Incithakalo edla lubi ngesikhathi sikaKhisimusi kayinasidingo
UKhisimusi wumgubho ohlobene namanye amahlelo ezenkolo nokuyilapho ekhumbula usuku lokuzalwa kweNdodana yomuntu, uJesu. Lolu suku lufika kanye ngonyaka kepha luvamisile ukushiya kukhalwa uma kukhulunywa ngemali echithwa ngalo. Lokhu kwenziwa ukuthi nongathathi ndawo usuke efuna ukuzibonakalisa kubangani bakhe nakomakhelwane ukuthi naye unawo amandla okumelana nokubungaza uKhisimusi, kusetshenziswa imali.
Uma sekusele izinsuku ezimbalwa ngaphambi kwalolu suku, izitolo ziba nezihlahla ezihlotshisiwe ngemibala ebomvu, zifakwe imigexo ekhazimula ngokusagolide noma ngokumhlophe. Kwenye inkathi lezi zihlahla zilengiswa amalambu akhanyisa sakufithiza okuhehayo. Eduze kwazo kuba nokusazipho okungezikaKhisimusi ezisongwa ngamaphepha emibala egqamile.
Uma luhlelelwe kahle lolu suku kuye kube khona nendoda evamise ukuba ngemhlophe ngebala okuthiwa uSanta epha izingane izipho. Le ndoda iba nentshebe emhlophe yokufakelwa, igqoka ijazi nesigqoko okubomvu kugqize ngombala omhlophe. Ukugqokwa kwejazi kuwuphawu lwamakhaza asebusika lapho isimo sezulu siqhaqhazelisa amazinyo. Lokhu kucacisa ngendawo okwaqala kuyo lo mgubho okusobala ukuthi aboHlanga basiselwa ngawo. Kwaziwa ngisho nawuhlanya lwendawo ukuthi akukaze kugqokwe amajazi nezigqoko zamakhaza eNingizimu Afrika ngale nkathi okujatshulelwa ngayo usuku lukaKhisimusi.
Kuye kudabukise nokho ukubona, ikakhulukazi aboHlanga, bebangisa abezinye izinhlanga entweni abaziqalela yona. Sekuyobhubhudlwa ubadlana lwemali egameni likaKhisimusi. Le mali isuke ingeyemijuluko yamabhonasi, izitokofela nemiholiswano eqala ukudlalwa kuqala unyaka.
Kuyothi sekuzalwa unyaka omusha kube nemigqa emide ebheke komashonisa kuyobolekwa imali sekuzanywa neyokuthi abasebenzayo bagitsheliswe babuyele emsebenzini.
Ngalesi khathi sonyaka akekho ozibeka phansi ngisho nojahidada imbala uzwa sebekwitiza bagcine sebekhalela izimpahla zikaKhisimusi. Wonke umuntu usuke efuna ukubukeka kahle. Ngisho nasebekhulile imbala, umbona umuntu esebihlika uma engakaziboni izingubo zakhe ezintsha zikaKhisimusi. Nomama womntwana uze abe umbelebele kubaba wengane ongayondli ethi; “Awuyondli ingane. Awusathengi-ke ngisho noma izimpahla zikaKhisimusi okungenani.”
Abasekho-ke labo mama ababeshaya izinyoni ezimbili ngetshe elilodwa uma kukhulunywa ngokuthengela ingane yesikole izimpahla zikaKhisimusi. Labo mama babezehlisela umthwalo, bathenge izicathulo ezimnyama zesikole, ihembe elimhlophe, amasokisi nejezi elimnyama lesikole uma besikela izingane zabo umswenko kaKhisimusi. Labo mama sebashabalala ingani kwalezo zingane nazo azisekho sekwasala ezazi nokuthi kunemali eholwa nyanga zonke esegameni lazo. Uzwa nomakhelwane sebezifakazela sebethi; “Thengela ingane izingubo zikaKhisimusi wena bo, uyayiholela nje imali yeqolo.”
Emakhaya kuba nendlela ehlukile yokulungiselela uKhisimusi. Ubona cishe yonke imizi ibhanda izindlu bese zicakwa ngombala ogqamile. Igceke licentwa kahle, ungafunga ukuthi kuzongena umthimba.
Izipho nazo ziyathengwa uma kujatshuliswa lowo okusuke kuwusuku lwakhe olubalulekile. Kwenye inkathi kuba isipho sosuku lokuzalwa, olomshado kumbe lokwethweswa iziqu ikakhulukazi kulowo osephothulile emfundweni ephakeme. Kuba khona-ke nalabo abakhithiza izipho zikaKhisimusi ngoba befuna ukujabulisa izithandwa zabo okungaba umlingani kwezothando kumbe umzali. Uye ungazi noma umuntu ubengathandi yini ukudlulisa isipho kwase kuphoqa ukuthi akasale esenza ngoba nakhu sekufike usuku lukaKhisimusi.
Uma kubalwa izinto ezihamba phambili uma kuza uKhisimusi, abukaze busale ngaphandle utshwala. Cishe umuzi ongabi nanoma umqombothi kumbe imbamba usuke ubhekwe isambane ngalolu suku. Umuzi ovamise ukungabi namanzi amponjwana iminyaka ilandelana abachezukeli kuwo abadli bakaKhisimusi ngisho noma sebeqhuba imbuzi ubumnandi. Akekho ofuna ukuzibambezela ekubeni azi kahle ukuthi kuzolandulwa engena nje ngesango kuthiwe uKhisimusi awukho.
Ngalo suku izimbiza zikaFaro ziqalwa abefundisi ekuseni kulabo abaqala uKhisimusi ngokuthi bavukele enkonzweni eyaziwa ngokuthi ekaKhisimusi. Umfundisi umbona ebamba ujeke wethusi onewayini maqede abheke phezulu ewushayela ekhanda kuze kugwinye amakholwa maqede abathandwa beNkosi babheke amawashi sebejahe kuphume inkonzo ukuze bayosusa amahloni ngotshwala bukaKhisimusi ababushiye emakhaya.
Ibhodwe lokudla kukaKhisimusi liba yintandokazi ngalolu suku. Akusiye noma ubani oba semabhodweni uma sekuphekelwa uKhisimusi. Umakoti ongaliboniswa kahle ibhodwe, odla ngokupheka uphuthu lwamasi noma apheke imifino uyaphunyuzwa ngoba kuzopheka indodakazi yalapha ekhaya elishayayo ibhodwe. Umakoti uyoze aphinde apheke uphuthu lwakhe ngakusasa emini, phela kunenkoleloze ethi aludliwa uphuthu ngosuku lukaKhisimusi ngoba abakulowo muzi baphenduka izichaka zangunaphakade.
Intandokazi yendodakazi iye inikezwe imali yokuthenga ukudla okuzophekwa kuphakelwe umndeni nezivakashi ezizofika. Imifino yesipinashi egxajiswa umakoti isuke isibizwa ngesaladi elinomsoco ngalolu suku. Isishebo sikamakoti samathanga esiyidamu elintanta amafutha asidingakali ngoKhisimusi, amathanga lawa aphenduka “amaveje” eqiswe amanzi ukuze agcine lokuya kunambitheka.
UKhisimusi uye ukhiphe izintokazi ziyogcwala emasaloni ziyocwala izinwele. Zisuke zijahe ukuyokweluka ukuze zibukeke kahle ngoKhisimusi. Uye ushaywe amahloni uma ufika sezizohlala ezihlalweni sezikhumula iminqwazo ziveza amakhanda. Nokho, ziyawazi umsebenzi wazo izisebenzi zasemasaloni.
Kwezinye izindawo zasemakhaya ikakhulukazi zaMakhosi kusekhona labo abasadla ngoludala uma kukhulunywa ngokuzijabulisa ngoKhisimusi. Labo bahamba bengena umuzi nomuzi. Imvama yabo bahamba bengamaqembu behubha utshwala bukaKhisimusi lapho bungakhona kwazise busuke buchithiwe.
Lapho befika khona baye banikezwe utshwala nenyama. Baye baphuze, babemnandi, badle, basuthe, basine, kube mnandi maqede babambe indlela beyongena kwamakhelwane nakhona kuba yiso leso. Abaphuzeli ukubuqeda utshwala kodwa babeka umlomo.
Umnumzane oyimpunyela ugingqa ngisho nenkomo ebungaza usuku lukaKhisimusi. Inkomo isuke izodliwa umndeni, izihlobo nanoma ngubani ozothuka ebeka umcondo wakhe emangcekeni ale nkinsela. Kuye kudabukise kodwa-ke uma sewuzwa ukuthi ingane yalesi sigwili ihluleke ukubhalisa enyuvesi ngenxa yokuthi isigwili esinguyise silandule imali sangathengisa nenkomo kepha sayihlabela uKhisimusi. Uvele ungazi ukuthi yini imali iqulelwe yonke kuKhisimusi odlulayo ekubeni ifa elingunaphakade, imfundo, iza kamuva.
Okuhle ngoKhisimusi ukuthi uyakwazi nokubuyisa amabhunguka asaba mthunqasana kwazise abegwinywe ngamadolobha amakhulu. Phela lesi sikhathi siyakwazi ukuhlanganisa ndawonye amalungu emindeni. Yingakho aye abeke ithemba kuKhisimusi ekutheni indodana yolahleko hleze iqhamuke, ibuyele ekhaya. Ngisho nosewadliwa yizindunduma kuye kubuye ithemba lokuthi uyothuka ethi thulukushu ngoKhisimusi. Baye bababaze omakhelwane, bakhuze ibhadi uma umuntu engasabuyeli ekhaya ngisho nangawo uKhisimusi.
UKhisimusi ubuye waziwe ngokuthi unezingozi ezidlula nemiphefumulo yabantu esibathandayo. Emaphephandabeni, emisakazweni nakumathelevishini alishoni ilanga kungabanga nodaba ngengozi eyenzeke ngamaholidi kaKhisimusi.
Nakuba lo suku lugujwa cishe ezweni lonke, umbuzo uthi ngabe kumele yini kusetshenziswe nesenti lokugcina ukuze kuthokoziswe abangani nomakhelwane egameni likaKhisimusi? Ingabe kusatshwa ukuphenduka ihlaya kuthiwe abantu abanamali ekubeni bezogcina bengophuya ngenxa yokusebenzisa budedengu imadlana abanayo egameni likaKhisimusi? Iqiniso elingephikwe muntu lithi nangonyaka ozayo usazoba khona futhi uKhisimusi.