NIE GRYZŁ SIĘ W JĘZYK. PODPADŁ MŁODEMU BOŃKOWI I POŻAŁOWAŁ

WLubinie do dzisiaj nazywają go trenerem wszech czasów, choć działacze nie pozwolili mu prowadzić drużyny, kiedy szła po mistrzostwo Polski. Tworzył fundamenty wielkiego Widzewa, stawiając na Włodzimierza Smolarka, a jednak musiał opuścić klub między innymi dlatego, że nie dogadywał się z czupurną gwiazdą Zbigniewem Bońkiem. Dwadzieścia lat temu – 16 stycznia 2004 roku – zmarł trener Stanisław Świerk.

B★★★

ył bardzo otwarty i gościnny. Kilka razy odwiedzałem go w domu przy ulicy Agrestowej we Wrocławiu, żeby posłuchać jego opowieści o piłce. To były wciągające relacje gawędziarza, który wartkość narracji zawsze przedkładał nad salonową elokwencję, więc jego język był upstrzony dosadnymi określeniami. Zawsze kojarzyłem go z Dolnym Śląskiem, no i z Widzewem, bo dość nieoczekiwanie dostał propozycję pracy od legendarnego prezesa Ludwika Sobolewskiego, dlatego zdziwiłem się, gdy Świerk zaznaczył kiedyś, że urodził się w Jurkowie – wiosce między Limanową a Mszaną Dolną w Beskidzie Wyspowym. A pochodzący stamtąd ludzie bywają uparci i nawykli do ciężkiej pracy, że wspomnę tylko o naszej mistrzyni Justynie Kowalczyk z pobliskiej Kasiny Wielkiej. Świerk co prawda w powojennej rzeczywistości szybko ruszył w Polskę, lecz ten góralski upór bez wątpienia w nim pozostał i przez całe życie go charakteryzował.

Charakter przydał mu się zwłaszcza w Zagłębiu Lubin, kiedy wchodził do klubu z dużymi sportowymi problemami. W 1988 roku, a więc jeszcze za PRL, miedziowy kombinat przeżywał rozkwit, więc nic dziwnego, że lokalnej ludności oprócz chleba, na który trzeba było ciężko pracować m.in. w kopalniach, chciał zapewnić też igrzyska. Drużyna grała w ekstraklasie, wybudowano dla niej wielki stadion, rozmiarami świetnie wpisujący się w założenia propagandy sukcesu. Wszystko fajnie, tylko że nagle coś się popsuło. Zagłębie ni stąd, ni zowąd przegrało baraż z Górnikiem Wałbrzych i poleciało do II ligi! I wtedy na lubińską scenę wszedł Świerk. Zaprowadził autorskie porządki, w które nikt nie miał prawa ingerować, bo to był twardy warunek. Zespół pod jego komendą był jak karne wojsko (choć czasem mógł raczej przypominać karną kompanię), przy czym Świerk wiedział, kiedy należy śrubę podkręcić, a kiedy chłopakom pofolgować. Radził sobie z Dariuszem Marciniakiem, co było nie lada wyzwaniem, bo napastnika równie utalentowanego, co niesfornego nijak nie umieli wcześniej okiełznać w Widzewie i Śląsku Wrocław. Do Lubina pojechał jak na zesłanie, niczym właśnie do wspomnianej kompanii karnej i Świerk przy wsparciu kilku osób sprawił, że Marciniak mimo swoich „wyskokowych” słabości był gwiazdą. A po efektownym awansie Zagłębie od razu zdobyło wicemistrzostwo Polski. No i potem nastąpił sezon mistrzowski, w którym Świerk pracował tylko do 12. kolejki – został zwolniony jeszcze jesienią, kiedy zespół zajmował 2. miejsce. Mimo że do tytułu lubinian poprowadził zaledwie 33-letni Marian Putyra, udział poprzednika był też mocno podnoszony, a z dzisiejszej perspektywy jest doceniany jeszcze bardziej.

O tę dymisję Stanisław Świerk miał niekończący się żal; w prywatnych rozmowach zapewniał, że padł ofiarą intrygi nakręconej przez ludzi, którym nie pasował, bo ograniczał ich wpływy i profity. Potem jednak podobna przykrość spotkała go w Śląsku Wrocław, do którego trafił po niezwykłej przygodzie ze Ślęzą Wrocław (z młodziutkim Maciejem Murawskim w składzie), ocierając się z nią o awans do ekstraklasy. Natomiast ze Śląskiem zrobił awans i dla odmiany został zwolniony jeszcze przed pierwszym meczem w elicie. Dziwne to było i tajemnicze. Znowu był rozgoryczony i podczas rozmowy w jego przydomowym ogrodzie przekonywał, że w Polsce trener nie może normalnie pracować, bo zawsze nadepnie jakiemuś ważniakowi na odcisk.

A★★★

pierwszy raz nadepnął jeszcze w Widzewie, z którym w 1979 roku zdobył wicemistrzostwo Polski. Co z tego jednak, skoro już na samym początku zadarł z niewłaściwym człowiekiem i od razu zaczęło się czyhanie na wpadkę nieszczęsnego trenera. Tu nie muszę się powoływać na prywatne rozmowy, bo historię opisał Marek Wawrzynowski w reporterskiej książce „Wielki Widzew”. Otóż zanim Świerk zadebiutował w oficjalnym meczu, był z drużyną na zgrupowaniu w Karpaczu. A stamtąd na obóz kadry wybierał się wciąż młody, ale już bardzo ważny gracz klubu i reprezentacji Zbigniew Boniek. Przed wyjazdem postanowił się z druhami serdecznie pożegnać na imprezie, podczas której nikt nie wylewał za kołnierz. Między nowy trenerem a asem doszło do tak ostrego spięcia, że z informacją o zakrapianym spotkaniu Świerk postanowił zadzwonić nie tylko do prezesa Sobolewskiego, lecz także do selekcjonera Ryszarda Kuleszy. I tego drugiego telefonu nie umiał wybaczyć ani Boniek, ani koledzy, uznając, że takie brudy pierze się wyłącznie w szatni. Piłkarski wyrok na Świerka był zatem podpisany, więc to i tak nieźle, że na stanowisku wytrwał jeszcze dziewięć miesięcy.

Gdy już był na emeryturze, czasem spotykałem go na wrocławskich Krzykach

– w parku, na ulicy, w tramwaju. I zawsze wystarczyło pół minuty, by zaczynał wspominać czasy tamtego Widzewa, Zagłębia, Ślęzy, Śląska. A gdy 16 stycznia 2004 roku przyszła smutna informacja o jego śmierci, natychmiast zacząłem żałować, że nie zawsze miałem czas, aby jego historii cierpliwie i z uwagą wysłuchiwać.