Ayoze ayiginge amahalanjonjo Ingonyama Trust
Olunye uhlaka olumqoka kusimiso sikaZulu neSihlalo Ingonyama Trust iphinde yangena ekukhulumeni abaningi abathi bekungadingeki. Njengoba kuhlale kwenzeka, uma loluhlaka luthinteka ngokubi nokunganambithiseki neSihlalo kanjalo noseSihlalweni bayathinteka.
Kulokhu ukukhuluma kungemibiko eshayisanayo ngodaba legama likaSihlalo webhodi - Ingonyama Trust Board (ITB) iNkosi yaseMazimeleni nebekwe kuthangi lokhu. Ukukhuluma kuqale kwathi ISILO sesilihoshile igama leNkosi lafaka elenye iNkosi esebhodini, iNkosi uTembe. Kuthe kusenalokho kudideka nokudumala kwabanye kwabe sekuvela isitatimende esivela ehhovisi leSILO ngomlomo kaMntwana u-Afrika wasOnkweni nokuchithile lokhu kukhuluma. Ngokusho koMntwana lokhu ngamatulo nje ogalakajane namahalanjonjo onhloso yabo wukunyundela iSihlalo neSILO.
UMntwana uveze ukuthi kuzoba nophenyo lwangaphakathi noluzombula izinqe amahalanjonjo lawa. Nokho kwabaningi lokhu kwakamuva kuwukuqhubeka kokushona phansi komgodi ojulileyo noyogcina uginge Ingonyama Trust. ElaboHlanga likhulume nomthombo walo osebenza ehhovisi likaNgqongqoshe uDidiza ngokomthetho owengamele ukusebenza kwaleli bhodi nothe iyacija imikhonto kanti namathunzi ayewukela.
“Lento ye-Ingonyama Trust isiyisidina empeleni. Kusobala ukuthi kubanga izigangi. Uma ubuka lencwadi okuthiwa ibhaliwe ifana ncamashi nale eyabe ibhalwe ihoxisa uMehluleli uNgwenya ibeka iNkosi uMzimela. Nayo yaqala yaphikwa, uphi nje uNgwenya, yena uMzimela useyini? kubuza lomthombo.
Kulencwadi athi uMntwana ikokotelwe kubhaleke sengathi ISILO sazisa uNdunankulu ngesinqumo soMdala sokuhosha iNlkosi uMzimela.
“Akukwazi ukulokhu kuphikwa ngoba uthi usuphikile bese itholakala incwadi. Yebo okwamanje uMntwana ( u-Afrika) uluphebezile udaba kepha kusobala ukuthi abantu ababhala lezi zincwadi banenhloso. Uma kuya ngokwenzeka kuNgwenya uyahamba uMzimela.”
Ebuzwa ukuthi ngobani laba abanesikhathi nesibindi sokudukisa izwe umthombo uthe indaba ikulabo abasebenza neSILO.
“Amagama abantu yimali kepha ngicabanga ukuthi bayaziwa umbuzo uthi uma baziwa pho kababoshwa ngani? Ake silinde uphenyo lolu okuthiwa lizokwenziwa. Mina engingakusho wukuthi laba bayaphokophela ngoba ngokwabo yinkulu lento eku Ingonyama Trust,” kusho umthombo.
Akuqali ukuba kube nezinsolo neziphakamiso zokuba kayiguqe iNgonyama Trust. ISILO esidala saveza ukuthi sinolwazi lokuthi sekulindwe nje sona ukuba sisithele bese belidwengula izwe abafo. Oshicilelweni lamhla zi-2 kuya zili-10 kuMfumfu 2014 ngaphansi kwesihloko esithi Imizamo Yokugudluza Ingonyama Trust, ozul’azayithole babika ngemizamo yabathize enhlanganweni ebusayo abagovuza udaba lokuba akusetshenzwe iNgonyama Trust. Ngaleso sikhathi leli phephandaba lacaphuna umthombo walo ongaphakathi ePhalamende Likazwelonke uthi: “Iqiniso lithi izinkulumo zokuthi ingaqedwa kanjani lento yeNgonyama Trust aziqali manje. Kepha manje isivuswa yisimemezelo seSILO sokubuyiselwa umhlaba eBukhosini. Le nto iyasikhathaza ngoba asazi ukuthi izokwenzeka kanjani. Angingabazi ukuthi ukuba le nto (Ingonyama Trust) ngabe kade yaphela, manje inkinga wukuthi ukuyidudula kuzobonakala sengathi kungukulwisana neSILO uqobo.”
Ukutshengisa ukuthi Ongangenzwe Lakhe wabe esenalo ulwazi lalokho okuhlelwayo, wamangaza abaningi eMgubhweni WeLembe kwaDukuza ngonyaka lapho ethi: “Sesiyazi ngemihlangano ehlelwe lonke izwe leli edingida ngesicelo sikaZulu esisisodwa. Siyazi futhi ukuthi kumunyungwa umkhankaso wokunxenxa amaqembu ezombusazwe ePhalamende ukuthi achibiyele umthetho noma kuqedwe iBhodi leNgonyama Trust engiwuSihlalo walo,” kububula iMbube yomhlaba.
Ongangezwe Lakhe waqhubeka wathi labo abanale micabango, yokuqeda Ingonyama Trust, ngabantu abangamfiseli okuhle uZulu, nowathi kuhle ukuba uZulu ubuze imibuzo enqala. “Akuyona imfihlo ukuthi uZulu akalutho ngaphandle komhlaba, ngakho kulilungelo lakho ukuthi mhlawumbe ungakavoti nje ulibuze iqembu lakho olithandayo ukuthi liyakuthanda yini wena njengoMzulu. Libuze iqembu lakho ukuthi licabanga ukuthi kuyakufanela yini ukuba nomhlaba, lo esithi uma siphumelela isicelo sethu, esiyoba nawo njengeSizwe noma lithi umuhle uhlala emaweni kuze kube ngunaphakade.”
Noma ngabe ikhona noma kayikho incwadi emisa iNkosi uMzimela okusobala wukuthi okwabe kushiwo yiMbube endala kusezingeni eliphezulu. Yisikhathi kuphela esiyokwahlulela ukuthi labo esabe sikhuluma ngabo ISILO bayophumelela noma qha.
OkweNkosi uMzimela kungolunye udaba ngoba ukumiswa kwakhe nanoma yiyiphi indlela kungamhlambalaza yena kanye neSihlalo.