SPAAR SONDER JAN TAKS
Belastingvrye spaarrekeninge is taamlik nuut. Is dit ’n goeie manier om vir jou kind se toekoms te spaar?
Belastingvrye spaarrekeninge is in 2015 deur die regering ingestel om ’n sterker spaarkultuur in Suid-Afrika te help vestig. Dit lyk of die plan werk: Sedert dit bekendgestel is, is meer as 460 000 sulke rekeninge geopen en is ’n totale bedrag van meer as R5 miljard teen einde Februarie 2017 gespaar.
Marius Pretorius, woordvoerder van Old Mutual, vertel die kombinasie van belastingvrye groei met buigsaamheid, lae koste, volle likiditeit en ’n eenvoudige en maklike aansoekproses maak hierdie spaaropsie baie aantreklik.
Die idee is eenvoudig: Jy mag R33 000 per jaar (R2 750 per maand) belastingvry spaar tot ’n algehele maksimum van R500 000 in jou leeftyd. Met dié soort rekening is al die groei belastingvry, wat beteken jy betaal geen belasting op dividende, rente of kapitaalwins nie.
Jou groei en opbrengs is dus groter as met ’n gewone spaarrekening, waar belasting soos dividendterughoubelasting en belasting op verdiende rente afgetrek word voor jy begin voordeel trek.
Die idee is dat jy nie vir môre of oormôre spaar nie, maar vir die lang termyn. So nie, gaan die belastingvoordeel jou nie juis help nie, sê Jaco van Tonder, direkteur van adviseursdienste by Investec-Batebestuur.
“Jy kry net ’n belastingvoordeel as jou belegging betekenisvol gegroei het. ’n Mens sien gewoonlik eers ná 10 jaar hoe jou opbrengs met jou bydraes gelyktrek of dit oorskry. Ná 20 jaar word die waarde van jou belastingbesparing beduidend wanneer jy dit met jou oorspronklike bydrae vergelyk.”
’N SPAARPLAN VIR JOU KIND?
Is dit die moeite werk om so ’n rekening in jou kind se naam te open en oor jare daarin te belê?
Nie almal stem hieroor saam nie, sê Marius.
“Baie mense meen dat as jy die hele toegelate bedrag (R500 000 vir sy leeftyd) vir sy opvoeding gebruik, bewys jy hom eintlik ’n onguns omdat hy dan nie self so ’n spaarplan kan uitneem wanneer hy volwasse is nie.
“Maar as ’n mens onthou dat SuidAfrikaners maar ’n skrale 3 persent van hul bruto inkomste spaar, is dit onwaarskynlik dat die meeste kinders werklik hul leeftydperk sal benut. Die regering sal waarskynlik ook mettertyd die huidige leeftydbeperking van R500 000 verhoog om vir inflasie voorsiening te maak.”
’n Mens kan ook redeneer dat dit belangriker is om soveel moontlik op die mees belastingdoeltreffende manier te spaar om ’n goeie opvoeding vir jou kind te verseker as om aan die R500 000 vas te klou.
“’n Goeie opvoeding sal waarskynlik ook jou kinders se kans verbeter om ’n goeie inkomste te verdien,” sê Marius.
Daar is wel kommer dat kinders net tot hul 18de verjaardag wag en dan die geld uit hul spaarrekening trek en sonder hul ouers se goedkeuring uitgee.
“Dis egter ’n minder belangrike saak as ’n mens dit vergelyk met die voordeel wat dit inhou om geld beskikbaar te hê vir jou kind se studie of beginonderneming.”
Hou egter dié praktiese oorwegings in gedagte, maan Jaco:
“Jy spaar net belasting as jy reeds ’n belastingbetaler is. Jou kinders is selde belastingaanspreeklik voor hulle diep in hul 20’s is. Hulle gaan ook nie besonder baie belasting betaal voor hulle minstens 30 jaar oud is nie.
“Spaar jy dus om jou kinders te help om in hul 30’s ’n eie onderneming te begin? Of spaar jy om hulle ná hoërskool ’n jaarlange blaaskans te gee?”
In die eerste voorbeeld is ’n belastingvrye spaarrekening in die kind se naam ’n uitstekende opsie. Die belegging gaan heel moontlik vir 30 jaar belê word, en jou kind gaan ’n groot belastingvoordeel kry.
In die tweede geval is dit nie so ’n goeie plan nie. ’n Belastingvrye spaarrekening laat jou toe om net R500 000 oor jou leeftyd by te dra. As jy begin spaar wanneer jou kind vyf jaar oud is en julle onttrek die volle belegging wanneer hy of sy 22 is, is daar nog byna geen belastingvoordeel vir jou kind nie.
Boonop is jou kind se hele toelae van R500 000 dan gebruik en kan hy nie verdere bydraes maak nie.
’n Mens kan enige tyd geld uit jou belastingvrye spaarrekening onttrek sonder om gepenaliseer te word, verduidelik Jaco. Maar as jy eers die maksimum bydrae vir jou leeftyd bereik het, kan jy nie die bedrag ná ’n onttrekking weer aanvul nie.
As jy dus ná ’n te kort ruk geld uit die rekening trek, verbeur jy eintlik die belastingvoordeel wat mettertyd opbou en mors jy ’n deel van die bydrae wat jy oor ’n leeftyd kan maak. So loop jy die potensiële langtermynopbrengs mis.
As jou plan daarom is om die geld te trek voor jou kind self ’n belastingbetaler word, is dit waarskynlik beter om die belegging in jou eie naam uit te neem, sê Jaco.
WAAR SPAAR JY?
Al die groot banke sowel as ’n verskeidenheid ander finansiële instellings bemark belastingvrye spaaropsies. Dit word streng gereguleer en omdat daar sterk mededinging is, word die kostes gewoonlik duidelik uiteengesit.
Sowel Marius as Jaco se raad is dat jy die belastingvrye spaarrekening struktureer met bates wat groei (soos plaaslike en buitelandse aandele) eerder as om dit oorwegend in kontant te hou, wat op lang termyn ’n veel laer opbrengs lewer.
“Jy kan in ’n suiwer rentedraende rekening belê of groeibates soos aandele oorweeg. Omdat belastingvrye spaarrekeninge vir medium- en langtermynbeleggings geskik is, moet jy ’n strategie oorweeg wat groeibates insluit,” sê Marius.
“Hoe hoër die verwagte groei is, hoe meer risiko hou die belegging gewoonlik in, en hoe laer die opbrengs, hoe laer die risiko.”
Onafhanklike finansiële raad is baie waardevol, sê hulle.
“Vra jou raadgewer se mening as jy een het,” sê Jaco.
“Baie mense wat begin spaar het egter nie ’n raadgewer nie en aan hulle is my raad: Hou dit eenvoudig. Kyk na die belastingvrye spaarrekeninge by ’n instelling met ’n goeie reputasie of met wie jy reeds ’n verhouding het.”