WSPANIAŁE S TULECIE
AZS Gdańsk obchodzi 100. urodziny. Nie przez przypadek to właśnie ta organizacja będzie gospodarzem Gali Sportu Akademickiego.
Od kilku lat co chwilę jakaś organizacja świętuje swoje stulecie. Takie nagromadzenie okrągłych urodzin determinuje oczywiście historia naszego kraju, w którym właśnie mniej więcej sto lat temu po raz pierwszy można było przynajmniej podjąć próbę realizacji najróżniejszych planów. Jednak nie zawsze było to łatwe. Dzieje Gdańska należą do najbardziej pogmatwanych. Skomplikowane są również losy tamtejszego AZS, który właśnie rozpoczyna obchody swojego 100-lecia.
W odmiennych warunkach
Na wstępie należy zaznaczyć, że początki tej organizacji środowiskowej są nierozerwalnie związane z Politechniką Gdańską (dawniej funkcjonującą pod nazwą Technische Hochschule der Freien Stadt Danzig). Pierwsze wzmianki o jej działalności pochodzą z lat 1922–23 i można je odnaleźć m.in. w „Przeglądzie Sportowym”. Za datę powstania AZS Gdańsk należy przyjąć jednak rok akademicki 1921/22, a więc rok utworzenia „Bratniej Pomocy”, czyli podstawowej polskiej organizacji studenckiej na Politechnice Gdańskiej. AZS Gdańsk organizowany był na wzór istniejących już organizacji AZS w Krakowie, Lwowie, Warszawie, Wilnie, Poznaniu i Lublinie. Przyszło mu jednak działać w całkowicie odmiennych warunkach społeczno-politycznych. Godłem został biały gryf na czerwonym tle, choć oficjalną zgodę na jego używanie Senat Wolnego Miasta Gdańska wyraził dopiero w 1934 roku. AZS był organizacją środowiskową zrzeszającą wyłącznie polskich studentów i nie należał do żadnego niemieckiego związku sportowego działającego w Gdańsku. Sekcje AZS nie uczestniczyły zatem w organizowanych przez te związki rozgrywkach i zawodach, ale najlepsi zawodnicy wielokrotnie reprezentowali barwy klubu Gedania – najprężniejszej polskiej organizacji sportowej w Wolnym Mieście. Studenci zrzeszeni w AZS bez żadnych opłat korzystali z pomocy kadry trenerskiej Gedanii oraz jej obiektów położonych obok Domu Akademickiego we Wrzeszczu. W nim koncentrowało się całe życie polskich studentów. Tam mieszkali, tam mieli stołówkę i sale do nauki. Tam też miały swoje siedziby studenckie organizacje społeczne, a wśród nich AZS, wspierany finansowo przez „Bratnią Pomoc”, ale też np. przez centralę Akademickiego Związku Sportowego w Warszawie oraz Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.
W 1926 roku AZS Gdańsk posiadał już sześć sekcji: wioślarską, lekkoatletyczną, tenisową, szermierczą, bokserską i jachtową. Wrażenie robiła zwłaszcza aktywność wioślarzy, którzy na podarowanej przez AZS Warszawa łodzi „Madelon” brali udział w wielu regatach w Gdańsku, Bydgoszczy, Toruniu czy Tczewie. Co więcej, w 1929 roku dziewięcioosobowa grupa studentów Politechniki Gdańskiej na łodziach „Galera” i „Karawan” pokonała 1100 km Wisłą z Krakowa do Gdańska! Dużą popularnością wśród żaków cieszyła się też lekkoatletyka, a jednym z najsłynniejszych zawodników tej sekcji był Feliks Malanowski – olimpijczyk z Amsterdamu 1928 w biegach na 800 m i w sztafecie, a także rekordzista Polski w biegu na dwa okrążenia. Choć obecnie może się to wydawać dziwne, to gdański AZS mógł się również pochwalić sukcesami w sportach zimowych, a to za sprawą studentów przybyłych z Zakopanego.
Warto jeszcze wspomnieć, że wielkim wydarzeniem w życiu mieszkańców miasta było uroczyste powitanie polskich mistrzów powracających z igrzysk w Los Angeles w 1932 roku. Na dworcu w Gdańsku pojawił się prawdziwy tłum, a w nim wielu studentów. Z tej okazji prezes AZS Władysław
Lewandowski wręczył najlepszej sprinterce świata Stanisławie Walasiewiczównie legitymację honorowego członka AZS Gdańsk. Podobny prezent otrzymał triumfator biegu na 10 000 m Janusz Kusociński. Jego dokument przetrwał wojenną zawieruchę i dziś można go zobaczyć w stołecznym Muzeum Sportu.
Okres transformacji
W Gdańsku w okresie II Rzeczypospolitej sport akademicki miał duże znaczenie narodowe i polityczne. Dla młodzieży akademickiej, zorganizowanej w sekcjach AZS, stanowił dodatkową ostoję polskości. Podczas zmagań na boiskach, kortach czy strzelnicach manifestowano również polskość Gdańska i przywiązanie do Macierzy. Niestety, nadszedł rok 1939. W lutym polscy studenci zostali usunięci przez Niemców z Politechniki Gdańskiej, więc siłą rzeczy Akademicki Związek Sportowy zawiesił swoją działalność, a jego członkowie zaczęli sposobić się do nieuchronnej walki zbrojnej. W sześcioletniej gehennie wojennej walczyli na różnych frontach, demonstrując patriotyczną postawę. Wielu musiało oddać życie za ojczyznę. Ocaleli nieliczni.
Po wojnie jako pierwsza swe podwoje otworzyła Politechnika Gdańska i to w niej nastąpiło wskrzeszenie sportu akademickiego w Trójmieście. Kuratorem miejscowego AZS, z ramienia Centrali Akademickich Związków Sportowych w Polsce, został znany fizyk prof. Ignacy Adamczewski. W kolejnych dekadach nastały złote czasy dla sportu wyczynowego w AZS Gdańsk. W latach 50. i 60. zespoły siatkarskie przez kilka lat występowały w najwyższych klasach rozgrywkowych. Niekwestionowaną gwiazdą żeńskiej ekipy była Krystyna Malinowska-krupa, która w 1964 roku w Tokio i 1968 w Meksyku zdobywała z reprezentacją Polski brązowe medale olimpijskie. Do ekstraklasy awansowali też piłkarze ręczni (1961) i koszykarze (1962). Mocna była również sekcja lekkoatletyczna, do której należały m.in. znakomita sprinterka Barbara Lerczak i skacząca wzwyż Jarosława Jóźwiakowska, czyli srebrna medalistka igrzysk w Rzymie 1960.
W pewnym momencie pojawiły się jednak problemy finansowe i stało się jasne, że najlepsi sportowcy opuszczą szeregi gdańskiego AZS. Na szczęście coraz prężniej działała Wyższa Szkoła Wychowania Fizycznego w Oliwie. Dysponowała ona doskonałą bazą i znakomitą kadrą trenerską, więc w 1971 roku na posiedzeniu Prezydium Zarządu Środowiskowego AZS Gdańsk powołano tymczasowy Zarząd Międzyuczelnianego Klubu Sportowego przy WSWF. Tak rodził się dzisiejszy AZS AWFIS Gdańsk, którego barwy reprezentowało i reprezentuje wielu wybitnych zawodników, na czele ze sporą grupą medalistów olimpijskich.
– W klubie przechodzimy obecnie transformację, która rozpoczęła się we wrześniu ubiegłego roku w związku z wyborem Leszka Blanika na stanowisko prezesa. Dokonujemy dużych zmian wizerunkowych, nastawiamy się na ścisłą współpracę z uczelnią, władzami miasta, Urzędem Marszałkowskim Województwa Pomorskiego i oczywiście Akademickim Związkiem Sportowym. Zależy nam na rozwoju w obszarze sportu wyczynowego, ale też postępach w działaniach z dziećmi i młodzieżą oraz aktywizacji środowiska studenckiego. Do tego dochodzą występy na arenie międzynarodowej. Teraz mamy szczególnie mocnych zawodników w wioślarstwie i żeglarstwie. W ostatnim okresie przywieźli oni kilka medali z mistrzostw świata i Europy. Cały czas poszukujemy też nowych sponsorów i partnerów, by jeszcze bardziej ustabilizować sytuację finansową – mówi Maciej Szafran, dyrektor klubu sportowego AZS AWFIS Gdańsk i przypomina, że w piątek, czyli dzień po Gali Sportu Akademickiego, jego klub organizuje specjalną konferencję naukową pod hasłem „Akademicka dojrzałość podstawą sukcesów sportowców AZS”.
Idą we właściwym kierunku
Przy okazji wyjątkowej rocznicy nie można też nie wspomnieć o AZS Uniwersytetu Gdańskiego, który w zeszłym roku obchodził jubileusz 50-lecia.
– Od początku działalności naszego uniwersytetu istnieje Klub Uczelniany AZS UG, który należy do struktur AZS Gdańsk. Zawsze dużo się u nas działo, a teraz z pewnością zmierzamy we właściwym kierunku. W tym roku Uniwersytet Gdański zajął 4. miejsce w klasyfikacji generalnej Akademickich Mistrzostw Polski i 2. pozycję w kategorii uniwersytetów, ustępując jedynie Uniwersytetowi Warszawskiemu. To znakomite rezultaty! Mamy też kilka drużyn ligowych na poziomie ogólnopolskim. Zarówno futsaliści, jak i futsalistki występują w ekstraklasie, koszykarki grają w I lidze, siatkarki w II lidze, tak jak zespół piłkarzy ręcznych, który założyliśmy wspólnie z Politechniką Gdańską oraz Gdańskim Uniwersytetem Medycznym – opowiada Tomasz Aftański, zastępca dyrektora Centrum Wychowania Fizycznego i Sportu Uniwersytetu Gdańskiego ds. sportowych. – Udział w tylu rozgrywkach oraz przygotowanie różnych imprez w ramach cyklu AMP lub Integracyjnych Mistrzostw Polski AZS wymaga od nas dużego zaangażowania. Na szczęście czujemy wsparcie władz uczelni, które przychylnym okiem spoglądają na sportową aktywność studentów. Działamy intensywnie, mimo że nie mamy najlepszej bazy sportowej. Jej poprawa to nasz cel na najbliższe lata. Mamy fajną kadrę, zdolnych i pracowitych studentów, teraz jeszcze chcemy dać im lepsze warunki do rozwoju. Wkrótce ma powstać Centrum Sportu UG, ale ostatnie wzrosty cen stali czy betonu nie sprzyjają obecnie rozpoczynaniu różnych inwestycji. Mamy jednak nadzieję, że w przyszłym roku pokonamy wszystkie przeciwności, symbolicznie wbijemy pierwszą łopatę i budowa w końcu ruszy – dodaje Aftański, który jest także członkiem prezydium Zarządu Głównego AZS.