Gazeta Wyborcza - Regionalna (Stoleczna)
Generał „Motyl” na filmowym ekranie
– Opowiemy o trzech ważnych wojennych epizodach gen. „Motyla”: kampanii wrześniowej, partyzantce na Wołyniu ipowstaniu warszawskim. Przypomnimy też jego działalność wZwiązku Powstańców Warszawskich i kultywowanie przez niego pamięci owojnie i powstaniu – zapowiada dokumentalistka Małgorzata Brama, współautorka scenariusza i reżyserka filmu. Specjalizuje się wkinie historycznym osadzonym wrealiach II wojny światowej. Nakręciła filmy o Janie Mazurkiewiczu „Radosławie”, Kazimierzu Leskim „Brandlu” i Stanisławie Jankowskim „Agatonie”.
Gen. Zbigniew Ścibor-Rylski „Motyl” urodził się w 1917 r. w majątku Browki koło Kijowa. Tuż przed wybuchem wojny ukończył Szkołę Podchorążych Lotnictwa wWarszawie. W1939 r. bronił kraju jako żołnierz 1. Pułku Lotniczego i Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie”. Podczas okupacji należał do ZWZ-AK. W latach 1941-43 był partyzantem na Kowelszczyźnie, aw1944 r. żołnierzem 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK. Wlipcu 1944 r. przybył do Warszawy, gdzie zastał go wybuch powstania. Dowodził kompanią Batalionu „Czata 49” w Zgrupowaniu „Radosław”. Przeszedł z nią szlak bojowy od Woli poprzez Stare Miasto, Śródmieście, Czerniaków, Mokotów do Śródmieścia. Dwukrotnie otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari idwukrotnie Krzyż Walecznych. Po wojnie ożenił się z Zofią Rapp-Kochańską „Marie Springer”, asem wywiadu AK. Mieszkał i pracował wPoznaniu, w latach 60. wrócił do Warszawy. Od lat 70. angażował się w działalność kombatancką. Był współzałożycielem utworzonego w 1989 r. Związku Powstańców Warszawskich, na którego czele stał od początku do 2018 r., z trzyletnią tylko przerwą. Należał do inicjatorów powołania Muzeum Powstania Warszawskiego. W2010 r., przemawiając w muzealnym parku Wolności, przeprosił ludność cywilną stolicy za upokorzenia i cierpienia doznane w czasie powstania. Cieszył się ogromnym autorytetem w środowisku kombatanckim. Nie zmieniły tego wytoczone mu pod koniec życia przez IPN zarzuty współpracy ze służbami PRL i związany z nimi proces lustracyjny. Był honorowym obywatelem Warszawy. Zmarł 3 sierpnia 2018 r.
Film o gen. Ściborze-Rylskim powstaje na zlecenie Związku Powstańców Warszawskich, awspółfinansuje go m.st. Warszawa. Znajdą się w nim fragmenty fabularne z udziałem aktorów kręcone od najbliższej soboty w okolicach Wyszkowa (epizody partyzanckie zWołynia), w nieczynnej papierni wKonstancinie-Jeziornie (sceny z powstania) iwarszawskim mieszkaniu. Oprócz tego nagrane w końcu zeszłego roku wywiady z osobami, które blisko znały gen. „Motyla”, m.in. kolegą z gimnazjum dr. Janem Glińskim i podwładnym z partyzantki prof. Władysławem Filarem.
– Klamrą spinającą film będzie rozpoczynające go i kończące przemówienie generała z 2017 r. To ostatnie przesłanie, jakie skierował w szczególności do młodych ludzi – mówi Małgorzata Brama. W tym przemówieniu gen. „Motyl” powiedział: „Polacy muszą mieć szacunek dla wszystkich, obojętne jakich są poglądów, narodowości czy wyznania”.
Producentem filmu jest Fundacja Artystyczna „ERINA B”, koproducentem Dom Spotkań z Historią. Scenariusz napisali: Małgorzata Brama, Borys Jaźnicki i Marcin Strauchold. Za zdjęcia odpowiada Józefina Gocman.
Wlasach pod Wyszkowem padnie pierwszy klaps na planie filmu o generale Zbigniewie Ściborze-Rylskim. Fabularyzowany dokument o bohaterze powstania warszawskiego reżyseruje Małgorzata Brama. Premiera już 3 sierpnia, w pierwszą rocznicę śmierci generała.