ROZGRZANY JAK PIEC
Grający zwykle na pozycji prawego napastnika Ryszard Piec miał dwóch młodszych braci: Jerzego i Alfonsa. Tylko ten ostatni, rocznik 1923, nigdy nie zagrał w kadrze narodowej, choć podobno z rodzeństwa był najzdolniejszy. Wiele wskazuje, że poszedłby w ich ślady, ale wpadł w tryby machiny wojennej. Jak wielu Ślązaków został żołnierzem Wehrmachtu i w tej roli zginął na froncie wschodnim, mając zaledwie 21 lat, podczas ostrzału artyleryjskiego Armii Czerwonej.
Wojna ocaliła życie starszych braci, ale nie przetrwali jej bez szwanku. Przez nową władzę byli postrzegani jako ludzie działający na rzecz okupanta, głównie dlatego, że grali w niemieckim klubie i zmienili polskie imiona na niemieckie, a choćby nawet na śląskie (Jerzy na Wilhelm i Ryszard na Richard). Nikt wtedy nie analizował, że jeżeli sprzeciwiliby się w sumie w tak błahej sprawie, ryzykowaliby nawet życie.
Przymierzany do Górnika
Gdy do Lipin wkroczyły wojska radzieckie, krasnoarmiejcy aresztowali wielu ludzi, uznając ich za niemieckich kolaborantów i element społecznie niepewny. W tym gronie znalazł się Ryszard Piec, który został skierowany do specjalnego obozu. Udało mu się uciec i po powrocie, podobnie jak brat, ostrożnie próbował ułożyć sobie życie w nowej rzeczywistości. Jego brat wrócił do ekstraklasy, w barwach AKS Chorzów, do którego przeniósł się jeszcze w 1939 roku. Ponownie zagrał w reprezentacji Polski, dzięki czemu jest w elitarnym gronie reprezentantów, którzy występowali w narodowych barwach przed II wojną światową i po niej. Zmarł w 1954 roku, nie dożywszy nawet 40 lat. Ryszard także po wojnie grał w Naprzodzie Lipiny, który ciągle nie był w stanie przebić się do centralnych rozgrywek. Przez pewien czas był za to rozważany jako kandydat na trenera Górnika Zabrze, ale pomysł przez partyjnych działaczy szybko został porzucony znowu z uwagi na wojenno-niemiecką przeszłość byłego reprezentanta Polski.
Kałuża i Otto docenili
Naprzód był polskim klubem działającym od 1920 roku w Lipinach, które obecnie są dzielnicą Świętochłowic. Według niektórych źródeł Ryszard Piec jako kilkulatek kopał piłkę w Silesii Lipiny, gdy jednak przeniósł się do Naprzodu – bo to przecież nie jego wina, że po wybuchu wojny w 1939 roku został przemianowany na Turn und Sportverein (TUS) Lipine – był mu wierny do końca kariery. Jego zespół na polskiej części Górnego Śląska należał do najlepszych, ale ta regionalność ciążyła na drużynie niczym piętno niepozwalające zaistnieć w ogólnokrajowych rozgrywkach. Sam Ryszard Piec cieszył się natomiast dobrą piłkarską sławą, rozciągającą się zdecydowanie poza górnośląskie okolice. Poznał się na nim niemiecki trener polskiej kadry Kurt Otto, który w porozumieniu z kapitanem związkowym Józefem Kałużą pozwolił mu zadebiutować 18 sierpnia 1935 roku w towarzyskim meczu reprezentacji z Jugosławią (2:3) w Katowicach. W reprezentacyjnej karierze zagrał 21 oficjalnych spotkań, strzelając 3 gole. Razem z bratem znalazł się w ekipie na igrzyska w Berlinie oraz mistrzostwa świata we Francji. Ryszard grał, z wyjątkiem starcia o brązowy medal z Norwegią (2:3), a Jerzy był tylko piłkarzem czekającym „w pogotowiu”. Na turnieju olimpijskim najstarszy z braci Pieców zdobył nawet bramkę – w ćwierćfinałowej konfrontacji z amatorską drużyną Wielkiej Brytanii (5:4), więc nie można jej zaliczyć do oficjalnego rejestru spotkań międzypaństwowych.
Patron stadionu
Status Ryszarda Pieca w polskiej piłce był coraz bardziej znaczący. Kibice lubili chodzić „na Pieca”, a już publiczność w Lipinach zwyczajnie go uwielbiała. Gdy już „rozgrzał” swój silnik i wszedł na wysokie obroty, stawał się piekielnie trudny do zatrzymania. Nie tylko że był miejscowym
to jeszcze grą w kadrze rozsławiał klub. Nic dziwnego, że dzisiaj jest patronem kameralnego stadionu w świętochłowickich Lipinach. „Niezwykłej klasy atakujący o nietypowej na tej pozycji sylwetce, ale szybki, świetny technicznie, przebojowy” – krótko i dosadnie charakteryzował go w swoich opracowaniach historyk futbolu Andrzej Gowarzewski. Wiosną 1938 roku na łamach „Przeglądu Sportowego”, kiedy ważyły się losy awansu na MŚ, Józef Kałuża przyznał, że na prawym skrzydle zamierza stawiać na Pieca. „Nie dlatego, że jest bezkonkurencyjny, ale z tej prostej przyczyny, że nie widzę nikogo lepszego” – wytłumaczył z podziwu godną szczerością.
Pamiątka do końca życia
W mundialowym meczu z Brazylią w Strasburgu faktycznie był podstawowym piłkarzem. Polacy przegrali 5:6 po dogrywce. Wszyscy znają klimat i rangę tego spotkania – jego bohaterem był strzelec trzech goli Leonidas, a po polskiej stronie z Brazylijczykiem o miano gracza meczu konkurował Ernest Wilimowski. Cała reszta zawzięcie pracowała na sukces drużyny. Ryszard Piec nie odstawał poziomem, ale trudno było mu skupić się na ataku, bo trzeba było sporo energii poświęcić na powstrzymywanie akcji zwinnych i obdarzonych doskonałą techniką rywali. Piec opowiadał później, że oprócz piłkarskiego kunsztu było też dużo ciężkiej boiskowej roboty. Pochodzący z Chorzowa ceniony historyk i kulszy)
Reprezentacja: 21 meczów/3 gole * nigdy nie zagrał w najwyższej klasie rozgrywkowej turoznawca Jacek Kurek w cyklu „Piłkarze wyklęci” podaje, że piłkarz z Lipin po meczu z Brazylią miał bardzo nieprzyjemną pamiątkę do końca życia, bo Domingos da Guia (jego syn Ademir, 36 lat, później przegrał z Polską w meczu o trzecie miejsce na MŚ w RFN) w ferworze walki niebezpiecznie włożył mu palec do oka. Incydent był na tyle groźny, że Ryszard Piec już zawsze na to oko widział trochę gorzej…
Para nie od parady
Wybuch wojny wiele zmienił także w życiu piłkarzy z Lipin. Przede wszystkim powstał nowy, niemiecki klub o nazwie TUS Lipine. Przed nową piłkarską drużyną, która za polskich czasów nie potrafiła dostać się do ligi państwowej, zaczęły się rysować interesujące sportowe perspektywy. „Konieczność meldunku na Górnym Śląsku i podpisywania volkslisty sprowadziły na powrót w rodzinne strony rozrzuconych po świecie wspaniałych piłkarzy wywodzących się z Lipin. Taki zespół z braćmi Piecami na czele musiał być poważnym kandydatem do zagrożenia pozycji klubów ze starej Rzeszy. Napastnik Ryszard i pomocnik Jerzy, którzy ponownie zaczęli używać metrykalnych imion Richard i Wilhelm, to była para nie od parady. W Polsce – absolutna czołówka na swoich pozycjach” – zaznacza Mariusz Kowoll w książce „Futbol ponad wszystko” opisującej historię piłki nożnej na Górnym Śląsku w czasach drugiej wojny światowej.
Bezsenność w Monachium
TUS Lipine zostało dopuszczone do rozgrywek o Puchar Niemiec (zwane wtedy Pucharem Tschammera – od nazwiska ministra sportu w hitlerowskiej III Rzeidolem,
i właśnie ta impreza dała mu największy sportowy sukces w całej historii. W 1942 roku drużyna z Lipin po domowym zwycięstwie nad Blau-weiss Berlin (4:1) dotarła do półfinału rozgrywek, trafiając na renomowany TSV Monachium z Ernestem Wilimowskim w składzie. Mecz odbył się w stolicy Bawarii, co dla niepozornego zespołu z Górnego Śląska było dodatkowym przeżyciem. Mariusz Kowoll w „Futbolu ponad wszystko” informuje, że piłkarze z Lipin pojechali na półfinał pociągiem z Katowic i była to uciążliwa, trwająca bite 22 godziny podróż w zatłoczonych wagonach. Prezes TUS Lipine wspominał, że ekipa do hotelu dotarła o północy, a następna noc też została zarwana, bo gospodarze zaprosili gości na wieczorek towarzyski. Zmęczeni piłkarze mieli nadzieję, że przynajmniej wyśpią się do południa w dniu meczu, lecz i to nie było im dane, bo przedstawiciele TSV z samego rana zaprosili przyjezdnych na zwiedzanie miasta i nijak nie wypadało odmówić. Nie tylko z tego powodu Lwy wygrały aż 6:0, aczkolwiek prezes Górnoślązaków protestował: „Szósty gol padł jakieś pięć minut po regulaminowym czasie gry, kiedy widzowie tłumnie wbiegli już na boisko i przeszkodzili w interwencji bramkarzowi” – przywołuje osobliwą wypowiedź szefa klubu Mariusz Kowoll.
Cztery gole strzelił Wilimowski – kolega braci Pieców z polskiej kadry narodowej, a wówczas już reprezentant Niemiec. „Ezi” z 14 trafieniami został królem strzelców tamtej edycji Pucharu Niemiec (TSV zdobyło trofeum), ale Ryszard Piec też mógł się pochwalić niezłą skutecznością, bo występ w Monachium był jedynym, w którym nie trafił do siatki (piłka po jego uderzeniu odbiła się od poprzeczki), a w czterech wcześniejszych meczach uzbierał 6 goli.
W tamtej dramatycznej rzeczywistości dotarcie do półfinału Niemiec nie mogło być jednak powodem do chluby. Wręcz przeciwnie – wielu Polaków miało pretensje szczególnie do przedwojennych reprezentantów, że uczestniczyli w rozgrywkach okupanta odpowiedzialnego za straszliwe zbrodnie na cywilnej ludności. Dlatego ta przeszłość za Ryszardem Piecem ciągnęła się niezależnie od tego, jakie miał szanse, by gry w niemieckim klubie ewentualnie odmówić. W Lipinach do końca swoich dni był jednak piłkarską gwiazdą – szanowaną za to, co zrobił dla klubu i dla reprezentacji Polski.