Geldsake: Prokureursgelde

’ NLESER was onder die indruk sy berg skuld sou vinnig krimp toe hy met sy skuldeiser se prokureurs ’n afbetalingsooreenkoms aangaan. Maar al het hy in drie jaar R36 000 afbetaal op die aanvanklike lening van R32 000, skuld hy steeds R20 000. Hy dink prokureursfooie was die oorsaak. Ons kyk hoe dié fooie werk en wat nog tot sy skuldlas kon bydra.

ANDER WET VIR PROKUREURS

Prokureurs wat by die Prokureursorde geregistreer is, mag skuld invorder. Hulle is nie onderworpe aan die Wet op Skuldinvorderaars nie, maar wel aan die Wet op Landdroshowe; daarom verskil hul heffings van gewone skuldinvorderaars s’n.

INVORDERINGSKOMMISSIE

’n Prokureur mag invorderingskommissie van 10% hef plus BTW (as hy vir BTW geregistreer is) op elke betaling wat ingevorder word. Gestel ’n prokureur moet maandeliks R500 invorder; dan kan hy sy 10% (R50) plus R7 (14% BTW) vra. Vir elke maand se R500 wat ingevorder word, vra die prokureur ’n ekstra R57. Dan betaal jy R557, benewens ander koste wat bygevoeg kan word.

REGSKOSTE

Voorgeskrewe fooie: Die regskoste hang af van die skuldbedrag en hoeveel werk gedoen word om die skuldenaar te laat betaal. Charl Marais van JS Marais Ing. Prokureurs verduidelik die heffings, wat deel is van die Reëls van Landdroshowe, werk op ’n glyskaal: Hoe meer die skuld is, hoe hoër is die tarief vir die

prokureur se werk. Om ’n vonnis te oorhandig kan byvoorbeeld tussen R121 en R654 kos, en net die basiese opstel van ’n dagvaarding tussen R121 en R779. Skuldenaars is vir ’n magdom dinge aanspreeklik wanneer die invordering na ’n prokureur gaan. As jy nie betaal nie, kan jy verplig word om hof toe te gaan sodat ’n ondersoek na jou omstandighede gedoen word. Dit kan tussen R300 en R500 kos.

Ooreengekome fooie: Prokureurs kan met hul kliënte ooreenkom dat hulle ten spyte van die voorgeskrewe fooie teen ’n ander, meestal hoër, tarief werk. Dit word prokureur-en-kliënt-fooie genoem. Gestel die voorgeskrewe tarief is dat ’n telefoonoproep met ’n skuldenaar R23,50 kos. Die prokureur mag dan met sy kliënt ooreenkom dat hy byvoorbeeld R100 per oproep sal vereis. As die skuldenaar iets geteken het waarin hy tot hierdie tarief toestem, sal hy dit moet betaal.

Wanbetaling: Die koste kan ophoop as die skuldenaar nie betaal nie, want dan sal die prokureur byvoorbeeld kennisgewings of lasbriewe moet uitreik. Elke heruitreiking kos geld en die baljutarief kom ook elke keer by. Die regskoste word by die skuldbetaler se skuldbedrag gevoeg.

WAAR KAN JY DAAROOR KLA?

As jy die prokureur wat die skuld invorder se kosterekening wil bevraagteken, kan jy óf die Prokureursorde (www.lssa.org.za) vra om die rekening te takseer óf die hof wat die vonnis opgelê het.

WAT DRA NOG BY TOT DIE SKULDLAS?

Dit is onduidelik of dit werklik prokureursfooie is wat die leser se skuld so opgejaag het. Hy moet ook kyk of die regte rentekoers op sy skuld gehef is. Die rente kan hoog wees en word benewens invorderingsfooie gevra. Daar is twee soorte rentekoerse:

1. As ’n kredietgewer soos ’n bank vir jou geld leen, word gewoonlik op ’n rentekoers ooreengekom waarteen die lening terugbetaal word. Die prokureur wat skuld invorder, moet daarby hou en mag nie ’n ander rentekoers daarop hef nie, sê Sunél Beeselaar van SP Beeselaar-prokureurs.

Volgens die Nasionale Kredietwet is die maksimum rentekoers wat op korttermynlenings gehef mag word die repokoers x 2,2 + 10%. Dit het teen druktyd 24,85% beloop.

2. Dit kan gebeur dat mense geld leen by ander mense of ondernemings wat nie geregistreerde kredietverskaffers is nie. As ’n prokureur ’n skuldenaar dagvaar namens ’n kliënt wat nie ’n kredietverskaffer is nie, geld die mora-rentekoers. Dit kan verander, maar was teen druktyd 10,25%. Die mora-rente begin oploop vanaf die datum dat die skuldenaar agterstallig raak en die skuldeiser formeel betaling van die agterstallige skuld eis.

WAT IS DIE IN DUPLUM- REËL?

Die heffings op skuld van kredietgewers wat wettige lenings bied, word deur die in duplum- reël van die Nasionale Kredietwet beperk. Dit behels kortom dat ’n kredietverskaffer nie rente en fooie mag hef wat die agterstallige bedrag oorskry nie. As jy R1 000 skuld, mag die rente en fooie nie meer as dit wees nie.

Dié reël geld vir kredietverskaffers, maar nie noodwendig vir die regskoste van prokureurs wat skuld invorder nie.