SKANDALE TO JEGO SPECJALNOŚĆ
Skazanie na więzienie w Berlinie i międzynarodowy skandal z powodu zarzutu o kradzież oraz udział w aferze przekreślającej olimpijski występ Ernesta Wilimowskiego – przed wojną nie było drugiego piłkarza, który pakowałby się w problemy tak spektakularnie jak Eryk Kurek. Mistrz Polski z Ruchem Wielkie Hajduki mógł być nawet podstawowym bramkarzem reprezentacji, ale sam zgotował sobie inny los.
Jeżeli istnieją ludzie, którzy zupełnie bezwiednie ściągają na swoją głowę kłopoty, do takiej kategorii Eryk Kurek (po wojnie używał imienia Edward) niewątpliwie należał. Andrzej Gowarzewski w Encyklopedii Piłkarskiej zauważył, że „nie było gracza, który podpadał futbolowej jurysdykcji tak często i tak pechowo, na dodatek w sprawach jakby mało piłkarskich”. Zarazem nazywał Kurka „sympatycznym i dobrym człowiekiem”. Natomiast Grzegorz Joszko, autor książki „Niebieskie Majstry”, na stronie historiaruchu.pl zwrócił uwagę, że Kurek był jednym z najbardziej utalentowanych bramkarzy i najdłużej zawieszonym piłkarzem w dziejach klubu.
Panował w każdej akcji
Kurek to wychowanek katowickiego 06 Załęże, ale dość szybko związał się z Ruchem Wielkie Hajduki. Jako dwudziestolatek został podstawowym bramkarzem Niebieskich. W jego debiutanckim sezonie zespół zajął siódme miejsce, ale w następnym roku świętował pierwsze w historii mistrzostwo Polski. Był to zarazem pierwszy tytuł w ligowej rywalizacji dla ekipy ze Śląska. Decydował ostatni mecz, bo do rozegrania pozostawało już tylko starcie Cracovii z Ruchem. Sprawa była jasna: Ruch do tytułu potrzebował zwycięstwa z mającymi już niezależnie od wyniku gwarantowane czwarte miejsce gospodarzami. Jeżeli spotkanie zakończyłoby się remisem bądź wygraną miejscowych, mistrzem zostałaby Pogoń Lwów. Drużyna z Hajduk wykonała zadanie, choć nie brakowało emocji, bo po początkowym prowadzeniu przyjezdnych Cracovia w drugiej połowie wyrównała. Decydujący cios dwie minuty później zadał Ewald Urban.
„Najwięcej sposobności do popisu znalazł Kurek. Napastnicy Cracovii nie byli w specjalnej formie pod bramką, dlatego poważnych strzałów tak wiele nie chwytał. Natomiast przed bramką, w wybiegach do zbyt wysuniętych piłek był doskonałym, panując nad piłką w każdej akcji” – opisywał krakowski tygodnik „Raz, dwa, trzy”.
Na ławce w Berlinie
Mecz w Krakowie został rozegrany 12 listopada 1933 roku, a wyczyny Kurka docenił kapitan związkowy Józef Kałuża (zresztą dawna piłkarska gwiazda Cracovii) i powołał 21-letniego bramkarza na wyznaczony na 3 grudnia niezwykle prestiżowy mecz z Niemcami w Berlinie.
Chodziło wprawdzie o spotkanie towarzyskie, ale ważyło ono więcej niż niejedno starcie o punkty. Stosunki między Polską a Niemcami były bardzo napięte, co przekładało się także na sport. Dopiero wiosną 1931 roku Polski Związek Piłki Nożnej zniósł oficjalny zakaz rozgrywania meczów z niemieckimi drużynami, co z ulgą przyjęto zwłaszcza na Śląsku, bo tam nasze zespoły tuż za miedzą miały przecież bardzo wymagających i przez to pożytecznych rywali. Uchylenie zakazu w żadnym razie nie ociepliło wzajemnych relacji, a punktem zapalnym była między innymi kwestia mniejszości niemieckich na należącym do Polski Śląsku. W Niemczech do władzy doszedł Adolf Hitler i konsekwentnie budował wrogie nastawienie wobec Polaków, chętnie sięgając po różnego rodzaju prowokacje.
Towarzyskie nieporozumienie Sam mecz też rozgrzał emocje. Po zaciętej walce Niemcom udało się wygrać 1:0 po golu strzelonym w 89. minucie. Gorące komentarze na temat konfrontacji, w której ambitnie walczący Polacy wcale nie byli oceniani jako przegrani, dość szybko zeszły jednak na drugi plan. Do wielkiej propagandowej, antypolskiej gry został wciągnięty Kurek, a konkretnie jego niefrasobliwie i w gruncie rzeczy beztroskie zachowanie podczas pobytu w Niemczech. A właśnie Kurek (mimo że cały mecz przesiedział na ławce, bo bronił Spirydion Albański) nagle stał się najpopularniejszym polskim piłkarzem, niestety z zupełnie niepiłkarskich powodów.
„Na miejscu bramkarz chorzowskiej drużyny Eryk Kurek, powołany jako rezerwowy na to spotkanie zostaje w hotelu aresztowany przez niemieckich policjantów za rzekome przywłaszczenie cudzej własności, które prasa nazywa »towarzyskim nieporozumieniem«. Eryk Kurek zostaje aresztowany i skazany w I instancji przez sąd niemiecki na więzienie na okres 2 tygodni” – opisuje tamten incydent Grzegorz Joszko na stronie historiaruchu.pl.
„Nie jest ważne, czy jakiejś pani zniknęła torebka czy portmonetka, czy było to »kawalerskie« zaproszenie do tańca czy do flirtu, albo tylko błazenada. Faktem jest, iż o naszym piłkarzu wypisywano niestworzone historie” – komentuje Andrzej Gowarzewski w Encyklopedii Piłkarskiej. Bardzo możliwe, że całą sprawę udałoby się załagodzić, medialnie zbagatelizować, ale Niemcom chodziło o coś dokładnie odwrotnego, tym bardziej że bohaterem był „polski Ślązak”. Z niemieckiej perspektywy koniecznie należało położyć więc nacisk na kradzież i zachowanie niegodne sportowca. PZPN słusznie uznał, że w tej kwestii trzeba być pryncypialnym, więc nie zastosował zasady domniemania niewinności. Natychmiast zawiesił piłkarza, a po przeprowadzeniu wewnętrznego postępowania dyscyplinarnego zdyskwalifikował go na dwa lata. Tymczasem w lutym 1934 roku berliński sąd w drugiej instancji oczyścił Kurka z zarzutów. Mogło się wydawać, że będzie to podstawa do anulowania dyskwalifikacji nałożonej przez PZPN. Kurek faktycznie wrócił na jeden ligowy mecz, ale tylko z powodów uchybień proceduralnych, bo federacja nie przygotowała na czas dokumentów zakazujących piłkarzowi gry. A gdy wreszcie się z tym uporała, poznaliśmy ostateczną, szokującą decyzję: dyskwalifikacja dożywotnia! Najwyraźniej PZPN chciał pokazać, jak potrafi ukarać zawodnika, na którego pada choćby cień podejrzeń o zachowanie niegodne reprezentanta kraju i nie potrzebuje do tego wyroku berlińskich sądów.
Szewski poniedziałek
Działacze Ruchu razem z piłkarzem uparcie walczyli o cofnięcie bezdusznej sankcji i udało się to dopiero w 1936 roku, tyle że wtedy golkiperem numer jeden był już Eryk Tatuś. Młody wychowanek klubu z konieczności zastąpił Kurka dwa lata wcześniej i nie było powodów, żeby nagle sadzać go na ławie. Kurkowi pozostało więc cierpliwe czekanie na szansę i demonstrowanie swoich zalet w meczach towarzyskich. No i właśnie taki mecz spowodował, że wplątał się w kolejną aferę, w wyniku której już na zawsze odszedł z Ruchu… W niedzielę 28 czerwca 1936 roku Niebiescy grali w lidze na wyjeździe z Wisłą Kraków i uzyskali cenne zwycięstwo 1:0. Nazajutrz czekał ich sparingowy mecz z Cracovią, która w poprzednim roku spadła z centralnej ligi. Dla Ruchu był to zaiste szewski poniedziałek, bo mecz zakończył się kompromitującą porażką aż 0:9! „Zbiór luźnych jednostek, nawzajem szukające i gubiące się elementy, pozbawione nici przewodniej, myśli, woli, hartu i siły” – tak „Przegląd Sportowy” charakteryzował mistrzów Polski po tym występie.
Gdyby nie byli pijani
To był klimat do surowych rozliczeń, o które tym razem było wyjątkowo łatwo. Okazało się, że noc po niedzielnej wygranej z Wisłą, a więc równocześnie noc przed meczem z Cracovią, niektórzy mistrzowie spędzili na zakrapianej mocnymi trunkami biesiadzie. W rolach głównych: Eryk Kurek i największa gwiazda Ruchu Ernest Wilimowski. Afera na dobre rozkręciła się po publikacji tekstu na łamach „Przeglądu Sportowego” śląskiego dziennikarza, który już po laniu z Cracovią znalazł się w tym samym lokalu co niefortunni biesiadnicy. „Wilimowski i Kurek szybko znaleźli sobie towarzystwo – w osobach b. sekretarza OZPN-U Wyleżoła, jednego z redaktorów sportowych katowickiego pisma p. G. i innych, przyczem wnet na stole znalazła się wódka, piwo i zakąski. Jako niesportowiec, a jednak interesujący się wszystkimi objawami życia na Śląsku zająłem z kolegą po fachu sąsiedni stolik w restauracji i przysłuchiwałem się rozmowie. Nad ranem około godz. 3-ciej Kurek, skonsumowawszy większą ilość wódki, zauważył mnie siedzącego i przysiadłszy się do mojego stolika, przywołał ledwo trzymającego się na nogach Wilimowskiego, którego dotychczas osobiście nie znałem. Przedstawił mi go Kurek i wówczas ich zagadnąłem: – Jak doszło do tak kompromitującej porażki? – Cracovia – odpowiada Kurek – zagrała jeden ze swych najlepszych meczów. Nie musieliśmy jednak przegrać, gdyby wszyscy nie byli pijani. Po meczu z Wisłą kierownictwo wypłaciło każdemu graczowi po 50 zł. Wszyscy poszliśmy więc na pijatykę i dopiero nad ranem około godz. 5 wróciliśmy w poniedziałek do domu. Badura ledwo stał na boisku w Krakowie, a Peterek nie mógł dojrzeć piłki. Ja – przerywa Kurkowi Wilimowski – to widziałem zawsze cztery piłki” – donosił dziennikarz ze Śląska.
Był to istotny powód – choć w gruncie rzeczy niejedyny i raczej służący tylko za pretekst – skreślenia Wilimowskiego z kadry olimpijskiej. Biało-czerwoni zostali potężnie osłabieni, a Ruch rozstał się z pechowym bramkarzem, który mając 21 lat, skutecznie popsuł bardzo obiecująco zapowiadającą się karierę. Pakujący się w tarapaty Eryk Edward Kurek po wojnie był natomiast kronikarzem, archiwistą i piłkarskim działaczem. Zmarł w 1961 roku w Katowicach, mając zaledwie 49 lat.