadały na oba totalitaryzmy XX w., ale także na apartheid wRPA, na ludobójstwo wTurcji wobec Ormian, wRwandzie, w Bośni iHercegowinie, wRosji Putina wobec Czeczenii. Jak się okazało, te trzy osoby, które honorujemy dzisiaj, dodają do tych postaw bardzo wyraziste indywidualne symbole – mówił Zbigniew Gluza, przewodniczący Komitetu Ogrodu Sprawiedliwych.

Podczas uroczystości rozstrzygnięto też pierwszy etap konkursu „Pójść za księdzem Zieją” zorganizowanego przez Fundację Służby Rzeczypospolitej iDSH dla uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych. Zadaniem uczestników było wykonać projekt promujący reguły iwartości wyznawane i praktykowane przez ks. Jana Zieję. Uczniowie zaproponowali m.in. scenariusz filmu, komiks, kostki do gry. Wkategorii gimnazjów jury pod przewodnictwem prof. Anny Trzeciakowskiej najwyżej oceniło pracę zGimnazjum nr 6 im. prof. Władysława Szafera wPłocku, a wkategorii szkół ponadgimnazjalnych wygrał Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy wKolonii Ossa. Wkażdej przyznano po trzy nagrody finansowe. Fundusze te (1, 1,5 i 2 tys. zł) pozwolą zrealizować projekty i przedstawić je wdrugim etapie. Autorzy dwóch najlepszych realizacji wyjadą do Włoch śladami ks. Ziei.

WOgrodzie Sprawiedliwych na Muranowie posadzono trzy nowe drzewa i odsłonięto trzy pamiątkowe kamienie. Poświęcono je rosyjskiej poetce i dysydentce Natalii Gorbaniewskiej, czeskiemu pastorowi Janowi Jelínkowi oraz argentyńskiemu dyplomacie Roberto Kozakowi.