Bosasa middelpunt van korrupsieskok
Skokstories van korrupsie word tans deur die Zondokommissie aangehoor. En in die kern daarvan is Bosasa . . .
IN DIE video staan die grootbaas en sy luitenante in ’n instapkluis. Hy tel dik pakke R100-geldnote op ’n tafel uit: “Een, twee, drie, vier, vyf, ses, sewe, agt, nege, tien. Broer, een miljoen, presies!” Hy brei ook uit oor hoeveel “monopoly money” aan wie betaal moet word. Dit verg heelwat om die Guptas selfs net tydelik as die beweerde hoofskurke van staatskaping te onttroon, maar dis wat gebeur het sedert dié skokkende toneel in ’n video voor die oë van die Zondo-kommissie van ondersoek afgespeel het.
Want die geldtellery word deur Gavin Watson, omstrede strugglefiguur en grootbaas van Bosasa, gedoen.
En volgens die onthuller, Angelo Agrizzi, voormalige bedryfshoof van Bosasa, is die video die naakte gesig van omkopery en korrupsie op skrikwekkende skaal; miljoene der miljoene uit “Gavin se kluis” in ruil vir die een vet staatstender ná die ander.
Maar wie en wat is die rolspelers in die jongste korrupsieriller?
NA WIE WYS AGRIZZI DIE VINGER?
Agrizzi het aangedui hy sal 38 korrupte politici en staatsamptenare in sy getuie- nis impliseer, maar meer mense kan eindelik betrek word. Kort voor Huisgenoot se saktyd het Agrizzi reeds voor die Zondo-kommissie beweer dat:
Bosasa maandeliks tot R6 miljoen in omkoopgeld vir staatskontrakte van miljarde rande uitgedeel het;
Amptenare van die Lughawensmaatskappy van SA (Acsa) gereeld sakke vol kontant gegee is sodat Bosasa ’n veiligheidskontrak kon behou wat van 2001 dateer;
Topamptenare van die departement van korrektiewe dienste (DKD) deur Bosasa omgekoop is om tenders te bekom. Teen druktyd het Agrizzi Patrick Gillingham, hul destydse finansieshoof, uitgewys. Linda Mti, voormalige kommissaris van korrektiewe dienste, sou na verwagting ook geïmpliseer word;
Bosasa se DKD-kontrakte uitgebrei en omkoopgeld aan DKD-amptenare verhoog is onder Tom Moyane, wat deur oudpres. Jacob Zuma as tronkbaas aangestel is. Dit het spyseniering en omheiningsdienste by tronke landwyd ingesluit;
Senior poskantooramptenare duur geskenke gekry het vir ’n kontrak wat Bosasa glo in 2000 bekom het;
Bosasa R1,8 miljoen, wat hy deur ’n onreëlmatige staatskontrak van die Noordwes-regering verkry het, aan die ANC in Noordwes gegee het vir hul verkiesingsveldtog;
Dr. Khotso de Wee, kommissaris van die Zondo-kommissie, omkoopgeld ontvang het toe hy bedryfshoof van die justisiedepartement was. Zondo het De Wee met spesiale verlof gestuur.
WAT VAN ZUMA EN VRIENDE?
City Press het berig dat Agrizzi na verwagting sal getuig dat Watson Zuma geld aangebied het in ruil vir beskerming teen vervolging. En volgens die Sunday Times het dié betaling glo tot R300 000 per maand beloop.
Hy sal glo ook getuig Dudu Myeni, voormalige voorsitter van die Suid-Afrikaanse Lugdiens en hegte vriendin van Zuma, het geld en ’n Louis Vuitton-handsak gekry. Ook Nomvula Mokonyane, tans die minister van omgewingsake en ’n Zuma-ondersteuner, het na bewering Bosasa-geld en geskenke ontvang.
Nog ’n Zuma-lojalis, die geskorste nasionale adjunkdirekteur van openbare vervolging, adv. Nomgcobo Jiba, het glo R100 000 per maand ontvang.
Myeni, Mokonyane en Jiba het reeds die bewerings ontken.
HOEKOM HY UITPRAAT
Agrizzi het toegegee hy was as voormalige Bosasa-grootkop self by omkopery betrokke. Hoekom homself nou so blootstel?
Prof. André Duvenhage, ontleder van die Noordwes-universiteit, meen Agrizzi hoop op vrywaring teen vervolging.
“As jy jou samewerking gee en bekentenisse maak, kan jy moontlik skotvry daarvan afkom of ’n ligter straf kry as vervolging ingestel word.”
WAT IS BOSASA?
Volgens sy webtuiste fokus Bosasa, wat verlede jaar sy naam na African Global verander het, “op die dienste- en vervaardigingsektore; menslike kapitaalontwikkeling en hernubare energie”. Die groep het glo al “810 miljoen+ maaltye” voorgesit en “80 000+ oortreders opgelei”.
Bosasa het sy ontstaan in die beskeie Dyambo-maatskappy, wat in 1990’s deur leiersfigure in die ANC-vroueliga gestig is. Dyambo se eerste kontrak was om binnelandse sake se Randfonteinse deportasiesentrum vir onwettige immigrante te bestuur.
Teen die laat 1990’s is Gavin Watson aangestel om die kontrak te behartig, waarna hy die maatskappy oorgeneem en as Bosasa Operations uitgebou het.
Bosasa bestuur kontrakte vir spyseniering, veiligheid en ander geriewe vir oorwegend staatsdepartemente en -maatskappye.
DONKER VERLEDE
Die groep word al meer as ’n dekade lank met korrupsie verbind. Ondersoekende joernaliste, onder wie Adriaan Basson, vandag News24- hoofredakteur, het aanvanklik oor die korrupte verhouding tussen die maatskappy en korrektiewe dienste berig.
“Bosasa het homself as ’ n geriewebestuurgroep bemark, wat basies bete- ken hy kon vir enige staatsdiens tender,” skryf Adriaan in ’n ontleding.
Beeld en Mail & Guardian het destyds heelwat dekking aan die saak gegee, en die Spesiale Ondersoekeenheid (SOE) het in 2009, ná ’n omvattende ondersoek na Bosasa se tenderpreneurskap, ’n verslag aan die nasionale vervolgingsgesag oorhandig. Daarin is onder meer bevind Bosasa-amptenare het omkoopgeld aan die DKD se Mti en Gillingham betaal.
Luidens berigte het Bosasa R3 miljard se DKD-kontrakte verkry.
Die SOE het in 2009, toe Zuma president geword het, ’n verdoemende verslag oor Bosasa aan die parlement oorhandig, maar die ondersoek na die maatskappy het feitlik doodgeloop.
CYRIL OOK BETREK
Teen einde 2018 is onthul Gavin Watson het R500 000 bygedra tot Cyril Ramaphosa se 2017-veldtog om ANC-president te word; glo om te sorg dat sy winsgewende verhouding met die regering voortduur. Ramaphosa het eers ontken dat so ’n betaling ontvang is, maar spoedig verklaar dit was tog wel so, maar sonder sy medewete.
WIE IS GAVIN WATSON?
Port Elizabeth se Watson- broers, Gavin, Cheeky, Valence en Ronald, is voormalige strugglehelde van die OosKaap. Veral Cheeky, pa van die latere Bokrugbyspeler Luke Watson, het naam gemaak omdat hy sy rug op die Springbokrugbytrui gekeer het uit verset teen apartheid in sport.
Volgens Bosasa se webtuiste het Gavin Watson “meer as 80 plaaslike swart ekonomies bemagtigde maatskappye in die dienstesektor help vestig”. Sy predikantpa het hom as kind geleer om alle mense as gelykes te behandel. Een van sy kernsakebeginsels is om altyd “die land se belange te dien”.
Agrizzi vertel Gavin het elke oggend by Bosasa ’n lang gebedsbyeenkoms gehou. Hy het getuig Gavin was al een met sleutels vir die instapkluis by Bosasa se Krugersdorpse hoofkantoor en dat slegs hy betalings goedkeur het. Bosasa-direkteure sou dikwels vir Gavin om geld vra omdat hulle “hierdie of daardie mens moes uitsorteer”.
Gavin was een van die sleutelfigure in die Spesiale Ondersoekeenheid se 2009-verslag oor tenderongerymdhede tussen Bosasa en die DKD.
DIE ONTHULLER
Agrizzi, wat ’n voorliefde vir rooi Ferrari’s, visvang en die lekker lewe het, het in 1999 by Bosasa begin en is in 2016 onder ’n wolk daar weg.
Volgens Bosasa se oudbedryfsbaas het hy verlede jaar by die dood omgedraai weens ’n hartprobleem en het hy toe besluit om die ongerymdhede by sy voormalige maatskappy bloot te lê.
Maar luidens berigte het ’n groot uitval m met Gavin Watson ook ’n rol gespeel. A Agrizzi self het voor Zondo getuig hy was W Watson se “regterhand”. Dié het hom d destyds by ’n mynmaatskappy gewerf.
“Ek moes die onwettige aktiwiteite van dag d een af ontbloot het, maar ’n mens raak ra so vasgevang in die kultuur,” het hy oor o sy tyd by Bosasa gesê.
Volgens hom moes hy kontant vir omkoopgeld o voorberei en het hy in swart boekies b rekord gehou van die name en bedrae b wat betaal is.
Verlede jaar het ’n stemopname die lig gesien g waarin Agrizzi glo swart topamptenare a van Bosasa die k-woord toesnou. s Agrizzi ontken dit is sy stem. EKSTRA EK BRONNE: EWN, NEWS24.COM, CITY PRESS, ZONDO-KOMMISSIE (SASTATECAPTURE.ORG.ZA), MG.CO.ZA, TIMESLIVE.CO.ZA, AFRICANGLOBAL.COM, BOSASAIFM.COM, ANGELOAGRIZZI.COM