Kuyancipha ukwethembana phakathi komphakathi namasotsha eSudan
Ngenkathi iziphathimandla zaseSudan zimemezela ngenyanga edlule ukuthi zivimbile ukuvukela umbuso, abasolwa ngokuba yizikhulu zalo mzamo wokuvukela umbuso baqoqwa ngokushesha nempilo yansukuzonke yaqhubeka.
Abanye abantu baseSudan babingelele lezi zindaba ngokudinwa okukhathele emahlombe, njengoba ukwethembana komphakathi kuncipha emizameni yamaqembu omphakathi neyamasosha yokuletha intando yeningi ngemuva kokuketulwa komholi owayebuse leli lizwe isikhathi eside u-Omar al-Bashir ngowezi-2019. “Siyakuqonda okwenzekayo. Ipolitiki ingcole kakhulu futhi lena yindlela abayidlala ngayo,” kusho uMujtaba Idris, ofunda enhlokodolobha iKhartoum.
Lokhu kuketulwa kombuso, yize kungokoqobo, kudalule nokwehlukana phakathi kwabaholi bezempi nabomphakathi, abebekhuluma ngokungajwayelekile ngokugxekana emasontweni alandelayo. Umphumela wokudlala ngamandla kungenzeka unqume inkambo yezwe.
Izindawo ezibalulekile zombango zibandakanya ubulungiswa ngeDarfur, lapho uBashir eboshelwe khona manje osolwa ngesihluku ekuqedeni ukuvukela lapho kwabulawa khona abantu ababalelwa ezi300 000. Uyawaphika amacala. Okunye futhi okudlalwayo isiphetho senqubo yokuthula ehlose ukuqeda amashumi eminyaka ezimpi zangaphakathi ezweni labantu abayizigidi ezingama-45 kanye nokuxhuma kabusha kweSudan nomnotho wamazwe omhlaba.
“Kumayelana nokuthi ubani onquma isinyathelo esilandelayo sendlela ebheke kuguquko,” kusho isithunywa se-United Nations eSudan uVolker Perthes engxoxweni. Ngaphambi kokuzwa izindaba zomzamo wokuvukela umbuso ngoMandulo zingama21, izikhulu zomphakathi zazigubha izimpawu zokuthi inkinga yezomnotho iyancipha kulandela izethembiso zokwehlisa isikweletu nokuxhaswa ngezimali kwamazwe omhlaba.
Kusukela lapho, basole obala amasosha ngokugwamanda amandla, nangokubhebhezela izibhelu empumalanga yeSudan eyavala itheku elikhulu lalelizwe. Ngenxa yalokhu, iKhartoum ibhekane nokushoda okukhulu kwesinkwa nempahla esemqoka engenisiwe kulezi zinsuku ezedlule.
“Nginesiqiniseko sokuthi kuze kube manje, umbutho wamasosha awunantshisekelo yokuphothula uguquko lwentando yeningi,” kusho uMadani Abbas Madani, owayengungqongqoshe wezohwebo futhi engumkhulumeli omkhulu womphakathi, ecaphuna lokho athi ukuhlaselwa kwezakhamuzi ngamasosha kusukela kwaba nesimemezelo setulo lokuvukela umbuso.