ZAPOWIEDZIAŁ TO ZŁOTO
W latach największych sukcesów byliśmy w Polsce popularni tak jak teraz skoczkowie narciarscy – mówi mistrz olimpijski z Montrealu w pięcioboju nowoczesnym Janusz Pyciak-peciak, który w piątek 9 lutego obchodzi 75. urodziny.
Zwycięstwo reprezentanta Polski w Montrealu dla wielu było nieoczekiwane, lecz urodzony 9 lutego 1949 roku w Warszawie Janusz Pyciak-peciak już wcześniej pokonywał medalistów najważniejszych imprez. – Grono specjalistów od pięcioboju wiedziało, na co mnie stać, ale media i kibice uznali mój sukces w Kanadzie za wielką niespodziankę, bo pięciobój nie był wtedy jeszcze tak popularny w Polsce jak po 1976 roku. Wcześniej jeździliśmy przede wszystkim do Związku Radzieckiego. Nie wysłano nas na przykład na mistrzostwa świata do Meksyku w 1975 roku. Bardzo chciałem wziąć udział w tej imprezie, bo rozegrano ją na wysokości dwóch tysięcy metrów, co faworyzowało mocnych biegaczy, a właśnie ta konkurencja była moją koronną. Od 1974 roku regularnie byłem w czołowej trójce najważniejszych zawodów w ZSRR, gdzie startowało wielu mocnych zawodników z różnych republik radzieckich. Każdy z nich mógł zająć miejsce w czołowej „10” wielkich imprez, ale nie wszyscy mogli w nich uczestniczyć ze względu na limity. Podczas igrzysk mogło wystąpić maksymalnie trzech pięcioboistów z jednego kraju – mówi w rozmowie z „Przeglądem Sportowym” mistrz olimpijski z 1976 roku.
Znakomitym prognostykiem przed rywalzacją w najważniejszej imprezie czterolecia było zwycięstwo 27-latka w tradycyjnych zawodach przedolimpijskich w Erywaniu. – Igor Nowikow, ówczesny prezydent Międzynarodowego Związku Pięcioboju i medalista igrzysk, powiedział, że kto zwycięży w Erywaniu, wygra też w Montrealu – wspomina obecny prezes Polskiego Związku Pięcioboju Nowoczesnego.
Pyciak-peciak po raz pierwszy wziął udział w igrzyskach olimpijskich w 1972 roku. W Monachium zajął 21. miejsce. – Miałem dużą szansę na brązowy medal, ale nie załadowałem jednego naboju, przez co poniosłem duże straty w strzelectwie – mówi ośmiokrotny mistrz Polski, który zaczął uprawiać pięciobój w 1968 roku. Wcześniej zajmował się innymi dyscyplinami. – Zdobyliśmy mistrzostwo Polski juniorów z Legią Warszawa w piłce wodnej, ale wśród seniorów w tej dyscyplinie raczej nie miałem szans, bo trzeba w niej ważyć 100–120 kilogramów, mieć zasięg, a ja byłem zawsze lekki. Uprawiałem też boks. Moim wychowawcą w szkole średniej był świętej pamięci Adam Sabat, który kochał biegi przełajowe. Regularnie wygrywałem w zawodach międzyszkolnych i wiedziałem, że mam do tego predyspozycje – opowiada nam jubilat. Wśród wielu uprawianych dyscyplin nie było jednak jeździectwa, a więc konkurencji zaliczanej do pięcioboju. – Zawsze lubiłem zwierzęta i bardzo łatwo przyszła mi ta jazda konna. Już po trzech miesiącach wystartowałem w zawodach na parkourze – mówi czterokrotny indywidualny medalista mistrzostw świata, któremu proponowano zmianę dyscypliny, zanim zaczął odnosić największe sukcesy. – Trener Jan Mulak i czterystumetrowiec Jaś Werner bardzo namawiali mnie, żebym zaczął biegać na 5 i 10 kilometrów. Ale kochałem różne dyscypliny, byłem bardzo wszechstronny i pozostałem przy pięcioboju.
Będzie złoty medal
Po czwartym dniu rywalizacji o medale igrzysk w Montrealu Pyciak-peciak zapowiedział, że stanie na najwyższym stopniu podium. – Polscy sportowcy byli wtedy wychowywani w kompleksach. Nie wypadało powiedzieć, że jest się najlepszym, ale były wyjątki, sportowcy pewni siebie. Znajdowałem się w bardzo dobrej sytuacji przed ostatnim dniem igrzysk – biegiem. Odpoczywałem po pływaniu w jacuzzi, gdy przyszedł do mnie na wywiad Witold Duński, redaktor naczelny tygodnika „Sportowiec” i zapytał: „Panie Januszu, czy jest szansa na medal?”. Odpowiedziałem: „Będzie złoty medal”. Dziennikarz mówił, żeby nie zapeszać, ale ja to powtórzyłem: „Będzie złoty medal”. Znałem swoją wartość i możliwości rywali, z którymi wygrywałem o co najmniej pół minuty w ostatniej konkurencji. Dużo mi dały długie treningi w okresie przygotowawczym, zimowym ze świętej pamięci Bronkiem Malinowskim, który był ojcem chrzestnym mojego syna – mówi Peciak.
Po wygraniu w Montrealu Polak kontynuował zwycięską passę w Pucharze Europy i czempionacie globu 1977 w San Antonio. – To były najlepsze mistrzostwa świata w pięcioboju dla Polski – moje zwycięstwo indywidualne, drużynowe ze Zbigniewem Paceltem i Sławomirem Rotkiewiczem, a do tego Sławek zajął trzecią pozycję indywidualnie. Byliśmy wtedy w Ameryce po raz pierwszy. W tamtych czasach jak ktoś jechał do USA, to tak jakby teraz leciał w kosmos. Nie mieliśmy pewności, czy wystartujemy, bo nie było wiadomo, czy Związek Radziecki nie zbojkotuje tych zawodów. Chodziło o udział Republiki Południowej Afryki. W ostatniej chwili dowiedzieliśmy się, że jednak wystąpimy w Teksasie. Jechaliśmy całą noc do Szczecina, bo z Warszawy nie było wtedy połączenia, dolecieliśmy do San Antonio około godziny 3 nad ranem, a już o 10 nastąpił start szermierki – wtedy od niej zaczynano rywalizację, a nie od jazdy konnej. Mimo zmęczenia miałem życiowy turniej w szermierce. Pomogła liczna obecność Polonii, która nas bardzo dopingowała. Pamiętam, że ostatniego dnia panował niezwykły upał, ale to mi nie przeszkodziło. Biegało mi się lepiej, kiedy było gorąco, mój organizm dobrze reagował na takie warunki – wspomina nasz rozmówca.
Potępił bojkot
W latach 1978 (Szwecja) i 1979 (Węgry) Pyciak-peciak został indywidualnym wicemistrzem świata. W Budapeszcie był blisko kolejnego triumfu, ale 300 metrów przed metą doznał kontuzji, która utrudniła przygotowania do igrzysk olimpijskich 1980. W Moskwie zajął szóstą lokatę. Z kolei w następnym sezonie ponownie zdobył dwa złote medale mistrzostw świata. Dokonał tego w Drzonkowie. – Te mistrzostwa rozegrano w trudnym okresie dla Polski, przed wprowadzeniem stanu wojennego, było dużo ograniczeń. Byłem zaskoczony, że przyjechało do Drzonkowa tak dużo ludzi. Opowiadano mi, że w Zielonej Górze poustawiano telewizory i ludzie mogli oglądać zawody nawet podczas robienia zakupów czy zwiedzania. Przyjechali wszyscy przedstawiciele z ministerstwa sportu, był prezes PKOL Marian Renke. Polska żyła wtedy pięciobojem. Wówczas byliśmy popularni tak jak teraz skoczkowie narciarscy. Uznawano nas za faworytów. Ja, Jan Olesiński, Zbyszek Szuba uzyskaliśmy czasy około 8 minut, 30 sekund po trzech kilometrach i w biegu pokonaliśmy zdecydowanie o ponad 600 punktów drużynę ZSRR – mistrzów olimpijskich z Moskwy.
Od 1972 roku siedmiokrotnego medalisty MŚ zabrakło w letnich igrzyskach olimpijskich jedynie w 1984 roku, gdy Polska zbojkotowała zawody w Los Angeles. Podczas ogłoszenia informacji, że reprezentacja Biało-czerwonych nie wystąpi w USA, Pyciak-peciak jako jedyny otwarcie sprzeciwił się tej decyzji.
Po zakończeniu kariery w 1985 roku zwycięzca Plebiscytu „Przeglądu Sportowego” w 1977 i 1981 roku został szkoleniowcem całej kadry narodowej USA. – Odpowiadałem za każdą z pięciu konkurencji. Było zupełnie inaczej w porównaniu do wcześniejszych czasów, kiedy byli oddzielni trenerzy do danej części pięcioboju. Ale ja to lubiłem, trenowanie sprawiało mi satysfakcję, nie męczyło mnie to – mówi aktualny dyrektor sportowy delegatów technicznych w Międzynarodowej Unii Pięcioboju Nowoczesnego, który planuje być obecny również na najbliższych igrzyskach w Paryżu.