TO JEST ABSURD!
Jeśli VAR poprawi decyzję sędziego, ten ma obniżaną notę od obserwatora. Kto biega do monitorów, może ponieść konsekwencje w skali całego sezonu i zostać zdegradowanym.
Oglądając mecze ekstraklasy, czasami można mieć wrażenie, że sędziowie główni niezbyt ochoczo biegają przed monitory VAR, aby sprawdzić, czy ich boiskowa decyzja była słuszna. W przeszłości zdarzało się tak nawet przy kontrowersyjnych sytuacjach, przy których interwencja technologii wydawała się oczywistością. Porozmawialiśmy z kilkoma arbitrami, obserwatorami i zapytaliśmy – dlaczego tak się dzieje? Okazuje się, że sędziowie są karani za poprawianie decyzji przez wideoweryfikację!
Obserwatorów jest dwóch
Obniżyć notę rozjemcy musi obligatoryjnie obserwator spotkania. O ile? W środowisku sędziów mówi się o tzw. łamańcu (skalę ocen sędziowskich publikujemy w ramce poniżej), za którego można maksymalnie dostać notę 7,9. Jedna poprawka ze strony VAR równa się ocenie w dół. Jak poważne będzie to obniżenie, zależy też o trudności meczu oraz liczby kontrowersyjnych sytuacji. Im jest ich więcej, tym obserwator może niżej ocenić arbitra, jeżeli koledzy z wozu będą naprawiać jego błędne rozstrzygnięcia. Spotkania ekstraklasy obsługuje dwóch obserwatorów – jeden na stadionie i drugi przed telewizorem. Ten drugi analizuje też pracę asystentów VAR. Po rozegraniu zawodów arbitrzy muszą wystawić samoocenę. Ostateczną notę za mecz zatwierdza Kolegium Sędziów PZPN na podstawie raportów obu obserwatorów i samooceny sędziego. Dlaczego więc nota arbitra głównego jest obniżana po zmianach boiskowych decyzji, skoro jest nacisk na to, żeby korzystał on z VAR? – Reguluje to Konwencja Sędziowska UEFA. Kolegium Sędziów PZPN nie ma na to wpływu. Tak jest w Europie i federacje mające w swoich rozgrywkach VAR muszą się do tego stosować – usłyszeliśmy.
Kara za sprawiedliwość
Wygląda więc na to, że sędziowie, biegając do monitorów VAR, mogą pogorszyć sobie sezonową ocenę, co może wiązać się z ich spadkiem z ekstraklasy bądź rzadszym obsadzaniem w meczach.
– Nie do końca tak jest. Bo te oceny obserwatorów, które są obniżane po poprawieniu decyzji z powodu wideoweryfikacji, mają nie być brane pod uwagę. Przynajmniej tak zapewniają przedstawiciele Kolegium Sędziów PZPN
– mówi nam jeden z obserwatorów. Dopytaliśmy zatem: po co więc obniżanie not za korzystanie z VAR w ogóle jest stosowane?
– Bo tak stanowi Konwencja Sędziowska UEFA. Nie do końca wiadomo, jaki użytek robi później z tego Kolegium Sędziów PZPN. Być może jednak ma to jakiś wpływ na obsadę. Tego na dobrą sprawę nie wiadomo – dodał nasz rozmówca.
UEFA powinna się więc zastanowić, czy ocena pracy sędziego głównego nie powinna dotyczyć też tego, jak korzysta z VAR. Przecież ostatecznie dzięki technologii podejmie on słuszną decyzję i naprawi swój błąd. Za chęć naprawy sytuacji nie powinien być karany niższą notą, bo przecież sam po spojrzeniu na monitor podejmuje ostateczną decyzję. – Jest to absurd korzystania z VAR – mówi nam innym arbiter.
– Dotyczy on nawet rozgrywek na poziomie europejskich pucharów – dodaje. Generalnie ocenianie sędziów nie jest przejrzyste. Skala ocen, którą publikujemy (jest ona stosowana w całej Europie), nie jest zrozumiała dla przeciętnego kibica. Jakiś czas temu środowisko arbitrów proponowało nawet, żeby po kolejce pojawiała się na stronie PZPN tzw. ocena pracy sędziego dla mediów, którą publikowałoby Kolegium Sędziów. Skala mogłaby być szkolna (1–6) lub ta znana m.in. z naszych łamów (1– 10). Pomysł jednak nie wszedł w życie, bo jawności publikowania ocen arbitrów zabrania… Konwencja Sędziowska UEFA.
Var-owcy też obserwowani
W ostatnich tygodniach dostaje się sędziom w mediach za złe boiskowe decyzje. W powszechnej opinii Krzysztof Jakubik popełnił dwa rażące błędy podczas meczu 15. kolejki Wisła Kraków – Piast (3:4), co wpłynęło na wynik. Krytykowany był również m.in. Daniel Stefański, który w innym spotkaniu 15. kolejki KGHM Zagłębie – Wisła Płock (0:1) nie pokazał czerwonej kartki Djordje Crnomarkoviciowi za faul, który doprowadził do złamania nogi Piotra Pyrdoła. Nie zawsze jednak wiemy, w jakich realiach arbitrzy prowadzą zawody. Być może presja związana z tym, że po wideoweryfikacji ich nota może zostać obniżona, wpływa na to, że nie zawsze chcą sprawdzać swoje decyzje.
W 2018 roku kilka razy za brak korzystania z VAR krytykowany był Szymon Marciniak. Być może teraz tajemnica jego niechęci do sprawdzania na monitorze decyzji wyszła na jaw. W trakcie analiz wideo podczas meczów nie wszystko zależy jednak od sędziego głównego. Sporą rolę odgrywają asystenci VAR, którzy mogą nakłonić arbitra do tego, żeby jeszcze raz zobaczył wszystko na powtórkach. To, w jaki sposób komunikują się z głównym rozjemcą, też podlega ocenie obserwatorów.
Pewne jest jedno – Kolegium Sędziów PZPN i jego przewodniczący Zbigniew Przesmycki powinni się jasno określić, czy obniżane noty wystawiane przez obserwatorów są brane pod uwagę przy ocenie sezonowej arbitrów. A może są one wystawiane tylko dlatego, że wymaga tego Konwencja Sędziowska UEFA? Tego nie wiadomo. Jeżeli chodzi o to drugie, to regulacje europejskiej centrali piłkarskiej wymagają pilnych zmian. Oficjalnie Kolegium Sędziów PZPN nie prowadzi żadnego rankingu sędziów. Obsada na spotkania jest ustalana przez zarząd KS PZPN. Chociaż niektórzy twierdzą, że jednoosobowo robi to przewodniczący Przesmycki.