Gazeta Wyborcza - Regionalna (Stoleczna)
DNA Warszawy przy Waliców
Muzeum Polin organizuje dziś dyskusję z udziałem architektów, kuratorów, aktywistów miejskich, varsavianistów i mieszkańców. Temat: przyszłość trzech stuletnich kamienic przy Waliców 10, 12 i 14. Tej ostatniej jeszcze niedawno groziła rozbiórka. Podczas dyskusji „Waliców: DNA Warszawy – dziedzictwo Europy” eksperci zPolski i zagranicy zaprezentują pomysły na drugie życie tych zdewastowanych dziś budynków. – Celem jest wypracowanie wstępnego planu dla kamienic przy Waliców 14, 12 i 10, który mógłby być przedstawiony władzom miasta i dzielnicy Wola w formie propozycji dotyczącej przyszłości tego miejsca – mówi Zygmunt Stępiński, p.o. dyrektor Muzeum Historii Żydów Polskich „Polin”.
Kamienice stanowią ocalałą enklawę zabudowy Mirowa zprzełomu XIX i XX w. Są też ostańcami getta, wktórego granicach znajdowały się wlatach 1940-42. Pod czternastką mieszkali wybitni twórcy polskiej kultury żydowskiego pochodzenia: poeta Władysław Szlengel (1914-43) oraz dziennikarz, fotograf i śpiewak Menachem Kipnis (1878-1942). Budynki przetrwały getto, potem powstanie warszawskie, choć w ogniu walk dom nr 14 stracił część frontową. Po wojnie kamienice przejęte zostały przez kwaterunek i ulegały coraz większej dewastacji. Największej czternastka, którą około dekady temu opuścili ostatni lokatorzy. W 2015 r. powiatowy nadzór budowlany wydał nakaz rozbiórki domu. Walkę o jego uratowanie stoczyło kilka organizacji (Zespół Opiekunów Kulturowego Dziedzictwa Warszawy „ZOK”, Stowarzyszenie „Kamień i co?”, Stowarzyszenie „Wola Mieszkańców”). W2018 r. wojewódzki konserwator zabytków wpisał tę i dwie pozostałe kamienice do rejestru, co daje im ścisłą ochronę. W międzyczasie wokół nich wyrosły nowoczesne biurowce, hotele i apartamentowce.
Kamienice zafascynowały włoskich architektów Guido Morpurgo i Annalisę de Curtis, wykładowców Politechniki Mediolańskiej. Potraktowali je jak cudem zachowany kod DNA dawnej Warszawy, miasta zniszczonego na skutek wcielonego w życie planu unicestwienia tej części Europy. Zainicjowali „Waliców Project”, angażując do niego studentów architektury zMediolanu iWarszawy. Podczas wspólnych warsztatów powstały projekty ochrony, upamiętnienia i rewaloryzacji budynków.
Dzisiejsza dyskusja w Muzeum Polin rozpocznie się o godz. 18. Uczestniczący w niej architekci, urbaniści, kuratorzy, samorządowcy, aktywiści miejscy, historycy, varsavianiści i mieszkańcy będą rozmawiać o przyszłości trzech kamienic przy Waliców jako miejsca pamięci, pomnika przeciwko wojnie i terrorowi, ale też centrum działań kulturalnych, artystycznych i społecznych.
Własne koncepcje przedstawią m.in.: prof. Guido Morpurgo z Politechniki Mediolańskiej, prof. Christopher Whitehead zUniwersytetu wNewcastle, prof. Jacek Leociak, autor publikacji m.in. owarszawskim getcie, Beata Chomątowska, prezeska Stacji Muranów, arch. Krzysztof Pasternak, projektant rewitalizacji ul. Chłodnej.