MECZ JAK NIEŚMIERTELNY PRZEBÓJ

Jeżeli wielka angielska bulwarówka na okładce krzyczy tytułem „The End of the World” i jest to koniec świata wywołany przez piłkarską reprezentację Polski, nie ma lepszego dowodu, że nawet pół wieku później należy to celebrować. Pod datą 17 października 1973 roku zostało zapisane najważniejsze wydarzenie w polskim futbolu i aż głupio wskazywać, czego nasi piłkarze musieliby dokonać, by ta ocena kiedykolwiek się zmieniła.

R★★★

ozumiem argument, że nie można bez reszty zanurzać się w sportowej historii. Trzeba patrzeć do przodu, a życie pięknymi wspomnieniami nie pozwala się rozwijać, bo na koniec zawsze można z bezkrytyczną wyższością zawyrokować: „kiedyś to się grało!”. I czego by nasze drużyny nie zrobiły, zawsze będą przegrywać z tamtą ekipą Kazimierza Górskiego. Zwycięski remis z Wembley sprzed pół wieku to jednak fakt szczególnego znaczenia. To wyczyn tak wielki, że już dawno przeobrażony w mitologię. Każda szanująca się piłkarska nacja – jeżeli już mówimy o sporcie, bo dotyczy to różnych innych dziedzin życia, także nieporównywalnie ważniejszych – potrzebuje takiego mocnego punktu oparcia w przeszłości. Czyli czegoś, co jest wspólnym mianownikiem dla byłych, obecnych i następnych pokoleń, co skutecznie wymyka się bieżącym sporom i nie nadaje do kwestionowania. Zwykle nazywamy to mitem założycielskim i w przypadku sensacji na Wembley to określenie idealne. Remis, wyeliminowanie wielkiej Anglii i awans do finałów mistrzostw świata brzmią mitologicznie.

Najistotniejsze, że ten mecz pchnął polski futbol na nowe tory. Wcześniej też były sukcesy – finał Pucharu Zdobywców Pucharów w 1970 roku Górnika

Zabrze, mistrzostwo olimpijskie Biało-czerwonych w 1972 roku – ale to wszystko pozostaje jednak w cieniu wydarzeń z Londynu. Bo to był cud na naszych oczach, rewolucja październikowa w piłkarskim wydaniu. Dokonali jej piłkarze głodni sukcesów, ale w wielu przypadkach już zaprawieni w międzynarodowych bojach, właśnie na igrzyskach i w pucharach. Na Wembley wykonali ten najważniejszy krok, dzięki któremu dostali się do świata wcześniej dla nich niedostępnego. Tylko jeden mecz, na dodatek fartowny, bo Anglicy nacierali jak rozjuszone diabły, a taka historia!

M★★★

itu założycielskiego nie da się ogłosić żadnym dekretem. To jest owoc długiego procesu, kiedy okazuje się, że z biegiem lat wspomnienie szlachetnieje i jest idealizowane. A jeżeli na dodatek okaże się, że kolejne generacje piłkarzy nie są w stanie zrobić czegoś równie spektakularnego – wyrzucić za burtę pomnikową drużynę i niejako w jej zastępstwie na turnieju odegrać rolę globalnego mocarza – mamy prostą receptę na futbolową relikwię. Taką, którą wszyscy powinni szanować, a gdyby ktoś próbował lekceważyć, to tak, jakby dokonywał profanacji i świętokradztwa za jednym zamachem. Mecz na Wembley nie był popisem technicznej wirtuozerii i taktycznej doskonałości, bo mimo osiągniętego korzystnego rezultatu jednak w działaniach defensywnych za dużo było szczęścia, czyli przypadku. Był natomiast popis hartu ducha i poświęcenia. Tego właśnie naszym drużynom często brakuje: skrajnego zaangażowania, nieustępliwości, potocznej jazdy na tyłkach. Oczywiście wystarczyłoby, gdyby jednak Peter Shilton lepiej zareagował i odbił albo nawet złapał strzał Jana Domarskiego i dzisiaj o tym meczu mało kto by w Polsce pamiętał – ot jeszcze jedna zmarnowana szansa polskiej drużyny, która walczy jak nigdy i przegrywa jak zawsze. Tak mogło być, ale właśnie jeden detal często nadaje wydarzeniu inny wymiar. Kamyczek uruchomił lawinę, która zmieniła postrzeganie reprezentacji Polski już na zawsze. Jakże uboższą mielibyśmy historię, gdybyśmy wtedy nie awansowali na mistrzostwa świata!

D★★★

zisiaj uczestnikom tamtego meczu należą się wyrazy podziękowania. Cieszymy się, że są wśród nas i wspominamy Kazimierza Deynę, który zginął w wypadku samochodowym w 1989 roku. Ciepło pomyślmy też o Robercie Gadosze. W głęboki cień usunął się już w 2004 roku, kiedy w 30. rocznicę medalu MŚ jego koledzy nie pierwszy raz, ale wtedy bardzo dobitnie i bez dyplomatycznych aluzji podjęli wątek tajemniczej premii. Miał ją podczas mundialu przyjąć Gadocha od Argentyńczyków za potrzebne im (bo my nawet w innym przypadku mieliśmy pewny awans) zwycięstwo Polski nad Włochami, ale nie powiadomił, a tym bardziej nie podzielił się dolarami z kolegami z drużyny. W tych dniach lepiej pamiętajmy, że bez takich piłkarzy jak on nie byłoby czego dzielić, bo na mundialu w RFN zamiast Biało-czerwonych grałaby Anglia. Wszyscy gracze Górskiego, którzy wyszli na murawę Wembley i przez półtorej godziny bohatersko się bronili, kilka razy groźnie kontrując, od 50 lat mają do przekazania tę samą opowieść. W kółko powtarzają prawdziwe i ubarwione przygody z Londynu. I bardzo dobrze. Bo z meczem na Wembley jest jak z nieśmiertelnym muzycznym przebojem – od razu wpada w ucho, a potem podoba się tak bardzo, że dla poprawy nastroju co jakiś czas musimy do niego wracać.