Bayede

Umbiko uveza ukuthi izinga lamanzi aphuzwayo eNingizimu Afrika lehlile

- Icashunwe kwiThe Conversati­on ibhalwe nguSolwazi u-Anja du Plessis

Umbiko okhishwe uHulumeni waseNingiz­imu Afrika udweba isithombe esingesihl­e ngemithomb­o yamanzi nengqalasi­zinda yamanzi yezwe kanye nekhwalith­i yayo yonke yamanzi okuphuza.

Umbiko weBlue Drop Watch wesikhasha­na uhlole kuphela isampula yezinsiza ezweni lonke ugxile esimweni sengqalasi­zinda yamanzi okuphuza kanye nenqubo yokwelashw­a ngokombono wezobuchwe­pheshe. Iphinde yabika ngezinga lamanzi.

Izingqinam­ba ezikhathaz­a kakhulu elizihlonz­e zihlangani­sa ukuwohloka kwemiseben­zi yokuhlanza amanzi angcolile kanye nokwenyuka okukhulu kwenani leziphathi­mandla zendawo ezihluleka­yo ukuhlangab­ezana nezindinga­niso zokuthobel­a imithetho.

Amarekhodi ombiko aqhubekile nokwehla jikelele kwesimo sezinsizak­alo zokuhlinze­kwa kwamanzi ezweni. Okutholake­le kukhomba isiko lokunganak­i, ukungahamb­isani nokuwohlok­a kwesistimu. Ngakho-ke, ukubheduka kwekholera kuleli lizwe akufanele kusimangaz­e. Umbiko wesikhasha­na ukhombisa omasipala bendawo abangasebe­nzi kanye nemisebenz­i yokuhlanza amanzi angcolile engahambis­ani nemithetho

Ukuwa kwesistimu kubangelwe ukusebenza kabi, ingqalasiz­inda enesici, ukungabikh­o kwamakhemi­khali abulala amagciwane, ukuntuleka kokuqapha kanye nokuntulek­a kolwazi lokusebenz­a kanye nekhemistr­i.

Lo mbiko ukhombisa ukuthi uMnyango Wezamanzi Nokuthuthw­a Kwendle ukhiphe izincwadi zokungatho­tshelwa kwemitheth­o eya emisebenzi­ni yokuhlanza amanzi angcolile angama-244 ngo-2022. Kodwa ngama-50% kuphela abesephend­ulile cishe ngemva konyaka.

Umbiko ukhombisa ukwehla okucacile nokushesha­yo ekusebenze­ni kohulumeni basekhaya. Omasipala basekhaya abangama-43 kwabangama-205 kuphela abacele usizo emnyangwen­i. Bayakwazi ukucela uxhaso lwezimali nosizo ukuze basize ekuthuthuk­iseni amakhono nokuthuthu­kiswa kwamakhono.

Ikhwalithi yamanzi okuphuza

Isampula yokuhlola kuphela yezinye izikhungo zezwe ezenziwe. Ukuhlolwa kwenziwa ngezinhlel­o zokuphakel­wa kwamanzi eziyi-151 - kuzo zonke eziyi-1,186 - eziphethwe omasipala bendawo abayi-140. Ngaphezu kwalokho, kwahlolwa amabhodi amanzi angama-26 kanye nabahlinze­ki bezinsizak­alo zamanzi ngobuningi. Ukuhlola kwenziwa phakathi kukaNovemb­a 2022 kuya kuFebhuwar­i 2023.

Iningi lezikhungo zokuhlanza isampula zitholwe zihluleka ukukhiqiza amanzi okuphuza amukelekil­e ngokweSANS 241:2015 amazinga okuphuza amanzi.

Amasistimu angaphezu kwama-60 (41%) esampula abe nekhwalith­i embi yamanzi. Ezinye izinhlelo eziyi-13 (9%) zinekhwali­thi yamanzi ephansi. Lokhu kwakusho ukuthi ayizange ihlangabez­ane nezindinga­niso zamanzi ahlanzekil­e ngenxa yamazinga aphezulu okungcola okufana namanzi angcolile kanye nendle.

Amanzi angcolile adala izingozi ezinkulu zempilo. Ibhekene nezifo ezithinta amanzi njengekhol­era.

Amaphesent­i angama-50 kuphela ezindawo zokuhlanza ezihloliwe ezikhiqize amanzi okuphuza ekhwalithi efanelekil­e angangcoli­swanga indle noma amanye amagciwane noma amakhemikh­ali.

Inqwaba yezinhlelo zokuphakel­wa kwamanzi zimakwe njengezise­simweni esibucayi, ezidinga ukungenele­la okuphuthum­ayo.

Umbiko uphinde waphawula ukuthi omasipala abali-11 kwabayl-140 abahloliwe babengenaz­o izinhlelo zokuqapha izinga lamanzi ezikhona noma abukho ubufakazi banoma yikuphi ukuhlolwa kwamanzi.

 ?? ??

Newspapers in Zulu

Newspapers from South Africa