ZMORA BAYERNU
Gdybym mógł cofnąć czas, postąpiłbym tak samo, choć wtedy dużo ryzykowałem. W Niemczech mogłem się rozwijać, poprawić życie rodziny, stać jeszcze lepszym piłkarzem. No i ja jednak zmieniłem klub legalnie. Otworzyłem bramkę dla innych polskich piłkarzy, oni za chwilę mieli łatwiej z transferami do zachodnich klubów – mówi Marek Leśniak. Były piłkarz Pogoni Szczecin i reprezentacji Polski 29 lutego skończył 60 lat.
Jeżeli przyszedłeś na świat 29 lutego, masz problem, bo okrągłą rocznicę urodzin w tym właściwym dniu możesz obchodzić co… dwadzieścia lat. Ja w tym roku znowu się doczekałem – śmieje się były reprezentant Polski Marek Leśniak, który ostatniego dnia lutego roku przestępnego świętuje 60. urodziny.
Ludzie urodzeni 29 lutego w jakiś sposób mogą czuć się pokrzywdzeni przez los, ponieważ takie prawdziwe urodziny, zgodne z kalendarzem, przytrafiają się im raz na cztery lata, ale tę wadę w miarę upływu czasu można zamienić w zaletę. Dlatego 60-letni Marek Leśniak przyznaje, że może się czuć jak 15-latek, no bo w końcu tylko 15 razy miał urodziny faktycznie 29 lutego… – Potrafiłem wyciągnąć z tego inny profit. Skoro w danym roku nie było daty moich urodzin w kalendarzu, to świętowałem 28 lutego i 1 marca. Każdy podchodził do tego ze zrozumieniem – zaznacza z rozbawieniem Leśniak, czym tylko potwierdza, że w życiu trzeba być jak dobry napastnik w polu karnym: starać się wykorzystać każdą dogodną sytuację.
Okrzyk Dariusza Szpakowskiego Starania napastnika nie zawsze przynosiły równie dobre efekty jak w przypadku corocznego świętowania urodzin. Leśniak wielu kibicom kojarzy się z meczem z Anglią na Stadionie Śląskim z maja 1993 roku i rozpaczliwym okrzykiem Dariusza Szpakowskiego: „A Jezus Maria!”. Komentator w ten sposób zareagował na zmarnowaną idealną bramkową okazję Leśniaka. Jedną z dwóch. Panuje dość powszechne przekonanie, że gdyby wtedy trafił do bramki, Polska pokonałaby Anglię i pojechała na mundial do USA. – To bardzo optymistyczna teza. Przecież w naszej grupie była też mocna wówczas Norwegia i Holandia. OK, wychodziły aż dwie drużyny, ale nie udało się to wspomnianej Anglii. Gdybyśmy ją nawet pokonali w Chorzowie, o awans i tak byłoby piekielnie trudno. Ja nie szukam usprawiedliwień, bo doskonale wiem, że przy tym powinienem Anglikom strzelić gola, ale chciałbym też, byśmy rozsądnie oceniali tamtą rzeczywistość i układ sił w grupie – tłumaczy Leśniak.
Rozstanie w Kopenhadze
Wtedy już był kadrowiczem z bagażem złych i dobrych doświadczeń, czyli takim, od którego bardzo dużo się wymaga. W końcu był to już jego piąty sezon w 1. Bundeslidze. Nie miałby takiego stażu, gdyby jeszcze przed upadkiem komuny nie zdecydował się na krok śmiały, zuchwały i ogromnie ryzykowny – w maju 1988 roku postanowił nielegalnie zostać za granicą. Wykorzystał do tego wyjazd z olimpijską reprezentacją Polski na mecz z Danią (0:3) w Kopenhadze. Piłkarz wieczorem odłączył się od polskiej ekipy, a nazajutrz już z RFN dał znać, że chce kontynuować karierę w Bayerze Leverkusen. Cała akcja była oczywiście starannie zaplanowana, nie było mowy o bezładnej improwizacji. Został uruchomiony skomplikowany scenariusz, który udało się piłkarzowi zrealizować.
– Nie podjąłbym takiej decyzji, gdyby nie chodziło właśnie o Bayer. Jego działacze byli bardzo solidni. Zapewnili mnie, że postarają się zalegalizować mój pobyt i transfer, że dyskwalifikacji absolutnie nie biorą pod uwagę, bo im też zależy, abym od razu wzmocnił drużynę – tłumaczy Leśniak.
Więcej niż dwa miliony marek
Ne była to więc klasyczna ucieczka piłkarza na Zachód w czasach PRL-U. Tutaj Bayer bezzwłocznie przystąpił do negocjacji z Pogonią i władzami polskiego sportu. Aptekarze położyli na stole 2 miliony marek i tej kwocie polscy funkcjonariusze partyjni nie byli w stanie się oprzeć. Analizowali racjonalnie: jeżeli nie przyjmą oferty i ogłoszą Leśniaka „wrogiem ludu”, nie będą mieć ani milionów, ani piłkarza. – Dwa miliony marek to była tylko część rachunku, a ja słyszałem z wiarygodnego źródła, że były też inne składowe tej zapłaty, także w postaci dużej ilości produktów farmaceutycznych firmy Bayer. W sumie niemiecki klub zapłacił za mnie tak dużo, że decydenci z Polski machnęli ręką na wszystkie ideologiczne argumenty wygłaszane zwykle pod publiczkę – opowiada. Do RFN bez przeszkód mogła dołączyć też jego rodzina: żona i dwoje dzieci.
Patrzyli tak, jakbym kogoś zabił Na mocy porozumienia Leśniak musiał jednak natychmiast wrócić do Polski i – jak gdyby nic się nie stało – dograć ligowy sezon w barwach Pogoni. – Pojawiłem się w Warszawie i niektórzy patrzyli na mnie tak, jakbym kogoś zabił. Nie mogłem tego pojąć. Zagrałem mecz z Jagiellonią w Białymstoku (0:1) i tam też nasłuchałem się z trybun, że jestem taki owaki. Ale potem graliśmy u siebie ze Śląskiem i szczecińska publiczność potrafiła mnie pożegnać. Dużo dla tego klubu zrobiłem, byliśmy na podium, graliśmy w pucharach, strzeliłem w ekstraklasie 65 goli, miałem tytuł króla strzelców. Prawdziwi kibice rozumieli, że mam prawo się rozwijać, iść do lepszej ligi, mierzyć się z większymi wyzwaniami – wspomina. Pożegnanie z Pogonią nastąpiło 18 czerwca 1988 roku w wyjazdowym meczu ze Stalą Stalowa Wola i był to w ogóle ostatni występ w polskim klubie.
Była oferta z Górnika Zabrze Opuszczenie kraju w tak radykalny sposób wiązało się też z perspektywą obowiązkowej służby wojskowej, którą niechybnie – jeżeli w ogóle chciałby grać w piłkę – spędziłby w Legii, a to mu się bardzo nie uśmiechało, przed transferem na siłę postanowił się bronić rękami i nogami.
– Niektórzy piłkarze oczywiście chcieli takiej zmiany klubu, bo to była Warszawa, to była Legia. Zresztą kibice Pogoni z Legią długo mieli „sztamę”, więc z ich strony nie byłoby to problemem, ale ja sobie tego nie wyobrażałem – podkreśla.
– Byłem dzieciakiem z Nowogardu, zaczynałem kopać piłkę w miejscowym Pomorzaninie i marzyłem, żeby kiedyś grać w Pogoni. Kiedy moje marzenie się spełniło, nie miałem ochoty zmieniać tej drużyny na żadną inną w Polsce i z każdym następnym sezonem utwierdzałem się w tym przekonaniu. Miałem propozycję z bardzo mocnego i bogatego wówczas Górnika Zabrze i nie ukrywam, że gdyby doszło wówczas do transferu, to wyłącznie z powodów finansowych. Nic z tego nie wyszło i bardzo dobrze, bo Pogoń już na zawsze pozostała moim jedynym polskim klubem – przypomina z satysfakcją.
Po wyjeździe do Niemiec jego kariera przyspieszyła. W Bayerze Leverkusen od razu zaczął grać i strzelać gole. – Nie znałem wtedy języka niemieckiego i to był problem. Na szczęście w Bayerze był już Andrzej Buncol i nie tylko on, ale też jego rodzina bardzo nas wspierała, również w codziennych sprawach. W klubie pomagał mi także Emila Szymura, były piłkarz Górnika Zabrze, który wcześniej wyjechał z Polski – wyjaśnia.
Lot pod lufami
W 1989 roku dostał znowu powołanie od Wojciecha Łazarka na mecz z Anglią na Wembley. Nasi gładko przegrali 0:3, a Leśniak na blisko cztery lata wypadł z kadry. – Przyjęcie powołania na tamten wyjazdowy mecz Anglią było moim błędem, bo potem się okazało, że za porażkę zostałem obwiniony przede wszystkim ja. Najłatwiej było mnie skrytykować, że nic nie strzeliłem, że zawiodłem, że nie zagrałem tak, jak gram w Niemczech. To było dla mnie bardzo przykre. Człowiek urodził się w Polsce, ciągle był Polakiem, a potraktowano mnie jak obcego – opowiada. Do kadry znowu powołał go dopiero Andrzej Strejlau.
– W sumie w 20 meczach kadry miałem 10 goli, a to jednak całkiem niezła skuteczność. Szkoda, że nie udało się zakwalifikować na żaden mistrzowski turniej, byłem też rozczarowany, gdy nie załapałem się do ekipy na mundial w Meksyku. Mam za to w CV mistrzostwa świata właśnie w Meksyku, ale w kategorii U-20. W 1983 roku zdobyliśmy tam brązowy medal. Dzisiaj po takim wyniku bylibyśmy traktowani jak bohaterowie, sypałyby się oferty zagranicznych klubów. Fajne wspomnienia, ale też… dramatyczne. Lecieliśmy po zwycięskim meczu o trzecie miejsce z Koreą Południową (2:1) z Guadalajary do stolicy Meksyku i samolotem zaczęło tak huśtać, że byłem pewien, że to koniec. Przeżyliśmy, ale trauma została mi na całe życie. Od tamtego czasu boję się latać, a może ten strach jest nawet większy. Porządnie spociłem się też, kiedy lecieliśmy krajowym rejsem między dwoma rumuńskimi miastami. Na pokładzie samolotu nie tyle siedzieli, ile stali rumuńscy żołnierze z karabinami maszynowymi. Takie czasy były. No i niech pan powie, jak tu się nie bać – słusznie argumentuje Leśniak.
Lepiej niż Robert Lewandowski
W Niemczech był bardziej ceniony niż w Polsce, wyrobił sobie dobre, piłkarskie nazwisko. W 1. Bundeslidze zdobył 42 bramki. Przeciwko Bayernowi Monachium grał dziesięć razy w barwach czterech klubów i strzelił w nich w sumie sześć goli. Zaznaczmy, że Robert Lewandowski jako napastnik Borussii Dortmund i Barcelony z Bayernem mierzył się w aż 16 oficjalnych meczach, ale uzbierał w nich o jednego gola mniej niż Leśniak. Również on, we wrześniu 1993 roku, wciąż jako jedyny polski piłkarz, ustrzelił hat tricka dla drużyny gości na stadionie Bayernu Monachium. Pół roku wcześniej, w kwietniu 1993 roku, zasłynął też innym wyczynem w ligowym starciu z Bawarczykami, zdobywając bramkę z przewrotki z linii pola karnego! – Po tym meczu podarowałem bramkarzowi Bayernu Raimondowi Aumannowi koszulkę, a on odwdzięczył się swoimi rękawicami. Powiedziałem, że za pół roku znowu spotkamy się w lidze, ale nawet nie chciał odpowiadać na niewinną zaczepkę. Odwrócił się i poszedł. A za pół roku, nawet niecałe, strzeliłem mu te trzy gole – uśmiecha się Leśniak, który wciąż mieszka w Niemczech. Już od 36 lat.