Park ćirilice čuvar pisma i sećanja na račanske prepisivače

Čvrsto rešila opština na Drini da postane baštinar srpskog jezika i nacionalnog pisma. Ne tek onako, jer je nekome palo na pamet, nego što joj prošlost daje za pravo. Na njenoj teritoriji, pod svodovima srednjovekovne svetinje začela se pismenost u Srbiji

Pre dve godine Bajina Bašta je usvojila Deklaraciju o zaštiti i negovanju ćirilice, preduzevši niz mera za očuvanje pisma, uporedo i ustanovila manifestaciju „Ćirilična baština“. A sad i o svom trošku počela gradnju Parka ćirilice.

Prvi radovi na ovom jedinstvenom projektu, krenuše simbolično 15. septembra, na Dan srpskog jedinstva, slobode i nacionalne zastave.

IZGLED PARKA

Plan je osam i po ari neuređenog prostora u centru grada preurediti i opremiti u kutak posvećen ćirilici.

- Pored staza nalaziće se klupe u obliku otvorenih knjiga sa citatima znamenitih Srba. U centralnom delu nalaziće se manji amfiteatar u obliku knjige na kome će pisati Park ćirilice Bajina Bašta. Ispred njega u obliku ćirilične tastarure biće poređane stolice. Ovim pokazujemo da je ćirilica pismo budućnosti i da se može koristiti u savremenim komunikacijama. Deo Parka će biti dečja igrališta sa podlogom na kojoj će biti ispisana slova azbuke - priča za „Blic“Siniša Spasojević, bajinobaštanski odbornik koji je sa kolegom Ivanom Markovićem inicirao izgradnju Parka.

Biće postavljene, kaže, info table posvećene istorijatu ćirilice i Račanskoj prepisivačkoj školi. Upravo je ona istorijska potpora svemu što Bajinobaštani čine za zaštitu pisma.

- Parkom ćilirice priču o manastiru Rača i njegovoj Prepisivačkoj školi prenećemo i u sam grad - objašnjava Spasojević.

RAČANSKA RIZNICA

Manastir Rača nalazi se šest kilometara od Bajine Bašte, u podnožju Tare. Svetinju skrivenu od glavnih puteva, koja je kroz istoriju više puta rušena i obnavljana, u 13. veku izgradio je kralj Stefan Dragutin Nemanjić. Najpoznatija je po Račanskoj prepisivačkoj školi u kojoj su tokom 16. i 17. veka monasi umnožavali najznačajnije rukopisne knjige toga doba.

- Bežeći pred Turcima koji su palili manastire i manastirske štamparije, monasi su dolazili u Raču i prepisivali knjige, u to vreme bilo je najviše bogoslužbenih, i sačuvali ih od nestanka. Skoro sve pismenih monaha što je tada bilo nalazilo se u Rači. Tokom decenija umnožili su veliki broj knjiga, od kojih se neke nalaze u kolekcijama najprestižnijih evropskih muzeja. Zato Raču zovemo našim srednjevekovnim univerzitetom - podseća Spasojević.

ZAČETAK SRPSKE PISMENOSTI

Turski putopisac derviš Zulih, poznatiji kao Evlija Čelebija, zapisao je 1630. obilazeći Raču da je skriptorija imala 300 kaluđera – prepisivača koje je opsluživalo 400 čobana, kovača, ekonoma i druge posluge, da je u obezbeđenju bilo 200 stražara.

- Prepisivačka škola postojala je do 1.690 i Velike seobe Srba pod patrijarhom Arsenijem Čarnojevićem, kada su se račanski monasi preselili u južnu Ugarsku, današnju Vojvodinu. Većina njih je prepisivačku delatnost nastavila u manastiru Beočin kod Sremske Mitrovice, a neki su stigli i do Sent Andreje. Zahvaljujući klici pismenosti koju su preneli iz Rače začela se srpska književnost - navodi naš sagovornik.

PORED STAZA NALAZIĆE SE KLUPE U OBLIKU OTVORENIH KNJIGA SA CITATIMA ZNAMENITIH SRBA, ZATIM MANJI AMFITEATAR, KAO I DEČJE IGRALIŠTE SA PODLOGOM NA KOJOJ će BITI ISPISANA SLOVA AZBUKE

Za vreme Drugog svetskog rata u manastiru Rača čuvan je originalni primerak Miroslavljevog jevanđelja

26. SEPTEMBAR 2021. /

PARK će BITI SMEŠTEN NA OSAM I PO ARI NEUREĐENOG PROSTORA U CENTRU GRADA, A PRVI RADOVI KRENULI SU 15. SEPTEMBRA

MIROSLAVLJEVO JEVANĐELJE

Jednim delom Drugog svetskog rata u manastiru kod Bajine Bašte čuvan je originalni primerak Miroslavljevog jevanđelja. Bugarska kaznena spasila je sve manastirske objekte, ali su knjigu sačuvale kamene ploče u crkvenom otlaru ispod kojih je bila skrivena.

Prvi primerak fototipskog izdanja naše najznačajnije rukopisne knjige upravo je dodeljen Rači. Blaženopočivši patrijarh

Pavle najveći deo monaškog života proveo je u ovom manastiru.

Račaska riznica danas čuva postavku posvećenu Prepisivačkoj školi, deo moštiju kralja Dragutina, lične predmete arhimandrita i Karađorđevog vojvode Sokolske nahije Hadži Melentija Stefanovića koji je obnovio manastir srušen posle sloma Prvog srpskog ustanka.n