CZY BUTY BĘDĄ WKRÓTCE WAŻNIEJSZE OD CZŁOWIEKA?

Dawnymi laty techniczne aspekty sportowej rywalizacji dotyczyły głównie takich sportów – jak wyścigi samochodowe, motocyklowe, żużlowe lub też szybownictwo, w którym Polska akurat miewała mistrzowskie konstrukcje. Sam talent zawodnika nie wystarczał w sytuacji, gdy konkurent dysponował lepszym silnikiem lub serwisem. Technicyzacja sportu poszła jednak naprzód i nawet w takich dyscyplinach jak pływanie lub skoki narciarskie okazało się, że istotną rolę odgrywa sam przyodziewek. Kiedy chce się być lepszym od przeciwnika o choćby milimetr albo o jedną tysięczną sekundy, trzeba sięgać po nowe rozwiązania.

W★★★

wielu wypadkach nader ważna jest również kwestia butów. W obliczu tegorocznego Maratonu Berlińskiego zastanawiano się nie tylko nad tym, czy dzierżący rekord świata fenomenalny Kenijczyk Eliud Kipchoge zdoła zwyciężyć tam piąty raz i ewentualnie przełamać w regularnych warunkach barierę dwóch godzin. Równie pasjonującym zagadnieniem było bowiem i to, który model pantofli biegowych bardziej wspomoże biegaczy i biegaczki. Czy górą będzie specjalna wersja Nike – Alphafly 3, czy raczej Adizero Adios Pro Evo 1 z fabryki adidasa, pisanego oficjalnie małą literą, ale mającego w sporcie olbrzymie osiągnięcia? Od pewnego czasu umieszczanie w podeszwie płytek karbonowych i innych udoskonaleń oraz dążenie do jak największej lekkości obuwia doprowadziło do tego, że – zwłaszcza w biegu maratońskim – zaczyna się realizować bajkowe marzenie o „butach siedmiomilowych”. Bo lepszy model pantofli pozwala pokonywać większą odległość przy każdym kroku. W dzisiejszych warunkach legendarny Etiopczyk Abebe Bikila na pewno nie wygrałby prestiżowego maratonu, biegnąc na bosaka – jak to uczynił w 1960 roku w igrzyskach olimpijskich w Rzymie. Nie odnosiłaby też sukcesów biegająca boso Zola Budd-pieterse z RPA, która w okresie izolowania swego kraju z ruchu olimpijskiego przyjęła obywatelstwo brytyjskie, żeby wystartować w igrzyskach olimpijskich 1984 w Los Angeles (na igrzyskach 1992 w Barcelonie reprezentowała już swoją właściwą ojczyznę). Budd wprawdzie zasłynęła najbardziej z tego, że podczas igrzysk 1984 zderzyła się w biegu na 3000 m z amerykańską faworytką Mary Decker, ale tak naprawdę warte uwagi są jej liczące się do dzisiaj rekordy życiowe: 2:00.9 na 800 m, 3:59.96 na 1500 m, 4:17.57 na 1 milę, 8:28.83 na 3000 m oraz 14:48.07 na 5000 m (rekord świata w 1985 roku). Uwielbiająca bieganie bez butów Zola sięgała po mistrzostwa świata w biegach na przełaj, przekonała się jednak, że na bieżni jest to cokolwiek niepraktyczne i niebezpieczne, bo konkurentki mogą skaleczyć kolcami, nawet tymi, które stosuje się już w erze tartanowej.

W★★★

lekkoatletyce akurat bodaj po raz pierwszy o osiągnięciu sukcesu poprzez konstrukcję obuwia pomyślał reprezentant ZSRR w skoku wzwyż Jurij Stiepanow, który w 1957 roku w Leningradzie (Sankt Petersburgu), w trakcie międzymiastowego meczu lekkoatletycznego z Helsinkami, ustanowił stylem przerzutowym rekord świata 2,16 m. Stiepanow miał na nodze odbijającej pantofel z podeszwą o grubości 5 centymetrów. Dopiero rok po jego wyczynie międzynarodowa federacja lekkoatletyczna (IAAF) zabroniła stosowania tak grubej podeszwy. Z dzisiejszego punktu widzenia tego rodzaju udoskonalenie jest oczywiście śmiechu warte, podobnie jak modne wtedy wykonywanie skoku wzwyż z jedną nogą bosą. Zresztą w czasie gdy Stiepanowowi udało się wznieść na 216 centymetrów, mający dokładnie tyle samo wzrostu przyszły gwiazdor NBA – Wilt

Chamberlain – potrafił skakać w zawodach akademickich po 2,08 m, chociaż nigdy nie uprawiał lekkoatletyki wyczynowo. Wtedy bowiem sam talent znaczył więcej niż jakiekolwiek udogodnienia techniczne, które jednak w sportach „naturalnych” zaczęły stopniowo odgrywać coraz większą rolę. W lekkoatletyce prawdziwą rewolucję wywołały tyczki fiberglassowe i tartanowa (syntetyczna) nawierzchnia bieżni i rozbiegów, a przede wszystkim farmakologiczny doping.

O★★★

becnie coraz więcej mówi się o dosyć słabo kontrolowanym „dopingu technicznym”. Wspomniany Eliud Kipchoge ma już przecież za sobą złamanie bariery dwóch godzin w biegu maratońskim, tyle że dokonał tego wyczynu w warunkach nieregulaminowych 12 października 2019 w Wiedniu. Zmierzono mu wtedy na Praterze 1:59:40.2, ale pomagało Kenijczykowi aż 41 pacemakerów, którym ułatwiał zadanie elektryczny samochód wyświetlający odpowiednie tempo biegu, żeby utrzymać przeciętną 2,50 minuty na kilometr. No i oczywiście – pomagało też supernowoczesne obuwie Nike. Obie połowy dystansu (półmaratony) Kipchoge przebiegł w czasie krótszym niż 1 godzina, co wcześniej wydawało się rzeczą niemożliwą. Mało kto jeszcze pamięta, że w gronie pacemakerów byli wtedy trzej norwescy bracia – Henrik, Filip i Jakob Ingebrigtsenowie, a ten ostatni stał się przecież ostatnio absolutnym królem bieżni na średnich i długich dystansach.

W tym roku Kipchoge, rekordzista świata (2:01:09) i dwukrotny mistrz olimpijski w maratonie, odniósł w Berlinie piąte zwycięstwo (2:02:42), acz ten jego sukces zbladł wobec kobiecego rekordu świata Etiopki Tigist Assefy (2:11:53). Oboje w pełni wykorzystali swoje wyposażenie obuwnicze. Widać w dzisiejszym sporcie nawet but staje się ważniejszy od człowieka.