Verhaal: Vir Soetkoek Opgeëet
Op skool was hulle ’n driemanskap; as groot vroue het die geluk net twee getref
DIS ’n Woensdag in die loumooi maand Maart. Al wat tant Jessie vandag moet doen, is om haar 100ste verjaardag op statige wyse te vier. Die partytjiereëlings is gelaat in die bekwame hande van Bertha de Kock, haar erfgenaam. Vanselfsprekend sou al die eetgoed uit Piet de Kock se supermark kom, behalwe die spesiale verjaardagkoek. Daarvoor moes Bertha noodgedwonge in Vera se oë kyk.
Soos Bertha het Vera ook ná jare teruggekom na die dorp waar hulle grootgeword het. As die dorp se bobaas-bakster van sjokoladekoeke en melkterte is sy die antwoord op almal se onthaalprobleme. Haar geheime resepte, het almal lankal besef, sal eendag saam met haar na haar graf gaan.
Stella het ook teruggekom. Haar sterk intellek deur hul hele skoolloopbaan het daarvoor gesorg dat haar naam in goue letters op die ererol in die skoolsaal gepryk het. Maar die kollig het altyd helderder geskyn op haar vriendinne, Bertha en Vera, met hul goed ontwikkelde sosiale vaardighede. Diep in haar wese het sy maar altyd geweet sy word as lid van die driemanskap aanvaar vir wat sy kan gee en nie vir wie sy is nie. Nou, ná al die jare, het haar vriendskap met hulle weens omstandighede gedegenereer tot ’n hoflike groet so in die verbygaan.
Vir Bertha het die meetsnoere in mooi plekke geval. Saam met Piet en haar twee begaafde kinders woon die De Kocks in ’n spoghuis met ’n onbelemmerde uitsig oor die hele vallei. Dit is daar vanuit haar sonkamer waar sy met haar vroegoggendkoffie in die een hand en die telefoon in die ander hand gesit het om tant Jessie se partytjie te reël. Die eerste oproep was aan Vera.
“Dis ’n groot geleentheid, Vera. Die pers gaan daar wees en dominee en mevrou en natuurlik ook vele ander hooggeplaastes. En onthou, dis terselfdertyd ook goeie advertensie vir jou.”
Hier moes Vera op haar lip byt. Die sukses van hierdie verjaardagkoek het skielik in ’n gesonde uitdaging verander. Haar naam was immers sinoniem met gebak van hoogstaande gehalte.
Op die lang tafel in Vera se goed toegeruste kombuis, drie strate onderkant Bertha se spoghuis, staan die panne gereed, gesmeer en met meel bestuif. Die menger wier-woer ’n solfadeuntjie wat gly tussen soh en me terwyl Vera weeg, sif en die droë bestanddele met wetenskaplike presisie staan en afmeet.
TWEE strate onderkant Vera, reg langs die kerk, kom Stella skropborsel in die hand orent en wonder oor die bedrywigheid by die versorgingsoord oorkant die straat. Dis vragmotors met plastiektuinstoele en -tafels en sonsambrele wat ingedra word en ’n bedrywige kom en gaan.
’n Rukkie lank staan sy so, eintlik om asem te skep. Sy is al van douvoordag aan’t skrop en haar rug kla haar aan. Dit kom van jare se buk, optel, omdraai en hantering van ’ n liggaam wat dit nie meer self kon doen nie.
Stella draai terug na haar werk, onbetrokke by die ratwerk van die dorp. Sestien jaar lank het sy haar sieklike pa ná haar ma se dood opgepas. Sy fisieke aftakeling is gelukkig nooit weerspieël in sy diep insig in en genot van die geskrewe woord nie.
Hulle kon ure lank sit en die jongste letterkundige publikasies bespreek. ’n Gereelde skaakspel het vir nog stimulasie gesorg. Stella en haar pa het oor die jare veilig toegewikkel geraak in ’n tweespel van ontkenning. Sosiale kontak was beperk tot die Sondag-erediens in die kerk langs hul huis en inkopies by Piet de Kock se supermark.
Dis eers toe sy drie maande gelede by haar ouers se grafsteen staan dat sy besef het haar doel is uitgedien, haar plig afgehandel. Dit was die hoorbare stilte wat haar eindelik gevang het. Haar huis het oor die jare ’ n afgesonderde eiland geword, verwyder van die dorp se inwoners, almal besig met ingeoefende bedrywighede.
Net mooi niks het gekom van beloftes by haar pa se begrafnis om by haar in te val vir ’n vinnige teetjie nie. Sy het dus ook nie die vrymoedigheid gehad om uit te reik nie. Die verstikkende eensaamheid het met haar kop begin smokkel. So wou sy nie langer leef nie.
Stelselmatig begin sy opruim, sorteer en uitgooi wat oor die jare versamel is. Sy adverteer haar ou motortjie en raak daarvan ontslae voor sentiment kan inskop. Ou foto’s word sorgsaam uitgesoek vir haar broer in Australië. Die breekgoed verdeel sy regverdig tussen sy drie kinders, met hul name op die kartondose. Erfgoed kry plakkers op met die begunstigde se naam op.
Stella skrop elke vertrek van bo tot onder. Niemand moet agterna ’n vinger na haar kan wys nie. Toe takel sy die kombuis. In die spens verpak sy meel, suiker en blikkieskos in inkopiesakke as sken- king aan die kerk se sopkombuis. Sy berg alles op die agterstoep op ’n rak waar sy weet die tuinman dit sal kry. Kamerdeure word toegetrek as teken dat alles daar netjies en skoon is.
IN VERA se kombuis, omsweef deur die lieflike geure van sjokolade en kaneel, pak sy die terte in houers vir Seffie, wat halftwaalf die bestellings kom haal vir aflewering.
Soos gewoonlik sal sy eers rustig saam met hom sy hele roete stap vir stap deurgaan. Seffie kan nie stres hanteer nie, maar sy werkie as Vera se afleweringsjonge is gelukkig nie in stryd met sy vermoëns nie. Weens sy beperkte leesvermoë kry hy dus gewoonlik sy opdragte in kort mondelingse beskrywings van die adresse. “Oorkant die biblioteek” of “langs die skool” of “by die aftreeoord.”
TEEN elfuur die oggend gaan sit Stella by haar lessenaar en trek die skryfblok doelgerig nader. Dit is die laaste ding wat afgehandel moet word. Sy weet presies wat om neer te pen oor haar aardse besittinkies, want daaroor het sy lankal besin.
Heel boaan die blad skryf sy die datum. In die volgende reël, haar volle name in hoofletters. In haar netjiese handskrif bevestig sy dat sy, Stella, by haar volle verstand is en dat wat op hierdie blad geskryf is haar laaste wens is.
Die bedrywigheid by die versorgingsoord oorkant die straat wil-wil haar aandag aflei. Seker weer die een of ander sosiale geleentheid, dink sy. Sy sluk swaar verby die knop in haar keel. Die eensaamheid het gewen.
As daar die geringste teken was dat iemand op die dorp net ’n klein bietjie vir haar omgee, sal sy dit met ope arms aanneem. Maar wie? Bertha en Vera is lankal net ’n herinnering aan ’n vergange era toe hulle drie onafskeidbare skoolvriendinne was, al was sy net die slim nalopertjie.
HOOG teen die berg staan Bertha in haar aantrekkamer, blaai deur haar rokke en maak die regte keuse vir die partytjiefoto. Sy rond die prentjie af met ’n mooi string pêrels, ’n eertydse geskenk van tant Jessie. Bertha se duur Franse parfuum volg haar na haar motor.
Drie strate laer af draf Vera en Seffie met die kratte met gebak na die afleweringsbussie. Seffie is vanoggend glad nie homself nie. Vera sien dit duidelik in sy oë, wat spreek van verwarring. Daar is vanoggend net te veel opdragte. “Poskantoor. By die laerskool. Oorkant die pastorie. Aftreeoord. Langs die kerk,” eggo Vera se stem in sy kop.
“Vir ’n baie spesiale mens. Nog altyd hooggeag, gelief en gerespekteer. Met liefde van Bertha.”
Hy spel die woorde op die kaartjie wat met ’n blommetjie op die deksel van die koekhouer vasgeplak is.
“Seppie, gaan lewer hierdie koek eerste af en wees asseblief versigtig. Mev. De Kock kry die aapstuipe as dit nie betyds afgelewer is nie. Begin jou roete sommer van daar onder langs die kerk, dan na die aftreeoord en van daar af skool toe. Toetoe-toe, Seppie! Die mense wag.”
IN DIE stil huis sug Stella diep en skryf: “My juwele gaan aan . . .”
Die voordeurklokkie se “trieng” laat haar wip van die skrik. Dit het sy lank laas gehoor. “Trieng!” lui dit weer, dringender. Traag staan sy op, sluit die deur oop. Seppie druk sonder seremonie die koekhouer in Stella se hande, draai haastig om en verdwyn deur die hekkie.
Die woorde op die kaartjie swem deur haar trane. Die naam onderaan laat haar snik.
Stella sit die houer neer, lig die deksel op en staar in verwondering na die pragstuk van ’n koek, ’n ware kunswerk. Die lieflike geur van sjokolade stuif op in haar neus. Onmiskenbaar Vera se professionele handewerk. Toe skeur sy die bladsy uit die skryfblok, frommel die halfgeskrewe testament op en smyt dit in die skoon, leë drommetjie.
Met ’n lied in haar hart stap sy na die telefoon en vee die trane van dankbaarheid af. Wie beter om hierdie sjokoladekoek en haar nuwe begin met haar te deel as juis hierdie dierbare twee vriendinne van ouds, Bertha en Vera?
Sy sluk swaar verby die knop in haar keel. Die eensaamheid het gewen