ZA ZŁOTY MEDAL DOSTAŁ STO DOLARÓW
Henryk Średnicki jest jedynym polskim mistrzem świata w boksie amatorskim. W 1978 roku w wadze muszej wygrał cztery walki. Pochodzący z Siemianowic Śląskich pięściarz, którzy zmarł w 2016 roku, w wieku 61 lat, zwyciężył w Belgradzie, gdzie od najbliższej
Ze Średnickim spotkaliśmy się w 30. rocznicę zdobycia przez niego w Belgradzie złotego medalu. Opowiadał o swoim życiu długo i ciekawie. A niewiele brakowało, by nie było największego sukcesu...
– Każdy człowiek ma talent, ale trzeba go w odpowiednim momencie odkryć – opowiadał Średnicki. – Pamiętam, jak trenerzy mi mówili: „Heniek, więcej potu na treningu to mniej krwi w ringu”. Miałem talent do boksu, chociaż sportową karierę zaczynałem od podnoszenia ciężarów. W wieku 14 lat, ważąc 40 kilogramów, podnosiłem 140 kg. Może i byłby ze mnie mistrz w tym sporcie. Na wycieczce rowerowej złamałem jednak rękę, miałem mieć ją nawet amputowaną. I tak skończyłem z ciężarami...
Od najmłodszych lat mały Henio był mocniejszy od rówieśników. Jak mówi, Bozia poskąpiła mu wzrostu, ale za to obdarzyła go siłą. Nie wykorzystał jej w podnoszeniu ciężarów, ale na szczęście jego sportowa kariera pięknie się rozwinęła.
– Do trenowania boksu zachęcił mnie ojciec, który sam kiedyś uprawiał pięściarstwo – wspominał Średnicki. – Byłem czupurny, pobiłem kiedyś kilku cwaniaków, którzy zaatakowali mojego brata. To mi ojciec powiedział: „Chodź na salę, nie będziesz bić się na ulicy”. I zapisał mnie do Górnika Siemianowice. Jak się okazało, boks był mi pisany. Pierwszy medal zdobyłem w wieku 15 lat ledwie po pół roku treningów. Brązowy w jesiennych mistrzostwach Śląska juniorów. W wiosennych, bo takie zawody rozgrywano co pół roku, już było złoto. Do końca kariery w juniorach nie przegrałem.
Średnicki wyróżniał się niezwykle agresywnym sposobem walki. Zasypywał rywali gradem ciosów i mało który potrafił to wytrzymać. Nie był wysoki, ale serce do walki miał wielkie. Większe problemy niż z rywalami miał z wagą. W pierwszych latach kariery bił się w kategorii papierowej, do 48 kg – co oznaczało zrzucanie kilku kilogramów.
– W 1974 roku, gdy zdobyłem pierwszy złoty medal mistrzostw Polski seniorów, boksowałem w półfinale z Niebudkiem – opowiadał pan Henryk. – Miałem półtora kilograma nadwagi, trener mówi: „Nie dasz rady zbić, ale przynajmniej masz już brązowy medal”. A ja przesiedziałem kilka godzin w gorącej wodzie i zrzuciłem wagę. Z Niebudkiem, brązowym medalistą mistrzostw Europy, wygrałem przed czasem. Zwyciężyłem też w finale i pojechałem na mistrzostwa świata.
To były pierwsze w historii mistrzostwa świata w amatorskim boksie. Odbywały się w Hawanie.
– W drugim pojedynku walczyłem z Rumunem Remusem Cosmą. Jest dwadzieścia sekund do końca, wysoko wygrywam, ale pęka mi łuk brwiowy i sędzia odsyła mnie do narożnika. Medal uciekł mi sprzed nosa. Cała sala zamilkła. Nagle Fidel Castro wstał i zaczął mi brawo bić, a za nim cała sala – wspominał Średnicki.
Ciężko chorował
Długo pewnie będziemy czekać na boksera amatora, który będzie mieć tyle medali co Średnicki. W Halle w 1977 roku i w Kolonii w 1979 roku zdobywał mistrzostwo Europy. Ale największym jego sukcesem jest złoty medal mistrzostw świata zdobyty w Belgradzie w 1978 roku. Po ciężkim boju w półfinale z Aleksandrem Michajłowem z ZSRR stanął do pojedynku ze słynnym Kubańczykiem Hectorem Ramirezem. Od początku zasypał go serią ciosów. Rywal nie był w stanie nic zrobić. Czterech z pięciu sędziów wytypowało Polaka jako zwycięzcę.
– Po zwycięskim finale dostałem brawa na stojąco, a gdy poszedłem świętować do pokoju, obudziłem się dopiero w Warszawie. Za złoty medal otrzymałem sto dolarów. Żonie kupiłem buty, a dzieciom lalki. W Polsce dodali jeszcze 8000 zł. Śmiałem się, że to zwrot kosztów podróży – wspominał Średnicki.
Ceną sukcesu są choroby. Były mistrz świata ma między innymi astmę i cukrzycę. Ta druga choroba spowodowana jest zbijaniem wagi podczas kariery.
– Czasami zrzucałem nawet po dziewięć kilogramów w ciągu pół dnia czy nocy. Nie dojadałem, brałem tabletki – furosemid, które pomagały w odwadnianiu organizmu – nie krył Średnicki. – Moja naturalna waga to 57 kilogramów, a zrzucałem do 48. Sam się dziwię, skąd miałem tyle sił po zbijaniu wagi. Często brałem gorzką sól. Po niej następowało natychmiastowe odwodnienie. Wszystko samo leciało. Pojechałem kiedyś na zawody do Rzeszowa. Musiałem zrzucić wagę, poszedłem do apteki i mówię: „Poproszę sto gramów gorzkiej soli”. Na co usłyszałem: „Koń zaniemógł?” Po takiej dawce nikt by nie wytrzymał. Po spacerze spodnie nadawały się tylko do prania...
Taki był Henryk Średnicki. Szczery do bólu. Gdy słuchałem jego opowieści, nagle pyta: – Wie pan, dlaczego ludziom nie wierzę? Bo sam sobie nie wierzyłem – chciałem puścić bąka i za chwilę miałem pełne spodnie...
Był aktorem i politykiem
Karierę bokserską zakończył w 1988 roku. Potem miał jeszcze zawodowy epizod. W Zabrzu doszło do profesjonalnej walki Średnickiego z innym świetnym pięściarzem Leszkiem Błażyńskim. Obaj mieli zarobić kokosy, ale ostatecznie dostali trzy miliony złotych do podziału. To tak jak teraz trzy tysiące złotych, wystarczyło ledwie na bankiet...
Średnicki nie został zawodowcem, choć miał na to „papiery”. Kusili go i Amerykanie, i Duńczycy.
– Gdybym zdobył olimpijski medal w Moskwie, dostałbym od władz zgodę na profesjonalną karierę, ale nie udało się. Mimo to Duńczycy dawali mi duże pieniądze za to, bym został zawodowcem, ale powiedzieli, że dopiero po roku sprowadzą moją żonę. Koledzy nie daliby jej spokoju i dlatego nie zgodziłem się na wyjazd. Miłość do małżonki i przywiązanie do dzieci były silniejsze od pieniędzy – nie miał wątpliwości Średnicki. Czuł się spełnionym człowiekiem, bo ślad jego życia zapisał się w encyklopedii. Jednak bardziej od sukcesów na ringu był dumny z rodziny.
– Różnie o mnie mówiono, prawda jedna jest taka, że gdybym był lekkoduchem, to nie żyłbym z żoną 35 lat – opowiadał w 2008 roku pan Henryk. – Żonę mam cudowną i śliczną. Pamiętam, jak na Balu Mistrzów Sportu w 1978 roku kierownik sali podchodzi do mnie i mówi, że jest już po 22 i żeby córka poszła do pokoju. A to była moja żona.
Rodzina w jego życiu była najważniejsza. Dzięki najbliższym łatwiej było znieść mu wszystkie cierpienia, jakich doświadczył.
– Dopadły mnie choroby: astma, cukrzyca. Czuję się coraz słabszy, wzrok jest coraz gorszy, nogi bolą. Krócej trwałoby wymienianie, gdybym powiedział, na co nie jestem chory. Dlatego nie mam prawa pracować. Żaden lekarz z moim zdrowiem nie podpisze mi zgody na pracę. Jestem tylko trenerem koordynatorem w Myszkowie. Pomagam Przemkowi Maszczykowi w szkoleniu młodych bokserów. Uważam jednak, że warto było cierpieć – gdy Średnicki to mówił, powieka mu nie drgnęła. Ale przyznał, że choć w ringu był twardy, to szybko się wzrusza.
– Kiedyś zaczepia mnie starszy człowiek, staje na baczność, kłania mi się i mówi: „Dziękuję panu za całokształt”. Oczy mi się zaszkliły. Jestem pewien, że opłacały mi się te wszystkie wyrzeczenia, robiłem to dla publiczności. Byłem lepszym ambasadorem kraju niż nasi politycy. Poznałem też wielu wspaniałych ludzi. Holoubek, Olbrychski, Nowicki, Buczkowski. Oni lubili boks. Ze Zbyszkiem Buczkowskim zagrałem nawet w filmie „Ring”. Miałem też epizod w „Świętej wojnie” u reżysera Dunaszewskiego, gdzie grałem smutną rolę: wędkarze zabili kajakarza, ja byłem tym kajakarzem – wspominał. Zresztą wspomnień niezwiązanych z boksem miał nie mniej niż sportowych.
– Czuję się też wybrańcem, bo w Ugandzie, gdzie byliśmy na zawodach, chodziłem pod rękę ze świętą – opowiadał nam mistrz. – Matka Teresa z Kalkuty oprowadzała nas po szpitalu i w pewnym momencie złapała mnie pod rękę. Może dlatego to zrobiła, bo byłem jej wzrostu. To była pierwsza święta osoba, którą spotkałem w swoim życiu. Drugą był papież Jan Paweł II. Byłem w jego letniej rezydencji w Castelgandolfo...
Po zakończeniu kariery bokserskiej próbował brać się za politykę, ale bez powodzenia.
– Startowałem dwa razy z ramienia Samoobrony w Sosnowcu do sejmu, ale za pierwszym razem nie zdążono na czas zarejestrować listy, a potem gdy wygrałem wybory, Samoobrona nie dostała się do parlamentu. Chciałem pomóc w rozwoju sportu w moim regionie, ale się nie udało.
Ożywiał się, gdy wracał temat boksu. To była wielka przygoda jego życia. I wspaniała. Pytany o najtrudniejszych rywali wyliczał: – Błażyński, Czerwiński, Zapart... Wszystkich nie pamiętam. Stoczyłem prawie 500 walk, 30 przegrałem, 8 zremisowałem. W encyklopedii napisano, że tych walk miałem 377, ale to dlatego, bo kiedyś można było w roku boksować tylko 30 razy. Ja robiłem to częściej, dlatego nie wszystkie moje walki są odnotowane – przyznał.