Gazeta Wyborcza - Regionalna (Stoleczna)
Nowe krzyże w kwaterze „Zoś
Przed 77. rocznicą wybuchu powstania warszawskiego zakończyła się wymiana 130 brzozowych krzyży w najsłynniejszej powstańczej kwaterze na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Pochowani są w niej żołnierze Batalionu „Zośka”.
Dla wielu osób odwiedzających Wojskowe Powązki kwatera Batalionu „Zośka” jest najpiękniejszą żołnierską kwaterą na tym cmentarzu. W mogiłach pod 130 prostymi białymi krzyżami z brzozowego drewna spoczywa kwiat warszawskiej młodzieży z pokolenia Kolumbów (urodzonego około 1920 r.).
Krzyże na Powązkach
Pochowano tu 212 poległych członków Grup Szturmowych Szarych Szeregów i wywodzącego się z GS harcerskiego Batalionu „Zośka”, słynnego z działań w podziemiu i heroicznej walki w powstaniu warszawskim na szlaku bojowym od Woli, przez Starówkę, Śródmieście do Czerniakowa.
O zakończeniu wymiany krzyży poinformował Społeczny Komitet Opieki nad Grobami Poległych Żołnierzy Batalionów „Zośka” i „Parasol”. Od ponad trzech dekad sprawuje pieczę nad kwaterą „zośkowców”. Z uwagi na nietrwały materiał, z którego są wykonane krzyże, ich wymianę trzeba przeprowadzać co trzy-cztery lata. By pokryć koszty utrzymania i remontów kwatery, komitet co roku 1 sierpnia i 1 listopada organizuje kwesty na cmentarzu.
Po wybuchu pandemii koronawirusa tradycyjne zbiórki stały się
trudne do przeprowadzenia z powodu obostrzeń sanitarnych, zamknięcia nekropolii na Wszystkich Świętych czy małej liczby osób odwiedzających i kwestujących. W tej sytuacji komitet ogłosił zbiórkę internetową na platformie Zrzutka.pl. Przyniosła ponad 50 tys. zł.
W tym roku wymiana krzyży w całości sfinansowana została jednak ze środków wojewody mazowieckiego i Fundacji PGE. Pieniądze z przeprowadzonej zbiórki internetowej zostaną przeznaczone na wkład własny komitetu w generalny remont kwatery, planowany na jesień 2021 r., oraz na sfinansowanie kosztów jej bieżącego utrzymania.
Kwatera „Zośki”
Kwatera Batalionu „Zośka” jest najstarszą kwaterą grobów żołnierzy Armii Krajowej na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Pierwsze pogrzeby odbyły się w niej po akcji pod Arsenałem, gdy w tajemnicy przed Niemcami pod fałszywymi nazwiskami pochowano tu Jana Bytnara „Rudego” i Aleksego Dawidowskiego „Alka”. Zmarli tego samego dnia – „Rudy” w wyniku obrażeń doznanych w trakcie brutalnego śledztwa gestapo, „Alek” od ran odniesionych w akcji. Kilka miesięcy później spoczął tutaj Tadeusz Zawadzki „Zośka”, dowódca warszawskich Grup Szturmowych Szarych Szeregów. Poległ w ataku na niemiecki posterunek graniczny w Sieczychach Koło Wyszkowa. W kwaterze leżą też uczestnicy innych akcji bojowych, np. Bronisław Pietraszewicz „Lot”, śmiertelnie ranny w zamachu na dowódcę SS i policji dystryktu warszawskiego Franza Kutscherę. Zmarł po trzech dniach. Kolejni pochowani to „zośkowcy” polegli w powstaniu warszawskim, m.in. bracia Jan Romocki „Bonawentura” i Andrzej Romocki „Morro”. Pierwszy zginął na Starówce, drugi na Czerniakowie.