SIATKARSKI DREAM TEAM BYL WE WROCLAWIU
Trener Gwardii Władysław Pałaszewski do dyspozycji miał świetnych siatkarzy. Oprócz Macieja Jarosza w Gwardii grały też takie tuzy jak Lech Łasko, Ireneusz Kłos, Marek Ciaszkiewicz, Sławomir Skup, Wojciech Baranowicz i Krzysztof Olszewski. Gwardia dominowała w kraju i zdobyła brązowy medal w Pucharze Europy. Była mistrzem Polski w latach 1980, 1981 i 1982.
O złoty medal twardo konkurowała z Legią Warszawa, która – prowadzona przez legendarnego Huberta Wagnera m.in. z Tomaszem Wójtowiczem, Wojciechem Drzyzgą i Wacławem Golcem w składzie – odebrała jej wreszcie tytuł w 1983 roku. Pikanterii sprawie dodawał fakt, że była to też rywalizacja resortów siłowych, które stały za obydwoma klubami, w uproszczeniu była to więc ambicjonalna walka wojska z milicją. W następnym sezonie bitwa o tron znowu trwała do ostatniej kolejki, w której Legia podejmowała Gwardię. Nie było jeszcze systemu play-off, żadnych turniejów finałowych, a i tak ten ostatni mecz, jak wynikało z tabeli, decydował o tytule: kto wygrywał – zostawał mistrzem Polski. Legia wygrała w pięciu setach.
Pałaszewski po znowu przegranym mistrzostwie szukał optymizmu, zapewniał, że srebrny medal ceni bardziej niż ten z poprzedniego sezonu, zwracał uwagę, że do zespołu zaczynają dochodzić nowi, utalentowani gracze, wierzył w kolejne sukcesy. „Mamy, jak nigdy dotąd, drużynę młodą, w której przeważają wychowankowie” – przekonywał w wywiadzie na łamach „Wieczoru Wrocławia”. Gwardia nie wróciła jednak na podium w kolejnych latach, a potem spadła z ligi i przez długi czas nie mogła wstać z kolan. O tej wielkiej, ale też obecnej Gwardii rozmawiamy z Maciejem Jaroszem, który był ważnym ogniwem tamtego zespołu i jednym z najlepszych siatkarzy w Polsce, a później trenerem, dzięki któremu wrocławianie jeszcze na chwilę wrócili do elity.
– Minęło czterdzieści lat, od kiedy Gwardia Wrocław po raz ostatni stanęła na ligowym podium. Od tego momentu nastąpił sportowy zjazd, który w obecnym sezonie znowu zaznaczony jest spadkiem do II ligi, czyli na trzeci poziom rozgrywkowy. Dlaczego dzisiejsza słaba Gwardia tak przeraźliwie kontrastuje z tamtą wielką drużyną? Jak pan to ocenia?
MACIEJ JAROSZ: Najgorzej oceniam fakt, że to już czterdzieści lat! I to jest dla mnie okropne. A mówiąc poważnie, mówimy o dwóch zupełnie innych rzeczywistościach. Wtedy zdobyliśmy trzy mistrzostwa z rzędu i prawdopodobnie powinniśmy mieć dwa kolejne, bo tytuł traciliśmy w wyjazdowych meczach z Legią na finiszu rozgrywek. Potem jednak skład był osłabiany, chłopaki zaczęli wyjeżdżać, oczywiście ci, co mogli, bo funkcjonował przepis, że do transferu zagranicznego kwalifikowali się zawodnicy, którzy mieli ukończone 30 lat. Najpierw odeszli od nas Wojtek Baranowicz, Marek Ciaszkiewicz, Lech Łasko, bo oni byli najstarsi.
– Kiedyś wasz trener Władysław Pałaszewski powiedział, że jego zdaniem byłyby te dwa kolejne mistrzostwa, gdyby Jarosz i Kłos wypili mniej wódki. Niby zastrzegł, że żartował, ale słowa pozostały.
I ja też traktuję to jako żart. Rozmawiajmy poważnie.
– Dlaczego hegemonia tamtej wielkiej Gwardii została przerwana, mimo że wciąż miała świetnych zawodników?
Z perspektywy czasu potrafię popatrzeć na to na chłodno, z innej strony. Gwardia była klubem szczególnym, bo milicyjnym. Niektórzy zawodnicy byli na etatach w milicji, w związku z tym mieli pewne dopłaty do wynagrodzenia. Ja na przykład nigdy na takim etacie nie byłem, więc zarabiałem mniej niż dziesiąty, jedenasty zawodnik, który był milicjantem. Nie chodzi jednak o mnie, tylko w ogóle o poziom finansowania drużyny. W zestawieniu z Płomieniem Milowice czy Hutnikiem Kraków to w ogóle nie było porównania. Byliśmy najlepsi w Polsce, a na tle ligi zarabialiśmy jak przeciętniacy, naprawdę śmieszne pieniądze.
– Co was w takim razie trzymało w Gwardii?
Odpowiadając najkrócej: trzymała nas specyfika tego klubu. W klubie rządził pułkownik Czesław Błażejewski, jeden z szefów SB we Wrocławiu. Odbywało się to na zasadzie: jak nie będziesz chciał u nas grać, to będziesz miał problemy. Jak ja – znowu posłużę się moim przykładem – miałem opuścić Gwardię, jeżeli mój ojciec był zastępcą naczelnika ruchu drogowego?
– Rozumiem, że oferty z innych klubów do was docierały? Pewnie, że tak, ale w tamtym okresie mogliśmy je tylko skwitować westchnieniem i podziękowaniem za zainteresowanie. Zdarzyło się, że Wojtek Baranowicz został ściągnięty z Olsztyna za konkretną gotówkę, ale on był jedyny. Bo na przykład Leszek Łasko, świetny zawodnik i mistrz olimpijski, dołączył do nas z Avii Świdnik po tym, jak spowodował wypadek samochodowy i pobyt w takim klubie jak Gwardia pozwolił mu nadal grać w siatkówkę. Z kolei siostra Irka Kłosa była sekretarką u pułkownika Błażejewskiego. Naprawdę mogliśmy zapomnieć o zgodzie klubu na jakikolwiek krajowy transfer. Wielu z nas musiało cierpliwie czekać na 30. urodziny i możliwość wyjazdu gdzieś na Zachód. W Gwardii trzymały nas życiowe sprawy związane z ustrojem.
– Z podstawowych zawodników tylko pan był chłopakiem stąd, z Wrocławia.
Do Gwardii przyjeżdżali ludzie z różnych stron Polski, bo trzeba przyznać, że w ówczesnych uwarunkowaniach całkiem fajnie było przyjść do takiego klubu, tym bardziej że nie groziła zasadnicza służba wojskowa. Młody i utalentowany siatkarz miał więc kluczowy wybór: iść do Gwardii albo do Legii.
– Grając cały czas w Gwardii, mogło w końcu zabraknąć wam motywacji?
Patrzę dzisiaj na ZAKS-Ę, na jej niedawne wielkie sukcesy. Okazuje się, że dzisiaj już nie bryluje w lidze. I wracam do tej naszej Gwardii. My też wszystko wygrywaliśmy. OK, nie zdobyliśmy Pucharu Europy, czyli odpowiednika dzisiejszej Ligi Mistrzów, ale w turnieju finałowym zajęliśmy trzecie miejsce. Mam wrażenie, że przyszedł taki moment, kiedy między nami coś się wypaliło. Byliśmy cały czas ze sobą, w klubie, w reprezentacji, ten ogień już trochę przygasł. Coś się wypaliło sportowo w tamtej Gwardii, tak samo jak teraz coś się wypaliło w Kędzierzynie. Nie mogę powiedzieć, że myśmy coś „olali”. Proszę zrozumieć, nie o to chodzi. Strasznie trudno było jednak ciągle działać na tych samych zasadach w tamtej dosyć ponurej rzeczywistości.
– A za mistrzostwo Polski nie dostawaliście ekstra premii?
Po pierwszym albo po drugim tytule zaprosili nas do Komitetu Wojewódzkiego we Wrocławiu. Uśmiechy, gratulacje, dobre słowo i koperty z banknotami. Nie pamiętam, ile tego dokładnie było, ale wiem, na co wydaliśmy – poszliśmy z chłopami na obiad do Hotelu Wrocław, bo w sam raz wystarczyło na opłacenie rachunku.
– Dla dzisiejszych gwiazd polskiej ligi i reprezentacji te opowieści brzmią totalnie abstrakcyjnie. Bo też, jak już zaznaczyłem, czasy były zupełnie inne. Muszę dodać, że mieliśmy możliwość dorabiania jak wielu sportowców. Przy okazji zagranicznych wyjazdów zabieraliśmy towar na handel. Wywoziło się alkohol, papierosy, a przywoziło proszek do prania, pastę do zębów i różne podobne rzeczy. Przelicznik był taki, że to się opłacało. Tak tamten świat wyglądał.
– Graliście w małej hali przy Nowotki, bardzo specyficznej, po prostu ciasnej. Zarazem była waszym wielkim atutem, rywale jej nie lubili.
Ta hala była jak kościół – wyższa niż dłuższa, rzeczywiście wyjątkowa. W tamtych czasach było jednak wiele trudnych, specyficznych obiektów. Legia też grała na małej sali, w której dla odmiany sufit był tuż nad głową, nie zapomnę także kameralnej salki w Andrychowie, dużo było takich niewygodnych hal. Hutnik, Płomień, Olsztyn – też marne to były obiekty. Zawsze jednak uważałem, że jak umiesz grać w siatkówkę, to żadna hala nie może ci w tym przeszkodzić.
– Wasza podstawowa szóstka: Maciej Jarosz, Lech Łasko, Ireneusz Kłos, Marek Ciaszkiewicz, Sławomir Skup, Wojciech Baranowicz to był prawdziwy dream team z Wrocławia. Legia też miała bardzo dobrą ekipę, w pewnym momencie z Tomaszem Wójtowiczem, Wacławem Golcem i Wojciechem Drzyzgą, ale nie aż tak mocną jak wy. U was w szóstce byli sami reprezentanci Polski!
A Krzysiek Olszewski, też reprezentant, musiał siedzieć na ławce. To prawda, że personalnie mieliśmy najmocniejszy skład, który robił wrażenie na każdym rywalu.
– Szkoleniowcem Legii długo był Hubert Wagner, który w 1983 roku dopiął swego i wreszcie przerwał waszą trzyletnią dominację w lidze. Rywalizację z Gwardią traktował bardzo ambicjonalnie, bo chciał wreszcie zdobyć z nią ten swój wymarzony tytuł z klubem. Jego sportowa niechęć przekładała się też na kiepskie relacje z zawodnikami Gwardii, co miało wpływ na kadrowe decyzje, gdy znowu został trenerem reprezentacji Polski. Czy to prawda?
Nie wiem jak inni zawodnicy Gwardii, ale ja to mocno odczułem. Byłem niepokornym facetem i o rzeczach, które mi się nie podobały, potrafiłem mówić głośno, trener Wagner takich gości nie chciał mieć w zespole. Gdy przejął po Aleksandrze Skibie reprezentację, to ja się w niej nie znalazłem, mimo że byłem wtedy jednym z najlepszych zawodników w Polsce. Przyznaję, że nie chciałem w niej być, bo wiedziałem, że pójdę jako pierwszy do odstrzału, więc skorzystałem z możliwości i sam zrezygnowałem, uprzedzając ruch trenera. Gdy wtedy zawodnik się z czymś nie zgadzał albo protestował, to nie było tak jak teraz negocjacji z jego menedżerem, tylko od razu zawieszenie.
– Z kadry narodowej wypadli też Baranowicz, Ciaszkiewicz, Skup…
Hubert Wagner odsuwał nas, ale w tej swojej drugiej kadencji w kadrze już nie robił tak oszałamiających wyników.
– Gwardia do elity wróciła dopiero za pana czasów w roli trenera, na początku naszego wieku. Nie zagrzała tam jednak miejsca na dłużej, choć wydawało się, że powstaje coś trwałego. Z archaicznej hali przenieśliście się do nowoczesnej Orbity. No i właśnie teraz Gwardia spada na trzeci poziom rozgrywkowy. Wracam do początku naszej rozmowy – dlaczego w tak dużym mieście, z takimi tradycjami jest taka siatkarska pustynia?
Gwardię na miarę Polskiej Ligi Siatkówki – też od trzeciego poziomu rozgrywkowego – udało się odbudować dzięki zaangażowaniu poważnych ludzi, którym zaufałem i specjalnie rozwiązałem trenerski kontrakt w Belgii, żeby podjąć pracę w rodzinnym mieście, w moim klubie. Współpraca z władzami samorządowymi, z policją – to wszystko dobrze funkcjonowało. Później jednak inni ludzie wzięli się za zarządzanie i skutki były coraz gorsze. Ja też nie byłem bez winy, też popełniałem błędy, ale jestem przekonany, że gdyby każdy robił to, co do niego należy, sportowo moglibyśmy się obronić i krok po kroku rozwijać. Nie chciałem jednak już w tym uczestniczyć.
– Dlaczego?
Opowiem tylko jedną historię i na tym skończę. Wracaliśmy autokarem z meczu bodaj z Nysy, to była chyba 1. liga. Przegraliśmy, ale po bardzo zaciętej walce, w pięciu setach. Podczas podróży podszedł do mnie bardzo ważny klubowy działacz i powiedział, że on uważa, że po przyjeździe do Wrocławia powinienem natychmiast zrobić drużynie karny trening. Starałem się mu naprawdę spokojnie wytłumaczyć. „Za co karny trening? Chłopaki grali prawie trzy godziny, walczyli jak lwy. Przegrali, bo byli słabsi. A może ja popełniłem jakiś błąd, a nie oni? To może dla mnie powinien być karny trening? Ja nikomu nie będę go robił”.
– I co on na to?
Powiedział, że w takim razie jeszcze się zastanowi, jak zareagować na tę porażkę. Nie jechałem do klubu, wysiadłem po drodze, bo mieszkałem na Krzykach. I co się stało? Proszę sobie wyobrazić, że ten bardzo ważny działacz sam przeprowadził trening karny! Nie żartuję. Jak się o tym dowiedziałem, zrobiłem awanturę. A jak ją zrobiłem, to pracowałem już tylko trzy tygodnie. Naprawdę bardzo wiele zależy od kompetencji ludzi zarządzających klubem i ich odpowiednich relacji z trenerem, który też musi być starannie dobrany. Życzę Gwardii, by uporała się ze wszystkimi problemami, bo jej miejsce jest w elicie. Nie mówię już nawet o medalach, na które Wrocław czeka od czterdziestu lat i jeszcze będzie musiał poczekać.