Gazeta Wyborcza - Regionalna (Stoleczna)
Mapa wojennych ran Warszawy
„Czy spacerując po ciągle zmieniającej się iodnawianej Warszawie, możemy jeszcze napotkać blizny po wojnie? Śladów po walkach i zniszczeniach jest coraz mniej, dlatego warto ocalić te nieliczne, które pozostały i świadczą o tragicznej historii naszego miasta” – zwraca uwagę stołeczny ratusz, informując w swoim portalu o rozpoczęciu projektu „Rany pamięci”. Jak czytamy dalej, celem przedsięwzięcia jest „rozpoznanie i ochrona” śladów wojny.
Wiele blizn zniknęło wostatnich latach
Takiej ochrony zabrakło w 2003 r. śladom pożaru i szczerbom po pociskach we wnętrzu kościoła Miłosierdzia Bożego i św. Faustyny przy ul. Żytniej. Choć wyjątkową wartość tych zniszczeń jako cennego dokumentu wojennego dramatu miasta podkreślali artyści, architekci, naukowcy i konserwator zabytków, ówczesny proboszcz zignorował ich opinie i otynkował ściany.
Trzy lata później – w 2006 r. – firma remontująca mury obronne Starego Miasta zatarła opisywany wprzewodnikach ślad po wybuchu bomby. Wielki rozprysk był odciśnięty między Barbakanem a Szerokim Dunajem.
Nie brak też jednak przykładów pozostawiania i zabezpieczania tego typu pamiątek. Dziury po kulach zachowano m.in. na wyremontowanej w2014 r. elewacji gmachu Dyrekcji Kolei Państwowych przy ul. Targowej. W 2015 r. poddano konserwacji i osłonięto przezroczystą taflą z pleksi saperski napis z 1945 r. na odnowionej ścianie kamienicy przy ul. Białobrzeskiej: „Dom sprawdzono min nie ma”. Fundusze na ten cel pochodziły od stołecznego konserwatora zabytków i dzielnicy Ochota. Niedawno prestiżowe wyróżnienie wogólnopolskim konkursie „Zabytek zadbany” otrzymał odrestaurowany przez samorząd budynek szkoły przy ul. Czarnieckiego. Na jego elewacjach frontowej i bocznej pozostawiono iwyeksponowano 1,1 tys. otworów po pociskach.
Będą kolejne wpisy do ewidencji zabytków?
Zokazji 80. rocznicy wybuchu II wojny światowej ratusz chce razem z mieszkańcami Warszawy opracować mapę zachowanych do dziś postrzelin i innych wojennych uszkodzeń widocznych na elewacjach budynków, murach, kratach i ogrodzeniach, a także napisów z lat 1939–1945. Apeluje o ich odszukiwanie i zgłaszanie: „Jeśli w swojej najbliższej okolicy lub podczas codziennych spacerów natrafią Państwo na takie ślady, zapraszamy do wypełniania formularza geoankiety, dostępnego pod adresem zabytki.um.warszawa.pl”.
Formularz zawiera rubryki, wktóre wpisuje się podstawowe dane wojennej pamiątki: typ obiektu (postrzeliny / dziury po kulach, ślad uszkodzenia, napis), jego lokalizację (adres ioznaczenie na mapie), krótki opis ułatwiający lokalizację, dodatkowe informacje (historia związana zmiejscem, bibliografia) oraz zdjęcie. Wszystkie zgłoszenia można oglądać na zbiorczej mapie na dole formularza.
– Mapa ma znaczenie poglądowe, ważne np. przy zwiedzaniu Warszawy czy dla varsavianistów – mówi Magdalena Łań zwydziału prasowego stołecznego ratusza. – Ślady po działaniach wojennych w dużej mierze znajdują się na budynkach, które już są w gminnej ewidencji lub rejestrze zabytków. Stanowi to ich ochronę i nakłada na inwestora obowiązek konsultacji remontów zkonserwatorem. Znalezienie takich postrzelin np. na kamienicy, która nie jest w żaden sposób chroniona, pozwala stołecznemu konserwatorowi zabytków na wpisanie jej do ewidencji. Tak więc mapa może się przyczynić do ochrony kolejnych obiektów.
Projekt zostanie podsumowany podczas II Warszawskiej Konferencji Konserwatorskiej pt.„Rany pamięci. Ślady zniszczeń zokresu II wojny światowej w topografii miasta” zaplanowanej na 26–27 września 2019 r.
Stołeczny ratusz wspólnie z mieszkańcami Warszawy przygotowuje mapę zachowanych w mieście śladów wojny, takich jak dziury po pociskach czy napisy na murach. Ma ona pomóc lepiej je chronić. Okazją jest zbliżająca się 80. rocznica wybuchu II wojny światowej.