GEELSUG Ek hoor baie pasgebore babas kry geelsug. Hoe sal ek weet of my baba s’n erg genoeg is vir behandeling?

DR. H.P. VAN DER MERWE ANT

WOORD: Geelsug is inderdaad die algemeenste toestand by pasgeborenes wat mediese aandag benodig. Babas se vel en oë verkleur geel weens die opeenhoping van die galpigment bilirubien in die weefsel.

Daar is verskillende oorsake, maar die geelsugverskynsel is by die meeste babas deel van ’n normale, verbygaande oorgangstyd wat onder meer daarmee te doen het dat die baba se lyfie nog nie volwasse genoeg is om van die bilirubien ontslae te raak nie.

Daar word gereken dat tot 50 persent van voltermyn- en 80 persent van vroeggebore babas geelsug kry, gewoonlik twee tot vier dae ná geboorte. Uit hierdie groep sal ’n klein persentasie babas wel behandeling vir hul geelsug nodig hê omdat te veel bilirubien gevaarlik kan wees.

Daar is dus vasgestelde bilirubien-tabelwaardes waarvolgens besluit word of behandeling nodig is of nie.

Behandeling hang af van die spesifieke oorsaak van die baba se geelsug en die bilirubienvlak.

Dit is soms selfs vir ervare, opgeleide mediese personeel moeilik om sonder ’n toets die graad van geelsug by ’n baba te bepaal.

Enige baba wat binne die eerste 24 uur geelsugtig word, moet as ’n noodgeval hanteer word.

Babas wat ’n hoë risiko het om geelsugwaardes te bereik wat behandeling nodig het, is babas wat

voor 38 weke swangerskap gebore is, borsvoedende babas wat swak drink, babas wie se ouer medespruite hoë geelsugwaardes gehad het, babas wat kneusings tydens geboorte opgedoen het, babas met infeksie en babas wie se ma die bloedgroep O het.

Algemene hanteringsriglyne vir geelsug is om die pediater, huisdokter of suster te kontak indien:

1 Baba geelsugtig is binne 24 uur ná geboorte, veral as dit ’n tuisgeboorte was en die baba van dag een af tuis is, 2 Baba sukkel om te borsvoed of slaperig is, 3 Jy onseker is of hy inderdaad geelsug het, veral in die eerste week van sy lewe,

4 Die geelsug toeneem ná ontslag uit die hospitaal, veral met risikofaktore soos bo genoem,

5 Sy stoelgange wit word en sy urine donker van kleur is, of 6 Die geelsug langer as twee weke duur. In ’n neutedop: Jy moet by jou dokter of suster aanklop as jou baba geelsug het. Die meeste babas se geelsug klaar gelukkig self op en is nie gevaarlik nie.

Daar is egter ’n risiko van permanente breinskade as daar geweldig baie bilirubien in die bloed is.

Geelsug is soms ook ’n simptoom van ander onderliggende toestande soos infeksie, metaboliese siektes en onderontwikkelde galweë in die lewer.