WIELKIE TRAGEDIE ODBIJAJĄ SIĘ W SPORCIE JAK W LUSTRZE
Nie zdajemy sobie sprawy na co dzień, w jak wielkim stopniu do rozwoju sportu wyczynowego przyczynił się postęp techniczny, a zwłaszcza rozwój komunikacji lotniczej. Gdy teraz z łezką w oku żegnam zmarłego w wieku 86 lat angielskiego gwiazdora futbolu Bobby’ego Charltona, przypominam sobie nie tylko jego wspaniałe występy międzynarodowe, a zwłaszcza udział w mistrzostwach świata 1966 zakończonych zwycięstwem Anglików. W tamtym roku turniej o Złotą Nike był po raz pierwszy transmitowany przez telewizję również na teren Polski. Wielu moich kolegów z boiska przybierało pseudo „Charlton” z taką samą chęcią jak najbardziej zaszczytne określenie – Pele. Cenić Charltona zaczęliśmy jednak dużo wcześniej, bo przecież stał się on jedną z legendarnych postaci piłki nożnej jako gracz Manchesteru United i należał do „dzieci Matta Busby’ego”, będąc jednym z tych, którym udało się przeżyć w lutym 1958 katastrofę samolotu startującego z ośnieżonego lotniska w Monachium.
★★★
Chociaż druga wojna światowa przyniosła rewolucyjne zmiany, jeśli chodzi o konstrukcję samolotów wojskowych i po wojnie miało to wpływ na udoskonalenie pasażerskich maszyn, transport drogą powietrzną jeszcze długo nie był bezpieczny. My akurat na gruncie sportu mieliśmy w pamięci tragedię słynnego duetu lotniczego, czyli Franciszka Żwirki i Stanisława Wigury, którzy w warunkach burzowych rozbili się w 1932 roku koło Cieszyna, lecąc RWD-6. W 1949 roku 18 piłkarzy AC Torino wracających do Turynu po meczu z Benficą w Lizbonie zginęło, podróżując trzysilnikowym Fiatem G.212, który we mgle uderzył w bazylikę na wzgórzu Superga. Gdy siedem lat później reprezentacja Polski leciała na igrzyska olimpijskie do Melbourne, samolot psuł się kilkakrotnie, co spowodowało znaczne opóźnienie przylotu. Wprost trudno uwierzyć z dzisiejszego punktu widzenia, że w 1956 roku tylko jedna linia lotnicza na świecie dysponowała w regularnych połączeniach samolotem odrzutowym. Był to szeroko reklamowany Tu-104, który naówczas przyćmił brytyjską maszynę De Havilland-comet. Sowieci stawali wtedy na głowie, żeby zaimponować swoimi osiągnięciami Zachodowi w okresie trwającej już zimnej wojny. Dwa lata przed wspomnianą katastrofą z udziałem piłkarzy Manchesteru United na lotnisku w Heathrow w Londynie wylądował właśnie ów Tu-104 z pierwszym sekretarzem Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Związku Sowieckiego (Radzieckiego) – Nikitą Chruszczowem. Zachód był w szoku. A za chwilę miał się zacząć wyścig kosmiczny ZSRR – USA…
★★★
Wlatach pięćdziesiątych wszakże komunikacja lotnicza była jeszcze daleka od dzisiejszej doskonałości, a o podróżowaniu rozwijającym ponaddźwiękową prędkość 2179 km/h brytyjsko-francuskim Concorde’em nikt nawet nie marzył. Ba, wciąż było daleko do spopularyzowania niezawodnej konstrukcji amerykańskiej – Boeinga 747, zwanego jumbo jetem. Gdy w 1971 roku poznałem się w Polsce z mającym po części polskie korzenie Amerykaninem, najlepszym baseballistą świata w okresie 1940–60 Stanleyem Musialem (Musiałem), z wielką chęcią opowiadał mi on o długich przejazdach autokarem na mecze Major League Baseball. Żeby urozmaicić kolegom nużące podróże, przygrywał im na harmonijce ustnej. Dziś podróżowanie autokarem gracze MLB, National Football League, NBA albo NHL potraktowaliby jak wolny żart.
W roku 1979 miałem już okazję do odwiedzenia Stanleya Musiała w jego restauracji w Saint Louis (Missouri). W styczniu 1980 roku powróciłem do Polski, lecąc z Nowego Jorku do Warszawy maszyną PLL LOT – Ił-62 noszącą dumną nazwę Mikołaj Kopernik. Ten sam samolot 14 marca runął tuż przed pasem startowym lotniska Okęcie. Zginęła 10-osobowa załoga oraz 77 pasażerów, wśród których była piosenkarka Anna Jantar i amatorska reprezentacja USA w boksie, sami młodzi chłopcy. Czekałem na nich na lotnisku, żeby przeprowadzić wywiady dla „Przeglądu Sportowego”. Zamiast wywiadów mogłem jednak zamieścić tylko krótką notkę o tragedii. Więcej szczęścia niż pasażerowie lądujący owym iłem 14 marca miała biegaczka warszawskiej Skry, rekordzistka Polski na 1500 m Anna Bukis, która odbyła Kopernikiem jego dwa ostatnie udane loty.
★★★
No cóż, różnego rodzaju tragiczne wydarzenia znajdują często odzwierciedlenie, a przynajmniej szczególne nagłośnienie w sporcie. Od ubiegłego roku martwimy się o sportowców ukraińskich narażających życie w obronie ojczyzny napadniętej przez Rosję. Jakby tego było mało, rozpoczął się na powrót konflikt wojenny na linii Palestyna – Izrael. Terrorystyczny atak Hamasu skłonił rząd Izraela do krwawej odpowiedzi. W Strefie Gazy znowu wybuchła wojna, w której giną Bogu ducha winni cywile. Znalazło to po części oddźwięk w niemiecko-żydowskiej organizacji – Sportverband Makkabi Deutschland. Odżyła obawa o bezpieczeństwo żydowskich sportowców w Niemczech – pamięta się wszak atak palestyńskich terrorystów na kwaterę Izraela w wiosce olimpijskiej podczas igrzysk 1972 w Monachium. Obawa jest tym większa, że wielu członków Makkabi Deutschland ruszyło do walki z Hamasem. W tej sytuacji zwykła sportowa walka schodzi na drugi plan…