Tobyłajednak pożegnalna rozmowa

Janusz Filipiak jako człowiek sukcesu był pracowity, kontrowersyjny, uparty i nawet złośliwy. Miał też dobrą pamięć, ale nie zawsze był pamiętliwy. Doświadczyłem tego na własnej skórze.

Profesora Filipiaka pierwszy raz spotkałem na meczu Górnik Polkowice – Cracovia. Był 26 czerwca 2004 roku. Polkowiczanie zajęli w ekstraklasie trzecie miejsce od końca i zgodnie z ówczesnym regulaminem grali baraż o utrzymanie z trzecim zespołem II ligi (bo wtedy bezpośrednie zaplecze ekstraklasy nazywało się jeszcze tak, jak nakazywał zwyczaj i logika, czyli II ligą), którym była Cracovia. Przy Kałuży w pierwszym spotkaniu Pasy wygrały 4:0, więc już tylko kataklizm mógłby im zabrać wymarzony awans. Szybko zresztą okazało się, że ligowa rywalizacja toczyła się wtedy w gęstych oparach korupcji, ale w tym momencie zostawmy to na boku, poprzestańmy na odnotowaniu faktu, że do Polkowic w ówczesnej rzeczywistości Cracovia jechała tym bardziej pewna swego. W loży honorowej małego stadionu pojawiła się grupka krakowskich działaczy, a wśród nich on – profesor Janusz Filipiak. Jeszcze nie był wtedy prezesem klubu, ale formalnie miało się to stać dosłownie za dwa dni. Wtedy jego firma wykładała pieniądze na Cracovię, zaczynając jako sponsor, ale procedura zmian właścicielskich już ruszyła.

„Dopóki ja jestem w Cracovii”

Nie znałem wtedy Janusza Filipiaka, nie wiedziałem nawet, jak wygląda, ale kolega dziennikarz z Krakowa łatwo mi pomógł – to ten, który zachowuje się najgłośniej. Spojrzałem we wskazanym kierunku i z każdą minutą dziwiłem się coraz bardziej, bo zdecydowanie wykraczał poza schemat – przyznaję, że dość tradycyjny – mojego wyobrażenia naukowca i profesora nauk technicznych. To, że był głośny na tle dość zdyscyplinowanych gości z Krakowa, było mało istotnym spostrzeżeniem. Zdecydowanie bardziej zdumiało mnie, co mówi, no a musiał mieć świadomość, że na kameralnych trybunach jest słyszany hen, poza vipowski sektor. Pozwolę sobie przytoczyć fragment relacji opublikowanej wtedy przeze mnie na łamach „PS”:

„Fajnie się stanie, jak wygramy, a jeszcze fajniej, jeśli przy okazji Węgrzyn spartoli coś pod swoją bramką, bo będziemy mieli z nim łatwiejsze negocjacje cenowe – genialnie zauważył. Potem głośno zaczął komentować grę swoich piłkarzy. – Nowak, dopóki ja jestem w Cracovii, to ty nie będziesz w niej grał! – krzyczał w kierunku boiska. Oberwało się również Przytule. – To twój ostatni mecz w Cracovii! – ostrzegł, gdy ten zmarnował sytuację strzelecką, ale pewnie wycofa się ze swojej groźby, bo przecież Przytuła strzelił dwa gole i zaliczył jedną asystę.

– Kupuję was! – krzyczał do dziesięcioletnich chłopców, którzy zawzięcie dopingowali Górnika, po czym zdjął z szyi klubowy szalik i z wielkopańskim gestem rzucił go w kierunku grupki małolatów.

Do końca meczu pozostał kwadrans, gdy niekonwencjonalny profesor wraz ze swoją świtą opuścił lożę i udał się w kierunku boiska. Odetchnął wiceprezes (Górnika Polkowice – przyp.) Sikorski, kłopot mieli za to ochroniarze. Szefowie Cracovii ustawili się bowiem ramię w ramię z krakowskimi szalikowcami metr od linii bocznej boiska, czekając na gwizdek kończący spotkanie. Przykład idzie z góry...”.

Powiało chłodem

Powyższym tekstem zasłużyłem na uwagę Janusza Filipiaka, co poczytywałem za osobisty sukces. Gorzej, że dla profesora byłem przykładem złośliwca, który czepia się nieistotnych szczegółów, na dodatek nie oddaje wiernie rzeczywistości ze stadionu w Polkowicach, bo on widział ją jednak inaczej. Odniosłem wrażenie, że od tej pory mam u nowego prezesa Cracovii przechlapane. Nie, żebym się tym jakoś specjalnie przejmował, ale faktem jest, że profesor zwyczajnie mnie nie tolerował i z tego, co słyszałem, w tamtym czasie nawet był uprzejmy zasugerować wpływowym ludziom, że może jednak moja praca w „Przeglądzie Sportowym” nie jest najszczęśliwszym pomysłem. Nie twierdzę, że na coś albo na kogoś naciskał, ot wyraził swoje zdanie, miał prawo. Minęło kilka ładnych lat, kiedy wziąłem się na odwagę i wybrałem jego numer telefonu. Odebrał, ale natychmiast powiało przenikliwym chłodem. Przez następne lata dzwoniłem jeszcze kilka razy i też było oschle, choć muszę przyznać, że zawsze rozmawiał.

Poruszał niebo i ziemię

Najbardziej mi się podobała Cracovia zaraz po awansie (prowadzona przez Wojciecha Stawowego), bo grała ofensywnie i pomysłowo, to był powiew świeżości dla całej ligi! Filipiak marzył o dużych sukcesach, myślę, że tę drogę na szczyt miał szczegółowo rozpisaną w osobistym kajecie, a już na pewno w głowie, lecz nigdy nie był w stanie doskoczyć do ligowego podium. Musiało go to frustrować, a następstwem mogły być dosyć nerwowe decyzje – w stosunku do zatrudnianych trenerów, piłkarzy i innych pracowników klubu. Krytykował sędziów i wszystkich, którzy jego zdaniem przeszkadzali Cracovii w osiąganiu lepszych wyników. W 2012 roku spadła z Ekstraklasy. Dla klubu był to cios, który zachwiał wiarą inwestora, ale ambitnie przetrawił porażkę. Po roku Pasy wracały do elity, a ja wtedy uwierzyłem, że związek Filipiaka z Cracovią to coś znacznie poważniejszego niż zwykły układ biznesowy.

Gdy w pandemicznym 2020 roku prowadzona przez Michała Probierza Cracovia zdobyła Puchar Polski, Filipiak mógł się cieszyć z pierwszego zdobytego trofeum. Nareszcie, po 17 latach upartego inwestowania. W tym samym czasie Pasy zostały ukarane za stare grzechy korupcyjne. Prezes poruszał niebo i ziemię, dowodząc, że akurat jego klub nie zasłużył na sankcję. W duchu musiał jednak przyznać, że grzywna w wysokości 1 mln złotych i odjęcie 5 punktów z tabeli nowych rozgrywek były błahostką w porównaniu z tym, jakie konsekwencje dyscyplinarne ponosiły ponad dekadę wcześniej inne kluby zamieszane w ustawianie meczów, bo z hukiem wylatywały z ligi. Cracovia spadła na cztery łapy.

Książka od profesora

W ubiegłym roku otrzymałem przesyłkę – książkę Janusza Filipiaka „Dlaczego się udało. Filozofia i strategie twórcy Comarchu”. Załączony był list od dyrektora ds. komunikacji Comarch SA, że książka została do mnie wysłana „na prośbę Pana Profesora Janusza Filipiaka”. To opis jego drogi do biznesowego sukcesu, a także historia wspierania Cracovii z mocnym akcentem na wyjaśnienie, po co w ogóle się w to zaangażował. W książce znalazłem również odniesienie profesora do wydarzeń z pamiętnego meczu w Polkowicach z 2004 roku. „Jeden z dziennikarzy zrelacjonował, że »Filipiak wielkopańskim gestem rzucił dziecku szalik«. A prawda jest taka, że jakiś chłopiec kibicujący Górnikowi poprosił o szalik, więc go zdjąłem i rzuciłem przez barierkę rozdzielającą trybuny kilka metrów w dół. Jakim wielkopańskim gestem? Skąd takie słowa? Przecież to ma się nijak do moich intencji i zachowania” – zanotował profesor. W ten sposób po osiemnastu latach dowiedziałem się, co tak naprawdę go zabolało i że wcale nie chodziło o to, że cytuję jego kąśliwe uwagi pod adresem Nowaka, Przytuły i Węgrzyna.

Pół roku temu poprosiłem go o długi wywiad i ku mojemu zaskoczeniu całkiem chętnie się zgodził. Był wprawdzie wtedy za granicą, ale zaproponował łączenie wideo. Odpowiadał ciekawie, ale to żadne odkrycie, bo jakkolwiek można się nie zgadzać z jego opiniami, trudno je skwitować wzruszeniem ramion.

Nie mogłem jednak przypuszczać, że to jest nasza pożegnalna rozmowa. – Ciężko byłoby się z Cracovii wycofać również dlatego, że to są duże pokłady emocji – przyznał wtedy. I dotrzymał słowa. Profesor nie opuścił ukochanej Cracovii do końca życia.