Archiwum w sieci

Jest tak szczegółowy, że widać każdy dom z graficzną informacją o stanie jego zachowania. Przygotowany przez Biuro Odbudowy Stolicy plan inwentaryzacji wojennych zniszczeń Warszawy doczekał się publikacji w miejskim serwisie mapowym.

Wykonana tuż po wojnie inwentaryzacja pozwoliła ocenić ogrom strat materialnych, jakie poniosła stolica w latach 1939-45. Niemcy zniszczyli wszystkie mosty. W 90 proc. zrujnowali zakłady przemysłowe, budynki służby zdrowia i zabytki, w 95 proc. – teatry i kina, budynki oświatowe – w 70 proc., domy mieszkalne – w 72 proc., sieć tramwajową – w 85 proc., drzewa w parkach – w 60 proc. Takie szacunki podał Adolf Ciborowski („Warszawa. O zniszczeniu i odbudowie miasta”).

Do podniesienia Warszawy z ruin Krajowa Rada Narodowa dekretem z 14 lutego 1945 r. powołała Biuro Odbudowy Stolicy (BOS). Jego pracownicy ruszyli w miasto. W latach 1945-46 zinwentaryzowali dom po domu. Zebrany materiał jest częścią archiwum BOS, bezcennego źródła wiedzy o skali zniszczeń Warszawy w czasie II wojny światowej i podjętym po jej zakończeniu programie odbudowy. To zbiór ponad 14,6 tys. teczek wypełnionych mapami, planami, projektami, zapiskami i zdjęciami powstałymi do 1953 r. W 2011 r. archiwum zostało wpisane na Listę Programu UNESCO „Pamięć Świata”, to spis najważniejszych dzieł i dokumentów w dziejach ludzkości. Są na niej m.in. Koran z 651 r., rękopis dzieła Kopernika, Biblia Gutenberga czy tablice 21 postulatów gdańskich robotników z sierpnia 1980 r.

W 75. rocznicę powołania BOS-u stołeczny konserwator zabytków wspólnie z Archiwum Państwowym w Warszawie (tutaj przechowywane są dokumenty BOS-u) oraz Biurem Geodezji i Katastru w ratuszu zamieścili w miejskim serwisie mapowym cyfrową wersję planu inwentaryzacji zniszczeń Warszawy BOS. Oryginał dokumentu ma formę 50 arkuszy w skali 1:2500. Widać na nich każdy budynek. Obiekty nieuszkodzone zaznaczono na czarno. Tych najwięcej jest na Pradze, Saskiej Kępie, Grochowie, Żoliborzu i Mokotowie. Budynki spalone w małym stopniu mają czarne kontury z czerwoną obwódką, zaś z uszkodzonym dachem – z białą obwódką. Czarno-biała kratka symbolizuje destrukcję budynku, białe pole w czerwonej obwódce to znak doszczętnego wypalenia, a w czarnej obwódce – całkowitego zniszczenia. Sieć czerwonych linii pokrywa większość terenu Śródmieścia.

– W pracach naszego biura już dawno korzystaliśmy z tego planu. Nie był on jednak dostępny w sieci i jeśli ktoś chciał się z nim zapoznać, musiał do nas przyjść – mówi stołeczny konserwator zabytków Michał

Krasucki. – Plan jest szczególnie przydatny m.in. do oceny zniszczeń budynków przy zwrotach nieruchomości. To materiał wyjściowy, który w połączeniu z innymi dokumentami BOS-u, czyli teczkami obiektów, i ortofotomapą Warszawy z 1945 r. daje pełny ogląd stanu miasta w tamtym czasie.

Opublikowanie planu BOS-u w serwisie www.mapa.um.warszawa.pl wymagało skalibrowania skanu każdego arkusza, a następnie połączenie w całość wszystkich obrazów. Nałożono też na nie zarysy współczesnych budynków.

+

FOT. TADEUSZ ROLKE / AGENCJA GAZETA • Ruiny Starego Miasta w 1947 r.

FOT. ZBIORY ARCHIWUM PAŃSTWOWEGO W WARSZAWIE • Fragment planu zniszczeń Warszawy z lat 1945-46, który przedstawia okolice getta i pl. Bankowego