Poslednja štafeta za kralja

SPECIJALITET POVODOM JUBILEJA 20 GODINA MUZEJA ISTORIJE JUGOSLAVIJE BEOGRAD Posle 76 godina došli smo u posed štafete za rođendan kralja Petra II 1940. godine, o kojoj smo znali samo iz novina, kažu u muzeju.

Povodom obeležavanja jubileja, 20 godina od osnivanja Muzeja istorije Jugoslavije, danas, 1. decembra, biće izložena štafeta koja je stigla u Beograd povodom 17. rođendana Petra II Karađorđevića.

U pitanju je palica od niklovanog mesinga, visoka 37 centimetara, prečnika sedam centimetara, sa natpisom “Savez Sokola Kraljevine Jugoslavije, štafeta 6-IX-1940”.

- Posle 76 godina došli smo u posed štafete o kojoj smo znali samo iz novinskih članaka i nismo znali da je sačuvana. Štafeta je jedna od četiri koje su te 1940. godine nošene kroz Jugoslaviju i iz kojih su poruke prepakovane u jednu veću štafetu koja je preko izaslanika predata Petru II Karađorđeviću kaže Veselinka Kastratović Ristić, muzejska savetnica MIJ i koautor izložbe “Trčanje kroz vreme”.

Tada su iz Maribora, Kranja, Splita i Skoplja štafetnim trčanjem nošene četiri palice u koje su se, nakon prolaska kroz sve sokolske župe, slile poruke i čestitke prestolonasledniku. Štafete je nosilo oko 7.000 sokolaca. Na svečanom dočeku na Terazijama u Beogradu, šestog septembra, poruke iz svih štafeta ispisane na pergamentu premeštene su u glavnu štafetu koju je pukovnik Kreković, izaslanik nj. v. kralja, predao sokolskom starešini Petru II Karađorđeviću.

Muzej je ove godine tokom trajanja izložbe “Ko je soko - taj je Jugosloven” od jedne porodice iz okoline Zrenjanina otkupio ovu štafetu koja je nošena od Skoplja, preko Niša i Kragujevca do Beograda.

Rođendanske štafete Petra II Karađorđevića, koje je kasnije uveo i Josip Broz, bile su spoj simbola moći (palice) i simbola zajedništva (predaja palice iz ruke u ruku). Na putu od prvog nosioca do poslednjeg primaoca štafeta je svoju snagu crpla iz ruku miliona mladih, iz svih slojeva stanovništva. U Muzeju istorije Jugoslavije kažu da i dalje 25. maja pristižu štafete koje su sada uglavnom simbol nostalgije.

Brojni su primeri iz istorije umetnosti koji potvrđuju da su predmeti u rukama zapravo oznake i simboli vrhovnog autoriteta - žezla u rukama verskih poglavara i kraljeva, palica od zlata i slonovače prošarana svakakvim metalima u ruci Zevsa Olimpijskog, magični štapovi u rukama egipatskih faraona ili ceremonijalni skiptar kojim su se ponosili rimski konzuli.