BABA SE ONTWIKKELING: week vir week
Só ontvou die wonderwerk in jou baarmoeder in die eerste trimester ... lees oor die wonder van swangerskap in die eerste aflewering van ons kort reeks oor fetusontwikkeling.
Bevrugting vind plaas die oomblik wanneer twee selle saamsmelt: die een van die ma (wie se eiersel so klein soos ’n speldekop is) en die ander die spermsel vanaf die pa.
Hoewel jy in die eerste maand dikwels nog heeltemal onbewus daarvan is dat jy verwag, is die ontwikkeling van die nuwe lewe reeds in volle gang daar diep in jou lyf. Die fetus groei teen ’n vinnige pas en die klein spikkeltjie lewe verander van dag tot dag – eintlik van minuut tot minuut.
As alles normaal verloop, groei en ontwikkel jou baba sowat 38 weke lank van die oomblik van bevrugting tot die dag waarop sy gebore word. Gesondheidsversorgers praat van ’n swangerskap as 40 weke lank omdat hulle dit van die eerste dag van jou laaste maandstonde af bereken. Die meeste van ons weet nie op presies watter dag of datum ons swanger geraak het nie, maar ons weet waarskynlik wel wanneer ons laaste maandstonde begin het – daarom dien dit as nuttige verwysingspunt.
Dit beteken dat teen die tyd dat jy agterkom dat jou maandstonde laat is, jy al klaar as vier weke swanger beskou word, al is jy in der waarheid net twee weke swanger.
HET JY GEWEET?
Dit is in hierdie stadium – of selfs effens vroeër – dat identiese tweelinge (monosigoties) ontstaan. Die bevrugte eiersel verdeel in twee gelyke dele, elk met ’n volledige stel chromosome, en vorm dan twee aparte embrio’s. Dokters verstaan nog nie heeltemal waarom dit gebeur nie.
Nie-identiese tweelinge (disigoties) kom meer algemeen voor en word gevorm wanneer twee eierselle tegelyk vrygestel en albei bevrug word en aan die baarmoederwand heg.
Ná aanhegting verdeel die ontwikkelende embrio in twee dele. Die binneste deel word die baba en in die buitenste deel ontwikkel twee membrane: die vrugvlies of amnion aan die binnekant (dit word later met vrugwater gevul om die embrio te beskerm) en die chorion aan die buitekant (dit help later met baba se voeding).
Dié membrane sal die embrio en vrugwater omvou en omsluit. Die weefsel, wat later die plasenta word, verbind met die ma se bloedtoevoer danksy vingeragtige uitsteeksels wat in die baarmoederwand ingroei.
Sodra dit gebeur, kan die embrio uiteindelik voedingstowwe kry en groter word.
In hierdie stadium is sy nog bitter klein: sowat 1 mm lank.
WEEK 1 TOT 3
Week 1 behels basies dat jy jou laaste maandstonde in meer as nege maande beleef.
In week 2 maak jou liggaam gereed om dalk ’n nuwe bevrugte eiersel te ontvang deur hormone te vervaardig wat die eiersel ryp kan maak sodra dit die baarmoeder binne kan gaan en daar kan vasheg.
Elke maand berei hormone die endometrium – die dik voering aan die binnekant van jou baarmoeder – voor om ’n bevrugte eiersel te ontvang. Word die eiersel nie bevrug nie, skei jou liggaam die laag uit en dis die bloed wat jy sien wanneer jy menstrueer.
As die eiersel egter bevrug word, bly die voeringlaag sit en verdik dit verder – en dis waarom jy later agterkom dat jou maandstonde nie opgedaag het nie. WEEK 4 Bevrugting vind plaas wanneer die eerste van die duisende spermselle wat so vinnig moontlik na die eiersel geswem het, daarin slaag om sy kop by die vrygestelde eierselletjie in te wurm en deur die sterk wand te dring – en siedaar, bevrugting het plaasgevind.
Die eiersel se wande sluit onmiddellik en verseker so dat geen ander spermselle kan inkom nie. Daar is nou ’n enkele sel met twee kerne.
Die twee kerne smelt vinnig saam om een sel te vorm en in die derde week (wat eintlik die eerste week van bevrugting is) verdeel die bevrugte eiersel in twee selle, dan vier, dan agt, dan sestien en so duur dit voort.
Dié bondel selle sweef die uterus binne en heg aan die baarmoederwand vas, gewoonlik aan die bokant van die uterus.
Aan die einde van dié week bestaan dit reeds uit sowat 200 selle. WEEK 5
Die toekomstige baba is ’n klein skyfie wat oor haarself vou om ’n buis te vorm wat die neuraalbuis (die brein en die rugmurg) en die buisagtige vorm van die lyf sal begin aanneem. ’n Knop wat binnekort ’n primitiewe hart sal word, begin ook vorm en are begin met mekaar verbind.
Teen die einde van die week smelt die twee buise wat die hart is, saam. Dit begin saamtrek om hartkloppies te vorm wat die bloed in een rigting laat beweeg.
Teen die einde van die eerste maand sal die opgekrulde embrio omtrent so groot soos ’n ryskorrel wees. Die onttrekkingsrefleks begin nou ook werk. Dit veroorsaak ’n reaksie wat die embrio toelaat om bewegings te maak om haar te beskerm.