OD SARENKI DO ORŁA
Wistocie Górski nigdy nie zagrał w biało-czerwonym stroju. Polacy wystąpili bowiem w niebieskich koszulkach i białych spodenkach, zaś gospodarze prezentowali się jako czerwono-biali – zauważył kiedyś Andrzej Gowarzewski. Twórca Encyklopedii Piłkarskiej dla późniejszego wybitnego selekcjonera wynalazł też inne pocieszające usprawiedliwienie: Górski na boisku w Kopenhadze wytrwał niewiele ponad pół godziny, musiał zejść z powodu kontuzji, kiedy nasi przegrywali zaledwie 0:1, więc jego bezpośrednia odpowiedzialność była mniejsza... Pojawiły się też inne czynniki łagodzące gorycz nieprzyzwoicie wysokiej porażki. W polskiej drużynie wystąpiło wielu uznanych zawodników – Tadeusz Parpan, Mieczysław Gracz, Gerard Cieślik. Z takimi tuzami lżej było nieść przez brzemię blamażu i znosić kpiące docinki, które od czasu do czasu musiały się pojawiać.
Legia we Lwowie
Górski był wychowankiem Robotniczego Klubu Sportowego Lwów, przed wojną kopał w nim piłkę i uznawano go za wielce obiecującego ofensywnego zawodnika, choć podobno spontanicznie tworzył też podwórkową drużynę przy ulicy Gródeckiej, którą nazywał „Legią”, co w kontekście jego powojennych losów ma swoją wymowę.
– Znaliśmy się od dziecka, ale graliśmy w innym klubach, bo ja w Zniesieńczance, no a on w RKS-IE. Spotykaliśmy się między rundami i wtedy graliśmy, ile się dało, jak to młodzi. Już zawsze byliśmy kolegami, pięknie łączył nas ten Lwów – opowiedział nam Stefan Żywotko, jeden z najważniejszych trenerów w historii Pogoni Szczecin i szkoleniowiec odnoszący wielkie sukcesy w Afryce. Żywotko ma 101 lat i mieszka w Szczecinie, Górski był od niego rok młodszy. Lwów ukształtował piłkarsko przyszłego selekcjonera mistrzów olimpijskich i medalistów mistrzostw świata, choć większość życia spędził w Warszawie.
– W obu miastach grałem w piłkę. Gdyby nie wojna, na pewno przyjeżdżałbym w barwach Lwowa na mecze do Warszawy – napisał w książce „Sekrety trenera Górskiego”. We Lwowie poznał wielu znakomitych piłkarzy z Michałem Matyasem i Wacławem Kucharem na czele. Byli od niego znacznie starsi, więc nic dziwnego, że w pierwszej kolejności starał się wzorować na asach lwowskiej Pogoni. Okupację – sowiecką i hitlerowską – spędził w rodzinnym mieście. Zmarnował sześć najlepszych dla piłkarza lat. Nie rezygnował z futbolu w czasie wojny, jednak nie było mowy o żadnej sformalizowanej rywalizacji, o ligowych rozgrywkach, o normalnym rozwoju i promowaniu swojej piłkarskiej marki. To wszystko bezpowrotnie mu uciekało.
Kopniak w tyłek
Do Warszawy Górski przywędrował z polskim wojskiem jako żołnierz 1. Zapasowego Pułku Piechoty. – Żołnierski mundur był dla mnie drogą do Polski. Mogłem go nie włożyć i grać w radzieckim Spartaku – opisywał w swoich książkowych wspomnieniach wybór, przed jakim wówczas stawał i zaznaczał, że nie miał wątpliwości, na co się zdecydować. W próbującej wracać po wojennej pożodze do normalnego życia stolicy nie tylko grał w piłkę, ale zaangażował się w tworzenie drużyny złożonej z piłkarzy wytypowanych z wojskowych oddziałów. Wtedy po raz pierwszy zajmował się poważną selekcją zawodników, jeszcze nie do reprezentacji Polski, ale do organizacji pod nazwą I Wojskowy Klub Sportowy. Tak po wojnie wracała Legia, która dopiero trochę później odzyskała swoją dawną nazwę. Górski na nowo ją współtworzył jako organizator, ale przede wszystkim był jej ważnym graczem.
– Pierwsze mecze drużyna WKS Warszawa rozgrywała w parku Paderewskiego na Pradze. Przez Wisłę przeprawialiśmy się łodzią, razem z nami orkiestra. Przychodziło mnóstwo ludzi. Stali wokół boiska. Kiedyś pamiętam, w meczu z Grochowem, sędzia niesłusznie nie uznał nam gola. Zaczęła się nerwówka. Kopaliśmy się po nogach. Aż wreszcie jeden z naszych kopnął rywala w tyłek. Ich kibice chcieli nas bić. Wtedy nasi, żołnierze, zaczęli strzelać. Ludzie uciekli. Dwóch piłkarzy Grochowa aresztowano. Wstawiliśmy się za nimi u dowódcy pułku. Puścił ich, bo inaczej by siedzieli. Więcej na Pragę nie jeździliśmy – wspominał Górski ze swadą w wywiadzie dla „Gazety Wyborczej”.
Blisko kalectwa
Znowu mógł się poczuć jak „Sarenka”, bo taki był jego przedwojenny boiskowy przydomek – z uwagi na zwinność i szybkość, ale niestety też kruchość. Genetycznie najwyraźniej nie był przygotowany do wielkich i długotrwałych obciążeń, bo wszystkiego nie da się chyba tłumaczyć pechem. W czerwcu 1946 roku w ukazującym się jako tygodnik „Kurierze Sportowym” znalazła się notatka: „Kontuzjowany na meczu reprezentacji Wojska Polskiego z reprezentacją Milicji Obywatelskiej środkowy napastnik WKS «Legia» Górski został poddany operacji zszycia ściąga nogi w okolicy torebki kolanowej. Operacji dokonał wybitny lekarz sportowy dr Tokarski. Przypuszczalnie już w miesiącu sierpniu Górski powróci na boisko”. Legionista miał się czym przejmować także dlatego, że ówczesny kapitan związkowy Henryk Reyman chciał go powołać na zgrupowanie kadry narodowej. Sam Górski przyznawał, że niewiele brakowało, a zostałby wtedy kaleką. Na boisko wrócił we wrześniu, lecz ból mu doskwierał, czasami noga sztywniała w kolanie... Mimo to kontynuował karierę w Legii, uczestniczył w ligowych rozgrywkach. Oficjalny debiut zaliczył w pierwszej kolejce rozgrywek 1948 roku. Na Stadionie Wojska Polskiego Legia pokonała 3:1 Polonię
Reprezentacja: 1 mecz/0 goli
* uwzględnione są mecze i gole tylko w najwyższej klasie rozgrywkowej w danym kraju
Bytom, w której zagrał 36-letni Michał Matyas. W ten sposób w powojennej Polsce doszło do starcia rdzennych lwowiaków – „Sarenki” z „Myszką”. Obaj panowie, później także trenerzy reprezentacji Polski, spotkali się również w rewanżu i był to trudny moment dla Matyasa, bo nie dość, że Polonia znowu przegrała (1:2), to on nie wykorzystał karnego. Górski pierwszego gola dla Legii strzelił w swoim trzecim ligowym występie z Wartą Poznań (2:1), natomiast w siódmym miał hat tricka. A rywal nie byle jaki, bo Ruch Chorzów (4:2) z Bartylą, Cebulą, Cieślikiem, Alszerem... Piłkarz Legii był wtedy w świetnej formie, strzelał gole w trzech kolejnych meczach, więc nic dziwnego, że Zygmunt Alfus powołał go do kadry narodowej na spotkanie z Danią. Nasz bohater miał 27 lat, w piłce mógł jeszcze osiągnąć coś naprawdę znaczącego. Taką szansę dawała mu reprezentacja Polski.
Pięty popuchły
Lanie w Kopenhadze wszystko przekreśliło, a kontuzja, która sprawiła, że musiał opuścić boisko, nie uchroniła go od krytyki. Alfus o nim nie zapomniał, powołał go na mecz z doskonałą drużyną Węgier we wrześniu 1948 roku, który nasz zespół przegrał w Warszawie 3:6. Górski przesiedział całe spotkanie na ławce rezerwowych. W październiku Alfus został zwolniony, a następcy nie widzieli już Górskiego w drużynie narodowej. On sam często wracał do tamtego meczu z Danią. Próbował ocenić, skąd aż tak dotkliwa porażka, najwyższa w historii narodowej drużyny, przecież to paradoks, że udział w niej miał późniejszy współautor największych sukcesów reprezentacji. Wśród kilku powodów klęski dostrzegał jeden całkiem prozaiczny. – Przyleciałem do Kopenhagi cały porozbijany i zdegustowany. Nie mogłem dotknąć mięśni, tak mnie bolały. Dlaczego? Trening na zgrupowaniu był za forsowny, rano rozruch i biegi po betonie wzdłuż Łazienkowskiej i Myśliwieckiej. Pięty mi popuchły – pisał we wspomnieniach.
Została mu już tylko Legia, w której grał do 1953 roku. Dwa lata wcześniej mógł zdobyć brązowy medal mistrzostw Polski. Tyle że... ligowe rozgrywki miały wtedy charakter „towarzyski”. Co z tego, że Legia w tabeli zajęła trzecie miejsce, skoro sportowa władza (Główny Komitet Kultury Fizycznej) uznała, że walka o mistrzostwo kraju wyjątkowo będzie się toczyć w ramach rozgrywek o Puchar Polski. Górski może żałować, że ten format nie obowiązywał sezon później, bo wtedy w Legii zagrał w finale krajowego Pucharu. Drużyna Wacława Kuchara przegrała w derbowej konfrontacji z Polonią (0:1).
Ostatni raz w oficjalnym spotkaniu na boisku Górski pojawił się w meczu z Lechem, występującym wówczas pod branżowym szyldem Kolejarza. W Poznaniu padł remis 1:1. W zespole gości wystąpili dwaj pochodzący z Górnego Śląska bohaterowie rozegranego cztery lata później zwycięskiego starcia z ZSRR (2:1) – Edward Szymkowiak i Edward Jankowski. Górski w Poznaniu wszedł do gry na ostatnie 25 minut, zastępując innego rodowitego lwowiaka – Andrzeja Cehelika. Nawracające urazy nie pozwalały już efektownie hasać przedwojennej „Sarence”. Miał 32 lata i uznał, że to dobry czas, by zakończyć karierę. Było mu o tyle łatwiej podjąć decyzję, że miał precyzyjny plan na przyszłość. Chciał zostać szkoleniowcem. Był asystentem w Legii u Kuchara, spróbował pierwszej samodzielnej pracy w stołecznym Marymoncie. Zaczynał rozdział trenerski, który po dwudziestu latach zaprowadził go na szczyty polskiego futbolu.