Piłeś. Stracisz auto?

Weszła w życie nowelizacja Kodeksu karnego przewidująca konfiskatę samochodu orzekaną obligatoryjnie w najcięższych przestępstwach drogowych. Dotyczy to kierowców prowadzących pojazd pod wpływem alkoholu (lub podobnie działającej substancji), jeżeli mieli we krwi minimum 1,5 promila. Samochód stracą także nietrzeźwi kierowcy (0,5 promila), jeśli będzie to w ich przypadku recydywa, a także ci, którzy mieli orzeczony zakaz prowadzenia pojazdu lub też uciekli z miejsca wypadku. Zmiana została uchwalona przez rządową większość w 2022 r., bo dobrze wpisywała się w inżynierię społeczną PiS, wedle której przyczyną naruszeń prawa są zbyt łagodne i niezbyt odstraszające kary.

Nowe przepisy będą trudne do stosowania, bo duża część kierowców jeździ nie swoimi autami – służbowymi, leasingowanymi, użyczonymi, stanowiącymi współwłasność itd. Dlatego ustalono, że nie będą podlegały przepadkowi pojazdy niebędące wyłączną własnością sprawcy, a także pojazdy stanowiące własność pracodawcy. Sprawcy zapłacą kwotę w wysokości odpowiadającej wartości kierowanego pojazdu, a w drugim przypadku – nawiązkę w wysokości od 5 do 100 tys. zł. O konfiskacie zadecyduje sąd; równowartość auta będzie ustalana według tabel ubezpieczeniowych. Skonfiskowane auta będą sprzedawane przez urzędy skarbowe.

W2022 r. w Polsce pijani kierowcy spowodowali 1415 wypadków drogowych (7,3 proc. wszystkich wypadków); w większości byli to kierowcy aut osobowych. Zginęły przez to 172 osoby, a 1690 osób zostało rannych. W 2023 r. policja zatrzymała ok. 100 tys. kierowców za jazdę po alkoholu – o 4,7 proc. mniej niż rok wcześniej.

Wśród ekspertów zdania na temat skuteczności konfiskaty aut są podzielone. Niektórzy sugerują, że przepisy są niekonstytucyjne, bo nierówno traktują różne grupy kierowców. Spór pojawił się nawet w Ministerstwie Sprawiedliwości. Wiceminister Arkadiusz Myrcha stwierdził, że nowe prawo będzie martwe, bo nie ma gotowych aktów wykonawczych, a minister Adam Bodnar – że martwe nie będzie, a przepisy wykonawcze pojawią się niebawem.

Unia Europejska zaleca zaostrzenie walki z pijanymi kierowcami (był pomysł, by w UE wprowadzić zasadę 0,0 promila), ale jak to robić, pozostawia decyzji krajów członkowskich. Na konfiskatę auta zdecydowało się kilka państw. Eksperci zwracają jednak uwagę, że skuteczniejszą metodą jest profilaktyka – ograniczanie dostępności alkoholu, alkomaty zintegrowane ze stacyjką (trzeba dmuchnąć, aby uruchomić auto) i na tyle częste kontrole trzeźwości, by kierowca nigdy nie był pewny, czy nie będzie musiał dmuchać w alkomat.