Lewe vir LEES
Het jy geweet dat dit net so belangrik is om vir jou kind stories te lees as om hom gesonde kos te gee, te versorg, beskerm en waardes te leer?
Ouers kla dikwels dat hulle skoolgaande kinders nie van lees hou nie, nie goed kan spel nie en sukkel om te leer. Vra maar vir onderwysers: Die geletterdheidsvlak van die Westerse wêreld is besig om skouspelagtig te daal en sommige kenners voorspel dat slegs ’n klein groepie mense eendag in staat sal wees om met insig te lees. Al 10 jaar gelede het ’n studie onder Afrikaanse kinders ’n skokkende statistiek opgelewer: 84 persent van die kinders het gesê hulle hou niks van lees nie. Natuurlik gaan ’n kind wat traag is om te lees ook nie graag leer nie, want die twee is tog met mekaar verbind.
As jy wil seker maak dat jou kinders eendag in die 16 persent gaan val wat wel van lees gaan hou, moet jy vroeg al begin om ’n liefde daarvoor te kweek.
Die groot ding om in gedagte te hou, is dat lees ’n plesier moet wees en iets wat ’n kind graag wil doen – dan’s jou kop deur.
BEGIN VROEG
Jy kan al vir jou baba begin voorlees. Dit versterk nie net die emosionele band tussen julle nie, maar jy stimuleer die ontwikkeling van baba se brein – en jy kan dit reeds van ses maande af begin doen!
Navorsing toon dat kinders aan wie daar van hulle babadae af voorgelees is, ’n groter waardering vir lees en boeke het én beter op skool vaar as kinders aan wie nie voorgelees is nie.
Die wêreld is vir babas ’n splinternuwe en vreemde plek. Van dag een af leer hulle deur instink en blootstelling aan mense en hul omgewing om vaardighede te ontwikkel wat hulle stelselmatig van hulpelose klein mensies verander in opgevoede volwassenes wat hul plek in die lewe kan volstaan.
Hoewel ’n baba instinktief weet om aan ’n tepel of speen te suig, verstaan sy nog nie dat die melk haar aan die lewe hou en ook laat groei en ontwikkel nie. Haar mamma moet haar ’n bors gee, of haar pappa of iemand anders moet haar ’n bottel bied om haar instink te bevredig en die melk te drink om te oorleef.
Net so weet sy nie dat die verskillende fases van omrol, sit, kruip en loop die grondslag vorm van mense se vermoë om uiteindelik fisiek onafhanklik te funksioneer nie. Mamma en Pappa wys by herhaling hoe dit gedoen moet word, moedig elke poging aan, motiveer, prys en raadpleeg spesialiste se hulp as mylpale nie bereik word nie, want hulle spruit moet so goed moontlik ontwikkel.
Ander vaardighede word weer aangeleer deur die opdoen van kennis. En weer eens is dit veral ouers wat sorg dat hul kinders dié vaardighede leer. Daarom koop hulle opvoedkundige speelgoed en moedig hulle kinders aan om te klim, klouter en blokkies en legkaarte te bou. Hulle laat hulle met klei speel, krale inryg, verf en teken – alles om hulle te stimuleer om die vaardighede so te bemeester dat hulle hul volle potensiaal in die lewe kan bereik.
’n Kind leer op dieselfde manier om van lees te hou – stapsgewys en deur blootstelling. Net soos belangrike voedingstowwe by ’n gesonde kind se eetplan ingesluit behoort te word, moet “voedingstowwe” soos leesstof ook deel van “breinkos” wees wat ’n mens van baie vroeg reeds by jou kind se “verstandsdieet” insluit.
Kinders moet stapsgewys aan geskrewe taal blootgestel word. Namate hulle stelselmatig bewus word dat kos nie net lekker kan wees nie, maar ’n mens fisiek ook laat groei en goed voel, ontdek kinders dat lees lekker kan wees, dat dit ’n mens se brein ontwikkel, jou wêreld verbreed en jou goed laat voel.
Uiteindelik oefen kinders dan as volwassenes sekere keuses en voorkeure uit wanneer hulle kos eet. Presies op dieselfde manier kan kinders wat in staat is om met insig te lees, sekere keuses en besluite in die lewe uitoefen met die kennis wat hulle in die proses opgedoen het.
NES MAMMA OF PAPPA
Ouers se voorbeeld en betrokkenheid is die heel belangrikste faktore wat van kinders vaardige lesers maak.
Dit is ouers se verantwoordelikheid om by hul kinders ’n liefde vir lees te kweek en nie onderwysers se taak later in die skool nie.
Kinders leer vaardighede deur voorbeelde na te boots. So leer ’n kind om te praat deur elke dag te hoor hoe mamma en pappa praat. Aanvanklik kan hulle net klanke naboots, maar die klanke word stapsgewys woorde, dan kort sinne en uiteindelik kan kinders vlot praat.
Net so moet kinders die noodsaaklike vaardigheid om te lees stelselmatig leer. En om dit te kan doen, het hulle ’n voorbeeld nodig. ’n Huis sonder boeke, tydskrifte en koerante stel nie ’n voorbeeld nie. Ouers wat nie lees nie, stel ook nie ’n voorbeeld nie. Moet dus nie verwag jou kinders gaan van lees hou as jy nie self lees nie.
Kinders stel gelukkig instinktief in boeke belang, maar dié nuuskierigheid gaan verlore as dit nie aangemoedig word nie.
TEN SLOTTE
Ouers het ’n wonderlike geleentheid om hul kinders te help ontwikkel om hul volle potensiaal te bereik. Wanneer jy as ouer al vergeet het van die een-woord-op-’n-bladsy-boekies wat jy lank gelede vir hulle gelees het, sal jy in verwondering na jou kind luister en dinge by haar leer wat sy deur boeke ontdek het.
Wakker hierdie instink by jou kinders aan en maak boekwurms met vlerke groot wat kan vlieg na plekke, gebeure, dinge, mense en idees buite die beperkte wêreld wat jy self vir hulle kan gee!
Kinders leer deur blootstelling om van lees te hou. Uiteindelik kom hulle self agter hoe lekker dit is.