Die verbouing van vrugte
Suid-Afrika verbou genoeg vrugte vir die plaaslike mark en vir uitvoer na baie lande
WANNEERjyANNEER jy ’n supermark binnestap, kan jy byna enige soort vrug op die winkelrakke aantref, van piesangs, appels, aarbeie, pere, nartjies, lemoene en mango’s tot appelkose, kersies, perskes, waatlemoene, kiwivrugte, bloubessies, bosbessies, pynappels, druiwe, papajas en spanspek.
Vrugte is byna heeltyd verkrygbaar danksy hardwerkende vrugteboere en plaasarbeiders wat wêreldwyd in vrugteboorde, tuine en wingerde werskaf. Hulle berei, plant, kweek, versorg en oes vrugte wat in winkels, en padstalletjies, op markte of deur smouse verkoop word. Hoe beter die gehalte van die vrugte, hoe beter is dit vir die vrugteboer se sake.
Die soort vrugte wat op ’n sekere plek groei, word grootliks deur daardie gebied se klimaat bepaal. So is die Boland met sy Mediterreense klimaat (winterreënval) bekend vir tafeldruiwe, terwyl subtropiese vrugte, soos avokado’s en piesangs, die warmer klimaat in Limpopo en KwaKwa Zulu-Natal verkies. Vrugte is baie kieskeurig oor die klimaat waarin hulle groei; dus kan wingerdboere byvoorbeeld net in sekere dele van die land druiwe kweek.
WERK SAAM MET DIE SEISOENE
Vrugtebome en -plante groei heeljaar, hoewel baie van ’n vrugteboer se werk seisoenaal is. In die af seisoen, wanneer daar nie vrugte aan die bome of plante groei nie, berei die boer die grond voor om nuwe vrugte te plant. Hy spuit dan insekdoders om van plae ontslae te raak, herstel toerusting en trek plante uit om hulle te vervang. Wanneer ’ n vrugteboom of -plant vrek, moet ’n nuwe plant in sy plek geplant word. Dit kan jare duur voor dit begin vrugte dra.
Die meeste vrugtebome en -plante word met die hand aangeplant, hoewel masjiene ook vir dié doel ingespan word. Vrugtebome word gewoonlik van steggies gekweek, nie van sade nie. Nuwe vrugtebome kan op verskillende maniere gekweek word. Enting is een tegniek waarmee nuwe bome met die beste kenmerke van twee of meer bome gekweek word. Hierdie tegniek is al sedert die tyd van die antieke Chinese en Grieke in gebruik.
Namate dit groei, moet die plant gesnoei word om vrugte van die beste gehalte te verseker. Die lewensverwagting van ’n vrugteboom of -plant bepaal hoe baie aandag en werk dit vereis. ’n Gesonde appelboom kan tot 30 jaar lank vrugte dra; ’n aarbeiplant sal dalk net vyf jaar hou.
Vrugteboerderye is die heel bedrywigste in die oestyd, wat van ’n paar dae tot ’n paar maande kan duur. As ’n boerdery net ’n klein aantal vrugte lewer, kan die boer sommer self die vrugte oes. Maar gewoonlik betaal boere seisoenswerkers om in die oestyd te help. In party gevalle help masjiene om vrugte te pluk.
Voor die vrugte gepluk word, moet dit bemark word sodat supermarkte en ander vrugteverkopers die vrugte kan verkoop terwyl hulle op hul heel lekkerste is. Die gehalte daarvan sal bepaal hoeveel geld die boer uit sy oes kan maak. Koue, droogte, hitte en peste kan die gehalte en grootte van ’n oes beïnvloed.