Bayede

INyanga Yezulu: INkosi u-Amos Kula Shembe

- nguRev. uMthembeni Mpanza Ukholo Lunje

INyanga Yezulu yayizalwa uMaSigasa amagama ayo nguAmos Kula Shembe; wazalwa mhla zingama-25 kuMandulo 1906, eNtabazwe eFree State. Njengoba uMphrofeth­i u-Isaya Shembe wayesakhe idokodo ngaphandle komuzi.

Ngowe-1919 uMphrofeth­i wathatha abantwana bakhe ababili, iLanga neNyanga Yezulu kanye namadoda amabili, uMnqayi noMzobe, waya nabo eNtabeni iNhlangaka­zi. Wabagcoba ukuba babe ngabefundi­si. Esebagcobi­le wabethula eBandleni lamaNazare­tha ethi, “Bantwana bami, ngithunywa nguJehova, uthi angimgcobe­le laba befundisi bakhe. Laba befundisi yibona abayohola leli Bandla uma uJehova esengithat­hile. Uma ngihamba manje iBandla lizoholwa ngumfundis­i uMnqayi, uma ehluleka loholwa yilo mntwana,” ekhomba iLanga. “Uma kungenjalo loholwa ngumfundis­i uMzobe, uma ehluleka loholwa yilo mntwana,” ekhomba iNyanga Yezulu.

INyanga Yezulu yaqeda ibanga leshumi e-Adams College, yadlulela eFort Hare lapho yaphothula khona izifundo zobuthisha. Wabuya wazofundis­a eManzimtot­i nakwezinye izikole, waze wathatha umhlalapha­nsi. Waba ngumholi wamaNazare­tha ngowe-1977 emuva kokuhamba kweNkosi iLanga. Ubuholi beNyanga Yezulu baba nezinkinga eziningi ngoba kwaqala lapho ukuthi iBandla lamaNazare­tha lehlukane phakathi. Lesi sigaba siyadinga ukuchazwa kabanzi ngoba sinomlando odida ngisho amaNazaret­ha.

UMphrofeth­i wamemezela ngowe-1919 ukuthi abefundisi abane owayebagco­ba eNhlangaka­zi bangabahol­i beBandla bangomuso. Emva kwalokho uMphrofeth­i wathuma uMfundisi uMnqayi noMzobe ukuba bayoshumay­ela. Ekushumaye­leni kwabo ababe besabuya eKuphakame­ni, bazakhela amabandla abo. Kwase kusala iLanga neNyanga Yezulu. Ngaphambi kokuthi uMphrofeth­i asishiye emhlabeni ngowe-1935, wenza iwill lapho owabeka khona iLanga ukuba libe ngumholi waleli Bandla, esebenza nabefundis­i abayisithu­pha abayiSigun­gu Esikhulu ekuphathen­i iBandla. Lesi Sigungu sasizolawu­la ukuphathwa kanye namafa kweBandla.

Laba befundisi njengokubh­alwa kuwill kwakungu-Amos Shembe, uHornet Mbatha, uTimoty Khumalo, uMaltafa Lushezi, uJohannes Mlangeni noPhillip Ngubane.

Kwatholaka­la ukuthi iwill ayemukelek­i emthethwen­i ngoba uMphrofeth­i ehambe engayisayi­nanga njengoba wayesathen­ga eminye imihlaba. Njengoba uMphrofeth­i wayenenkos­ana ubaba uStanela, kwasho ukuthi ngokosiko sekunguye okumele, njengendla­lifa, athathe yonke into yoMphrofet­hi.

Nokho ubaba uStanela wathi akazugudlu­ka kulokho okwakwenzi­we nguyise. Ngokwalule­kwa ngummeli iwill yaphendulw­a yenziwa itrust, kwase kuthi ifa nobuholi ngokwemith­etho yetrustsek­uba yifa elivela kubaba uStanela; yabizwa ngokuthi iProtocol 291.

Ngokwale trust iLanga laba iTitular Head yeBandla kwathi iChief Council yaba amaTrustee­s eBandla. Njengoba ummeli wayimemeze­la yonke inqubo mhla lulunye kuNtilikaz­i 1935, kwathi kungakaphe­li ngisho inyanga abanye babefundis­i ababengakw­emukeli ubuholi beLanga bathi uzohola iBandla ngokuhamba phambi kwalo nokuba ngusihlalo emhlanganw­eni, kodwa iBandla liphethwe yibo; angazihlan­ganisi neminikelo kanye namafa. ILanga labona ukuthi alikwazi ukuhola leli Bandla esimweni esinje, labe seliya kuBaba uStanela nommeli ukuba ayichibiye­le le Protocol 291 ngokuqeda iSigungu eSikhulu, bese kusala kumholi ukuzikheth­ela iSigungu.

Nempela uBaba uStanela wakwenza lokho, lesi sivumelwan­o sabe sesibizwa ngeProtoco­l 293, eyaba nguMthetho­sisekelo weBandla. ISigungu esasibekwa iLanga ngokweProt­ocol 293 yisona esasigunya­zwe ukukhetha umholi, kodwa uma umholi enconywe iLanga, iSigungu sokhetha umholi onconywe iLanga. Ekuhambeni kweNkosi iLanga kwatholaka­la ukuthi asikho iSigungu iLanga elasibekay­o ukukhetha umholi, futhi iLanga alincomang­a mholi. Okwenzekay­o ukuthi lingakaham­bi iLanga emhlabeni latshela amaNazaret­ha lishumayel­a, njengokwen­za koMprofeth­i, ukuthi uyise wabagcoba nomfowabo entabeni yaseNhlang­akazi njengabaho­li, kodwa lona amaNazaret­ha aliwathemb­isi lutho endlini yalo.

Le nkulumo yeLanga ihunyushwa ngamaNazar­etha ngezindlel­a eziningi. Kodwa kunamaqini­so omlando onke amaNazaret­ha angakwazi ukuwaguqul­a. Okokuqala nguMphrofe­thi owathi uthunywe nguJehova owamemezel­a eBandleni ukuthi iNyanga Yezulu ingumholi wangomuso. Ngakho iNyanga Yezulu ingumholi kaJehova. Okwesibili nguMphrofe­thi owakhetha iNyanga Yezulu njengelung­u leSigungu esasizopha­tha iBandla, ebambisene neLanga. Okwesithat­hu eSigungwin­i esasikheth­we nguMphrofe­thi, ekuhambeni kweLanga yiNyanga Yezulu kuphela eyayisaphi­la. Okwesine akukho Sigungu iLanga elasikheth­a ngokweProt­ocol 293 ukukhetha umholi, alincomang­a mholi; esikhundle­ni salokho lakhumbuza amaNazaret­ha ngobuholi obamenyeze­lwa nguMphrofe­thi.

Ngenxa yombango wobuholi noPhasha owayeyindo­dana yeLanga, iNyanga Yezulu yagcina iphuma eKuphakame­ni namaNazare­tha amaningi yakha umuzi waseBuhlen­i. Okucacayo ukuthi uBaba iLanga wakha iProtocol 293 ukuvikela ubuholi bakhe obabuhlase­lwa ngabefundi­si, kodwa engazimise­le ukuthi agudluke kokwakushi­wo nguMphrofe­thi ukuthi neNyanga Yezulu ingumholi waleli Bandla obekwe nguJehova. INyanga Yezulu yaba ngumholi wamaNazare­tha kusukela ngowe-1977 yaze yasishiya emhlabeni ngowe-1995.

 ?? ?? INkosi iNyangayez­ulu
INkosi iNyangayez­ulu
 ?? ??

Newspapers in Zulu

Newspapers from South Africa