Asibekezelelane emgwaqeni kule mpelasonto ende sibuye sisaphila
Ukuthi chithi saka kwemidlalo nezikaqedisizungu kuzokwenza bande abazobusa bangene indlela
Kuleli sonto abantu baseNingizimu Afrika bazoba nempelasonto ende ngenxa yeholidi elingena ngaphansi kweNyanga Yamagugu kulokhu elingoMsombuluko zingama-25 kwephezulu. Kuyo le mpelasonto kunemidlalo ehlukahlukene kusuka kweyomkhumulajezi yeMTN 8 neyeNdebe Yomhlaba eqhubeka eFrance. Iqembu lakuleli Amabhokobhoko lizotholana ne-Ireland emdlalweni ongacishe ucacise ukuthi indebe ingagcina ngakuphi yize kusesekuseni. Kungalesi sizathu njengelaboHlanga sihlaba ikhwelo kubantu bakithi ukuthi bajabule babuye nganeno kwazise iningi lizobe lisemgwaqeni. Impelasonto ende iba isikhathi esinzima ngenxa yokunyuka kwezinga lokuzijabulisa kwabantu ngezindlela ezahlukene. Kwabanye le njabulo isuke ihambisana kakhulu nophuzo nezidlo ezinhlobonhlobo. Kuyisifiso sawo wonke umuntu ukuficwa amaholidi kaZibandlela nokuwelela onyakeni olandelayo kepha uma izinga lokuzithokozisa okuhlanganisa neziphuzo ezidakayo okuphetha ngokwenzeka kwezingozi zomgwaqo ezidlula nemiphefumulo kungagwenywa singaba yisizwe esinezinga eliphansi lezingozi zomgwaqo.
Kungephikwe ukuthi akulona uphuzo kuphela olunomthelela ezingozini zomgwaqo,kepha izibalo ziveza ukuthi eziningi zazo futhi ezidlula nemiphefumulo zidalwa yilo. Angeke sakugwema ukuzithokozisa kwabantu ngezindlela ezihlukene, ikakhulukazi uma kuyimpelasonto ende kepha uma singabuyela ekutheni yilowo nalowo akomele ngasekhaya singayinqoba inkinga yezingozi.
Akumnandi ukuzwa abaphathiswe ezokuthutha nemigwaqo njalo uma kuyimpelasonto ende, bekhipha imibiko ngezingozi nesibalo sabantu abadlule emgwaqeni.
Uma sibheka izibalo ezikhishwe ngonyaka odlule ziveze ukuthi emhlabeni balinganiselwa kuma-35 million abantu abafa ezingozini zomgwaqo, abangama-50 million balimala kanzima. Izibalo ziveza ukuthi abangama-93% kwabafayo ngabasemazweni asathuthuka naku sub-Saharan Afrika.
ENingizimu Afrika kubantu abayi-100 000, abangama-26 baphangalala ezingozini zomgwaqo, okuyisibalo esiphezulu kakhulu uma kuqhathaniswa namanye amazwe. Ngesikhathi uHulumeni esabeke imigomo nemibandela yokuvalwa kwezwe, abantu bakwazi ukuzithiba emgwaqeni sehla nesibalo sezingozi nabafayo. Siyakholelwa ukuthi lokho kuzithiba kusengaphinde kwenzeke uma siyikhathalele impilo yethu neyabanye abasebenzisa umgwaqo ngaphandle kokubheka ukuthi impelasonto ende noma ejwayelekile.
Inkohlakalo eqhubeka zinsuku zaphuma ezikhungweni zikahulumeni lapho kuthelelwa khona izimoto, kuvuselelwa kuphinde kushaywe namalayisensi inomthelela omkhulu ezingozini zomgwaqo. Ukunikwa kwabantu amalayisensi bengahlolwanga ngendlela kusenganqandwa futhi kusize ekwehliseni nezingozi.