Tamburaši - kulturni fenomen
Odlukom Nacionalnog komiteta za nematerijalno kulturno nasleđe Srbije, tamburaška praksa upisana je u Nacionalni registar NKN Republike Srbije.
Na inicijativu Etnološkog odeljenja Muzeja Vojvodine, krajem 2019. godine pokrenut je proces prikupljanja materijala i dokumentacije potrebne za upis tamburaške prakse u Nacionalni registar nematerijalnog kulturnog nasleđa Republike Srbije u okviru projekta “Nematerijalno kulturno nasleđe u Vojvodini: istraživanje, dokumentovanje i interpretacija”, finansiranog od strane Ministarstva za kulturu i informisanje Republike Srbije.
Kako za “Blic” objašnjava kustos-etnolog Muzeja Vojvodine Aleksandar Antunović, smeštanje tamburaške prakse u kontekst nematerijalnog kulturnog nasleđa u Vojvodini rezultat je sveobuhvatnijeg naučnog, etnološkog i antropološkog istraživanja ovog kulturnog fenomena.
- Tamburašku praksu, kao specifičnu kulturnu formu, odlikuje orkestarsko muziciranje na tamburaškim instrumentima. Veštine i znanja sviranja na ovoj vrsti žičanih instrumenata predstavljaju osnovni nematerijalni segment tamburaštva. Pored umeća muziciranja, tamburašku praksu kao element nematerijalnog kulturnog nasleđa određuju i druge radnje i umeća: komponovanje i aranžiranje za tamburaški sastav, izrada i reparacija tamburaških instrumenata, pevanje uz pratnju tamburaškog sastava, edukacija, tradicionalni model interakcije muzičara sa publikom u kafanskom ambijentu i uključenost tamburaških sastava u običajima životnog i godišnjeg ciklusa.
Tamburaška praksa prepoznata je kao sastavni deo kulturnog identiteta Srba, Roma, Bunjevaca, Mađara, Hrvata, Slovaka, Rusina i drugih zajednica koje žive na prostoru Republike Srbije. Ona je živa praksa koja se na mlađe generacije prenosi formalnom i neformalnom edukacijom i prenošenjem veština i znanja unutar porodice ili šire zajednice – ističe Antunović.
Prema njegovim rečima, na bazi ovih karakteristika i uz pomoć drugih rezultata istraživanja tamburaškog muziciranja, etnolozi Muzeja Vojvodine izradili su aplikacioni dokument i sakupljali ostale podatke i dokumentaciju potrebnu za prijavu ovog elementa na listu nematerijalnog kulturnog nasleđa Republike Srbije.
- S obzirom na to da je muzika dominantni element tamburaštva, u saradnji sa Muzikološkim institutom SANU, Fakultetom muzičkih umetnosti u Beogradu i Savezom tamburaških društava Vojvodine oformljen je stručni tim sačinjen od etnologa, etnomuzikologa i predstavnika institucija čija je primarna delatnost tamburaška praksa. U ovom sastavu završena
Pored umeća muziciranja, tamburašku praksu čine i komponovanje za tamburaški sastav, izrada instrumenata, pevanje... kaže kustos Muzeja Vojvodine Aleksandar Antunović
Tamburaška praksa predstavlja kulturno nasleđe srpskog, ali i drugih naroda koji žive na ovom prostoru
je izrada prijavnog dokumenta (upitnika), u kome je detaljno prezentovan kulturni element sa navedenim planiranim merama zaštite.
Pored prijavnog dokumenta, za upis na listu nematerijalnog kulturnog nasleđa sakupljena su pisma saglasnosti predstavnika zajednica koje tamburašku praksu smatraju elementom sopstvenog kulturnog identiteta. Kao nosioci ovog kulturnog elementa prepoznati su predstavnici institucionalnog i neinstitucionalnog tamburaštva – pojedinci, svirači na tamburaškim instrumentima, članovi komercijalnih tamburaških sastava – bandi, nastavnici iz sfere formalnog muzičkog obrazovanja, kulturni aktivisti, predstavnici medija koje promovišu i neguju tamburaško muziciranje i majstori, graditelji tambura.
Pored navedene dokumentacije, za potrebe prijave tamburaške prakse na listu nematerijalnog kulturnog nasleđa sakupljen je i izrađen značajan video i foto materijal – priča nam Antunović.
Pored Vojvodine, naš sagovornik podseća da je tamburaška praksa prisutna i u drugim delovima Republike Srbije i predstavlja reprezentativno kulturno nasleđe srpskog, kao i drugih naroda koji žive na ovom prostoru. U procesu prijave kulturnog elementa obuhvaćene su nacionalne zajednice koje baštine tamburaštvo u svojoj tradicionalnoj kulturi. Pored tradicijske, tamburaška praksa predstavljena je i u kontekstu savremene gradske kulture u Vojvodini.
- Proces istraživanja i sakupljanja potrebnog materijala za ovu prijavu prezentovan je 4. decembra 2020. godine na seminaru nematerijalnog kulturnog nasleđa, u organizaciji Odeljenja za etnologiju i antropologiju Filozofskog fakulteta u Beogradu. Muzej Vojvodine, kao jedan od predlagača prijave, ima u planu nastavak istraživanja, nematerijalnih i materijalnih aspekata tamburaške prakse, koja predstavlja važnu identitetsku odrednicu mnogih zajednica na ovom prostoru - najavljuje Antunović.
Prezentacija projekta održaće se 3. novembra u 12 sati u Muzeju Vojvodine.