UMntwana ubeka uCetshwayo eSihlalweni
Ilobo buhlakani bakhe obamenza walwela iSilo uCetshwayo izimpi ngenkulu impumelelo. Walwa wazinqoba iZigqoza sezilwehlule uSuthu. Kule mpi yaseNdondakusuku isihlalo soBukhosi sasesiwela ezandleni zoMntwana uMbuyazi kepha sabuyiswa nguye uMntwana uZibhebhu.
Kukule mpi yaseNdondakusuka lapho abeka khona iSilo uCetshwayo esihlalweni sayo soBukhosi. Uxazulula lombango ngejozi nje yingoba iNgonyama uMpande yayisithe iNkosi iyazibeka kwaZulu. Yena ke njengeNkosana yaseKhohlwa kwaphoqeleka ukuba lo mbango awuxazulule ngejozi ukuze uBukhosi bungagudluki emlibeni oqondene nabo.
Kuthe lapho uJininindi Omnyama ethi useyazinza eSihlalweni sakhe soBukhosi, kwaqhamuka abelungu bangenisa okwemifula egelezayo ezweni likaZulu, befuna umhlabathi. UMntwana uZibhebhu ungomunye wamaqhawe angenakulibaleka lapho elwa nabamhlophe evikela lelizwe likaZulu.
Ukukhonzwa kwakhe kangaka iSilo uCetshwayo kwakwenziwa ubuqhawe bokuhlabana kwakhe ezimpini ezinzima kakhulu. Ungenye yezingwazi engenakulibaleka ekuhlabaneni kwayo ezimpini zokuvikela izwe likaZulu kumaNgisi. Ambalwa amaqhawe aleso sikhathi angalinganiswa naye okaNdaba. Imbongi yakhe uGwebisa kaMadondo ize ithi:
Usala kutshelwa
Usala kunyenyezelwa Ngonyama Nduna
Vuka bakuhlanganisile Mbala wezinkomo nabantu Awusabulali mtakaNdaba usuyasizila
Uqotha imbokodo nesisekelo Mhlanganiso kayibalwa Ingani eyamaMboza Iyabalwa koDamushe
Impi yakhe enkulu ayilwela iSilo uCetshwayo ngeyaseNdondakusuka, lapho kwaphela khona izingane zenkosi uMpande. Lapho wayebhekene khona neZigqoza zoMntwana uMbuyazi. Uma ababhali bebhala ngaleyo mpi babeka sengathi yalwa kanye kanti iZigqoza zalwa zalwehlula Usuthu.
Wafika uMandlakazi wayilwa ekuseni wazinqoba iZigqoza. Kwathi ngenkathi abelungu sebengena ngenkani ezweni lakwaZulu bewela umfula uMzinyathi walwa nabo ebavimbela ukuba bangawuweli. Kwathi amanxiwa abase bezibeka wona bawathutha babuyela ngaphesheya komfula uMzinyathi.
Kwathi lapho bewela sebebuyela emuva kwabonakala izimvubu zikhamisa zikhafula amanzi. Abelungu wababuqa ngesibhamu kwathi labo abasindayo bvawela umfula udaka selumanaphanapha, ezingutsheni zabo. Imbongi yakhe uGwebisa isichaza kanjena leso sigameko ezibongweni zakhe isimhasha ithi: Umfishan’ ongubo ziyanyathela Ingan’ ezabade ziyalubuth’ udaka. Umabathsazwa imvubu yaseMzinyathi
Kwathi’ izingwenya zayikhex’ imilomo
Izul’ elidume phezu koMzimvubu Ugod’ olukhwel’ amakhwentu eMzinyathi
Kwathi kusenjalo wasuka uMagasa waphikelela kwelaseBaqulusini ehamba nedlanzana lezingwazi zakhe. Wafika nalapho abelungu base belingenele izwe leNkosi sebakhe amakamu abo ngaphakathi kwemingcele yakwaZulu. Base bakhe ngaphansi kweHlobane, lapho afike wabavimbezela khona, wabaqotha ngebhosho lakhe izidumbu zalala ngaphezu kwezinye. Wedlula lapho wayobhekana nabo phezulu eZungeni lapho abase bakhe khona ikamu labo.
Nalapho wafika wavala ngehlahla. Lezi zimpi zakhe akuxoxwa ngazo hhayi ngoba zingaziwa kepha ngoba ababhali bomlando abayi kwaMandlakazi ukuyothatha amaqiniso ngoMntwana uZibhebhu. Kuleso sikhathi wahamba ekhaya eBanganoma baze bathi sewafa. Wabuya bengasazi ukuthi bangabuye bambone, bamethuka esetheleka ngenkabi yakhe emhlophe uManxebazihaxa.
Kuthiwa kwakuthi uma kubonakala uthuli lwamahhashi lusekude lena ezintabeni kunyakaze iBanganoma lonke kusuke umsindo owesabekayo iNdlunkulu yakhe isikikiza ibonga ukuthi kanti usaphila okaNdaba. Imbongi yakhe uGwebisa uyizeka eyalezi zimpi athi:
Umudli’ wezidid’ ezibili Esinye singaphansi kweHlobane Esinye singaphansi kweZungeni Intaka eduke naBalandakazi Ngoba iduke naBaqulusi
ISilo uCetshwayo sasesithi uMntwana uZibhebu angabe esaphuma nempi Ondini. Samjuba ukuba agade umfula iMfolozi eMhlophe ukuba amabutho amaNgisi angayiweli. ISilo samnikeza ibutho ayezogada ngalo umfula iMfolozi. Kuthe amabutho egadile phezu kweMfolozi, abona izithunywa zeNkosi uCetshwayo zigquba izinkomo zeNyonikayiphumuli. Kwathi uma bebuza ukuthi zisiwaphi? Kwathiwa kuyoshwelezwa ngazo kumaNgisi. UMntwana uZibhebhu wavuka ukhayikhi wathi azibuyele emuva ziyohamba befile bona kwaZulu.
Zaphenduka izithunywa zabuyela emuva eSilweni, zafike zasitshela ukuthi uMagasa nebutho lakhe uthi zohamba befile. ISilo sazama amanye amasu okushweleza emaNgisini. Empini yaseSandlwana iNgonyama uCetshwayo yamnikeza ibutho loMcijo okuyilona ayelihola.
AmaNgisi athi emlanda izinhloli zabeSuthu entathakusa ukuba ziyohlola ukuthi impi kaZulu isukaphi, izinhloli zabeSuthu zazithela phezu kwebutho elaliholwa nguye uMntwana uZibhebhu. Wathi izinhloli lezo bangabe besaziyeka zize zibuyele emuva. Balijaha lelo viyo lezinhloli zabeSuthu baligwaza baliqeda.