ŚMIERĆ CZEKAŁA ZA ZAKRĘTEM
W zawodówce uczył się na murarza, ale wierzył, że przynajmniej w młodości jako taki zarobek i popularność może mu dać sport. Aby rozwijać zawrotne prędkości w lodowej rynnie, oprócz talentu trzeba mieć pasję, odwagę i fantazję. I Stanisław Paczka to wszystko miał. Zabrakło mu szczęścia. 1 lutego 1969 roku podczas mistrzostw świata w saneczkarstwie na torze w Königssee w wyniku makabrycznego wypadku niespełna 24-letni góral spod Bielska-białej poniósł śmierć.
Informacja z okładki „Przeglądu Sportowego”, wydanie z 3 lutego 1969 roku: „Sport polski okrył się żałobą. W szpitalu w Berchtesgaden zmarł czołowy saneczkarz polski, 24-letni Stanisław Paczka. Śmierć nastąpiła wskutek obrażeń, doznanych w czasie wypadku na saneczkowych mistrzostwach świata, rozpoczętych w sobotę na torze w Königssee. Ten tragiczny w skutkach wypadek wydarzył się w drugim ślizgu. Nasz reprezentant nie opanował pędzących z dużą szybkością sanek i wyleciał z toru na jednym z trudniejszych odcinków trasy, tzw. »S«. Mimo natychmiastowego przewiezienia do szpitala nie udało się uratować życia”.
Później okazało się, że zmarł na miejscu wypadku i chodziło już tylko o rozpaczliwą próbę reanimacji. Artykuł z pierwszej strony katowickiego „Sportu”: „Smutna wiadomość poruszyła do głębi wszystkich entuzjastów sportu. Po zeszłorocznym śmiertelnym wypadku Czesława Ryłki w Mikuszowicach nasz sport utracił jeszcze jednego utalentowanego zawodnika”. Dziennikarze przypominali o osiągnięciach młodego sportowca. Wychowanek LZS Mikuszowice był olimpijczykiem z Grenoble 1968, na MŚ w Davos (1965 rok) w jedynkach zajął siódme miejsce. W kraju mistrzostwo zdobywał aż pięciokrotnie, po raz pierwszy w wieku zaledwie 16 lat. Był też mistrzem Polski w dwójkach razem z Lucjanem Kudzią, który w tej konkurencji miał już złoty medal mistrzostw świata z 1963 roku (wywiad z Kudzią publikujemy obok).
Większa prędkość, większe ryzyko „Wstrząsający wypadek na torze Königssee jeszcze raz uprzytomnił, że wyczynowy sport saneczkowy doprowadzony zostaje do granic śmiertelnego ryzyka. Obecne warunki startu przez modernizację torów i rozwój techniki sprzętu, mimo zachowania obowiązujących przepisów Międzynarodowej Federacji, nie gwarantują bezpieczeństwa zawodnikom. Smutnym dowodem tego jest statystyka wypadków na torach saneczkowych” – na gorąco wnioskował tygodnik „Sportowiec”.
Tor Königssee był najnowocześniejszym tego typu obiektem na świecie, jak na ówczesne warunki uznawany wręcz za cud techniki. W nowej wersji zaczął funkcjonować w 1968 roku, czyli niewiele wcześniej. Był pierwszym w historii sztucznym torem lodowym, co w istotnej mierze uniezależniało jego zimowe użytkowanie od nieco wyższej temperatury powietrza, a także poprawiało warunki jazdy i zwiększało osiągane przez zawodników prędkości. Służyło to widowiskowości rywalizacji, ale dla wielu z nich na trudnych do pokonania pod względem technicznych zakrętach zaczynało się niestety igranie z życiem. Kamery zarejestrowały makabryczny wypadek Polaka. Na filmie widać Stanisława Paczkę wjeżdżającego z dużą prędkością – normalną jednak dla saneczkarzy – w łuk. Siła odśrodkowa jest tak potężna, że sanki wyskakują z lodowej rynny. Wszystko dzieje się w okamgnieniu, zawodnik nie jest w stanie w żaden sposób zareagować. Tego już w przekazie telewizyjnym nie widać – młody zawodnik z wielkim impetem uderza głową w drzewo…
Relacja Fendera
„Już wcześniej na tym torze ktoś się zabił, ale niewiele się o tym mówiło. Staszek źle wszedł w zakręt i jak go wyrzuciło, to poleciał jakieś 80 metrów w powietrzu. Wpadł w drzewa, zerwało mu kask, który był zamocowany na takiej ceratce, uderzył nogami, potem głową, wreszcie zerwał aortę. Spadł na plecy i leżał w bezruchu. Byłem przy nim pierwszy, bałem się go ruszyć, a z nosa wypływały mu strugi krwi. Przylecieli nosiciele mięsa z noszami, wsadzili do helikoptera, powiedzieli, że zmarł w szpitalu, ale on nie żył już tam, na miejscu” – mówił w 2012 roku Onetowi Edward Fender, wicemistrz świata i jeden z najlepszych polskich saneczkarzy tamtych lat.
Mistrzostwa świata były kontynuowane, ale Polacy się wycofali. Sędziowie nakazali skrócić trasę przejazdu, dzięki czemu zawodnicy osiągali niższe prędkości, co poprawiło ich bezpieczeństwo. Tragiczną ceną była jednak śmierć Polaka. Po wypadku na miejscu działała specjalna komisja. Ustaliła, że przyczyną feralnego zdarzenia był błąd techniczny zawodnika, który na łuku jechał zbyt wysoko, a także złe warunki atmosferyczne panujące na torze podczas rywalizacji.
Płakała cała Polska
Bezpośrednio po zakończeniu mistrzostw w oddalonej o siedem kilometrów kaplicy cmentarnej w Berchtesgaden wystawiono trumnę z ciałem Stanisława Paczki. Ostatni hołd przyszli mu oddać niemal wszyscy uczestnicy zawodów i tysiące kibiców. Był też Austriak Josef Feistmantl, który kilka godzin wcześniej został mistrzem świata w jedynkach. Przekazał polskiej ekipie swój złoty medal z prośbą, by wręczono go matce zmarłego zawodnika.
Cztery dni później w Mikuszowicach koło Bielska-białej, skąd pochodził Stanisław Paczka, odbył się pogrzeb. „W głębokim smutku i żalu odprowadzali w ostatnią drogę Stanisława Paczkę sportowcy polscy i mieszkańcy Podbeskidzia. Pogrzeb 24-letniego olimpijczyka wyruszył z domu żałoby w Mikuszowicach w stronę cmentarza komunalnego w Bystrej Śląskiej. Mogiłę na wiejskim cmentarzu pokryły dziesiątki wieńców, złożonych przez sportowców, przyjaciół i sympatyków saneczkarstwa” – pisał „Przegląd Sportowy”. Wśród żałobników była m.in. reprezentująca wschodnie Niemcy Anna-maria Müller, która na tragicznych dla Polski MŚ zdobyła srebrny medal w jedynkach (później, na igrzyskach w Sapporo, została mistrzynią olimpijską).
Nieczynne Königssee
Tor saneczkowo-bobslejowy w Königssee od tamtego czasu wiele razy był areną prestiżowych zawodów, łącznie z mistrzostwami świata. Co jakiś czas zdarzały się na nim groźne wypadki, ale tragedia Stanisława Paczki to najbardziej ponury punkt w jego historii. W 2021 roku ten region nawiedziła potężna górska powódź, która zniszczyła obiekt. Do dzisiaj nie został przywrócony do użytku. Decyzja o jego odbudowie i unowocześnieniu już zapadła. Prace trwają, a całość inwestycji, łącznie z kompleksową okoliczną infrastrukturą przekracza ponad 50 mln euro.