Istraživanje terena
PRIKAZIVANJU SVAKOG FILMA iz četrnaest programskih celina Međunarodnog filmskog festivala u Torontu (TIFF) prethodi himna volonterima koji pomažu gledaocima sa kupljenim ulaznicama koji u redovima stoje i čekaju da uđu u neku od tridesetak festivalskih dvorana. Za sendvič i osvežavajuće piće, s pravom da besplatno pogledaju poneki film, volonteri s osmehom pružaju ruke i pokazuju kada i gde treba gledaoci da stanu, kada da krenu i kojim putem da se probijaju do ekrana. Gledaoce u dvorani čeka zahvalnost vodećem festivalskom sponzoru, telekomunkacionoj kompaniji “Bel”, zatim velikim sponzorima Kraljevskoj banci Kanade, pariskom “Lorealu” i međunarodnoj bankarskoj pogodnosti koju nudi “viza” kartica. Zatim s ekrana krene zahvalnost digitalnim projektorima “kristal” i “dolbi” zvuku, a onda slatka završnica - trideset sekundi duga festivalska špica. Obično je festivalska špica animirana naslovna strana kataloga, bez visokozahtevne estetizacije, ali koja vrši posao.
Ovogodišnja špica kao da je derivat neiskorišćenog kadra iz filma Denija Vilneva “Dolazak” - svetleća kocka pred kojom stoji pet silueta od kojih jedna dodiruje opčinjavajuće zlatno svetlo. “Bel”, vodeći sponzor čije ime nosi i festivalski centar “Belova svetlosna kutija”, kanališe svetlo koje pored desetak septembarskih festivalskih dana privlači gledaoce i tokom čitave godine. “Belova svetlosna kutija” crpi energiju i iz Kinoteke Ontarija i srodnih kuća širom sveta, koje ustupaju filmove za programe koji traju čitave godine, uz izložbe, prodavnicu suvenira i stalno otvoren poziv za dobrovoljnu finansijsku podršku. Filantropija je zaboravljena na Starom kontinentu, dok se “Belova svetlosna kutija” puni parama. Imena pojedinaca, porodica, kompanija i udruga uredno su klasifikovana po principu ko pruži više, nalazi se na višem mestu spiskova u foajeima “Belove svetlosne kutije”, kao i na prvim stranicama festivalskog kataloga. Kamen temeljac ovog zdanja od tridesetak spratova postavila je porodica reditelja Ivana Rajtmana, poklonom zemljišta na kome je podignut Festivalski centar sa četiri bioskopske dvorane i stotinak luksuznih apartmana na višim spratovima, a spisak završavaju imena ličnosti koje su na godišnjem nivou uložile od 6.000 do 7.999 dolara (zlatni sponzori), između 8.000 i 11.999 dolara (platinasti), i vodeći koji su donirali iznad 12.000 dolara. Postoje i darodavci od preko 100.000 dolara.
Toronto film festival ume da izrazi zahvalnost za darove. Popularni TIFF, najznačajniji filmski festival na tlu dveju Amerika, zna da privuče gledaoce koji za film plaćaju ulaznicu od 10 dolara (za dnevne projekcije, uz studentsku legitimaciju) dok je za građane najjeftinija ulaznica 18 dolara. Cene za gala program koji čine filmovi sa holivudskim zvezdama su preko 50 dolara (u Evropi se za taj novac može kupiti karta za operu).
TIFF takođe zna da izrazi zahvalnost onima koji su u njegovu izgradnju uložili svoju energiju, znanje i imaginaciju. Prošle godine je svaki film započinjao nežnom posvetom Bilu Maršalu, osnivaču TIFF-a, kao Festivala festivala, koji je 1. januara 2017. preminuo, a na svakoj od preko pet stotina festivalskih projekcija posthumno dobijao iskren topao aplauz.
TIFF 2018. oprašta se od aktivnog i energičnog direktora Pirsa Hendlinga, koji je od 43 festivalske godine učestvovao u stvaranju njegovih 37 izdanja kao pisac kritičkih osvrta za filmove na programu, urednik festivalskog kataloga, zatim programer, umetnički direktor i glavni rukovodilac. Pirs Hendling prisustvovao je svakom, sem na prva dva izdanja Toronto festivala. On sam kaže da je njegova uloga bitna za izvođenje 25 festivalskih izdanja. Bez obzira na brojeve, Pirs Hendling zaslužan je za učvršćivanje pozicije TIFF-a na festivalskoj mapi sveta, za njegov stalni dom - festivalski centar. Pirs Hendling je pristupio TIFF-u sa mesta zamenika direktora Kanadskog filmskog instituta o Otavi. Njegov najveći doprinos u to doba bilo je otkrivanje potencijala kanadskog filma - organizovanje velike retrospektive “Severna svetla” - kojom su obuhvaćena remek-dela iz istorije svih žanrova kanadskih filmova, kao i lansiranje novih imena, kao što su Atom Egojan, Don Mekeler, Patriša Rozma, Deni Arkan, Dipa Meta i Mira Neir... Pirs Hendling regrutovao je niz saradnika, koji su od asistentskih pozicija usavršavanjem dosegli nivo programera koji vladaju određenim duhovnim teritorijama: Dimitrija Eipidesa, u čijem domenu su filmovi proizvedeni kod nas i u okruženju, Dijanu Sančez koja programira filmove hispanoameričkog područja, Đovanu Fulvi, eksperta za azijske kinematografije, Kamerona Bejlija, sadašnjeg umetničkog direktora, Nou Koena, koji je rastao uz TIFF, odlazio i vraćao se u različitim funkcijama, Mišel Mae, izvršne direktorke Festivala...
Pirs Hendilng uspinjao se ka vrhu TIFF-a kao što je strasno planinario na Himalajima, Andima i Alpima... Na vrhuncu snage odlazi ustupajući mesto drugima da se suoče s iskušenjima koje donosi novo vreme, estetike i senzibiliteti. Bez obzra na planinarsku strast Pirsa Hendlinga, on nikada neće na TIFF gledati sa visine. Posetioci dvorane broj 3 u “Belovoj svetlosnoj kutiji” od ove godine ulaziće u bioskop koji nosi ime Pirsa Hendlinga.