Rzucić wyzwanie bogom 3/6

Olga Tokarczuk, ahat ilī. Siostra bogów, posłowie i komentarze Zbigniew Mikołejko, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2024, s. 240

Nowa książka Olgi Tokarczuk nie jest nowa, ponieważ jest to libretto opery „ahat ilī. Siostra bogów” Aleksandra Nowaka, która miała premierę w 2018 r. A to libretto powstało z kolei na podstawie powieści Tokarczuk z 2006 r. „Anna In w grobowcach świata”. Historia sumeryjskiej bogini wojny i miłości Inanny i jej zejścia do krainy umarłych dostała tym samym trzecie wcielenie. Inanna idzie do podziemi, do swojej siostry Ereszkigal, władającej krainą umarłych. Kiedy umiera, zamierza ją ratować Dumuzi, który zastępuje ją w podziemiach. Teraz jego zamierza ratować Ninszubur, już nie bogini, ale osoba ludzka. „Strzeż się szalonej kobiety, która rzuca wyzwanie bogom” – czytamy. Bogowie są tutaj potrzebni, nawet jeśli „sieją chaos”, a przede wszystkim potrzebna jest Bogini, która w finale libretta łączy się z wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej. W inscenizacji operowej ta opowieść robiła wielkie wrażenie, jednak sam tekst libretta jest bardzo krótki, dlatego w tej książce dostajemy go, po pierwsze, również w wersji angielskiej, po drugie, jest bogato ilustrowany i opatrzony religioznawczym komentarzem Zbigniewa Mikołejki, o wiele dłuższym niż samo libretto.

Jest to więc książka dwojga autorów. Wykład Mikołejki, owszem, rozszerza konteksty mitu, ale nie wnosi wiele do samej interpretacji libretta. W rezultacie powstało coś w rodzaju coffee table book, bogato ilustrowanego albumu, który dobrze nadaje się na prezent, ładnie wygląda na stoliku, ale nie wprowadza mitu na nowe tory, tylko pozostawia odbiorcę dość bezradnym i może wzbudzić tęsknotę za przeżyciem operowym.