Mej SA mik na Heelal-kroon
Mej. SA, Zozi Tunzi, wil op die Mej. Heelal-verhoog stereotipes oor skoonheid afbreek
WANNEER sy ons land vandeesmaand in die Mej. Heelalkompetisie verteenwoordig, sal dit met die gerusstellende wete wees dat haar pa daar in Atlanta, Georgia, in die gehoor is om haar aan te moedig.
“Ek moet erken ek is ’n pappa-sedogter,” sê Zozibini Tunzi, ons huidige Mej. Suid-Afrika, kort voor haar vertrek na Amerika aan Huisgenoot.
Vir Zozi, soos sy genoem word, is haar pa, Lungisa, haar steunpilaar sedert sy as ’n skaam sesjarige die eerste keer aan ’n skoonheidskompetisie deelgeneem het. Deur die jare was hy ook vir haar ’n toegewyde chauffeur, haar grootste ondersteuner en haar rots.
“Ek is altyd daar vir haar,” beaam Lungisa (55) en straal van trots op sy langbeendogter se prestasie hier waar ons in Zozi (26) se stylvolle woonstel in Sandton met hulle gesels.
Hy sal nooit die aand in Augustus vergeet toe sy dogter se naam as die wenner van die Mej. Suid Afrika-kompetisie uitgeroep is nie. “Ek het dit opgeneem en kyk dikwels daarna om myself te herinner aan hoe ongelooflik dit was.”
Nou hoop Lungisa, wat vir die departement van hoër onderwys en opleiding in Pretoria werk, Zozibini se naam sal weer op 8 Desember uitgeroep word – dié keer as die nuwe Mej. Heelal.
Ook haar ma, Philiswa (50), ’n skoolhoof van Idutywa in die Oos-Kaap, sal daar wees om die oomblik saam met hulle te beleef. En selfs al wen Zozi nie, is die prestasie om Suid-Afrika daar op ’n wêreldverhoog te verteenwoordig genoeg om haar pa se hart van liefde en vreugde te laat oorloop.
NMENS kan jou kwalik indink die glansryke skoonheid wat met soveel grasie en sjarme hier sit, was as klein meisie pynlik skaam. Om haar selfvertroue ’n hupstoot te gee, het haar ouers haar oorreed om vir haar eerste skoonheidskompetisie in te skryf toe sy ses was.
“Jy kan niks in die wêreld word as jy nie selfvertroue het nie,” sê Lungisa.
Zozi het gou haar voete in die mededingende wêreld van skoonheidskompetisies gevind; sy het haar eerste titel gewen en nooit ophou deelneem nie.
Tog was sy ’n eenkantkind in haar jeugjare op die dorpie Tsolo in die Oos-Kaap en het sy nie maklik maats gemaak nie. Haar susters, Yanga (30), Sibabalwe (24) en Ayakha (13), was “my alles”, vertel sy.
Zozi het nie aan sport deelgeneem nie en was op haar gelukkigste met haar neus in ’n boek. Haar pa onthou sy het dit geniet “om mooi te lyk”. Haar ma het soms haar eie rokke ontwerp en ’n kleremaker moes dit dan vir haar maak.
Haar ouers is in 2011 geskei, maar die gesin het steeds geheg aan mekaar gebly.
Ná skool het sy in die skakelwese aan die Kaapse Skiereiland Universiteit van Tegnologie (KSUT) studeer. Sy het steeds aan skoonheidskompetisies deelgeneem en is as Mej. KSUT en Mej. Mamelodi Sundowns gekroon. Toe begin sy daarvan droom om Mej. Suid-Afrika te word.
Haar kroning in Augustus was vir haar verstommend. “Die een oomblik was ek ’n skakelwese-intern; die volgende oomblik Mej. Suid-Afrika. Dit was ’n 360°-ommekeer,” vertel sy blinkoog.
Zozi was vroeër vanjaar ’n paar maande lank ’n intern by die bemarkingsfirma Ogilvy, waar sy met van digitale bemarking tot kommunikasie gewerk het. Pleks van ’n nege-tot-vyf-werk begin haar dag nou soms al drieuur soggens wanneer sy haar vir promosies of sosialemedia-fotosessies voorberei. Dan volg borgskapwerk, verskynings by geleenthede, onderhoude en ’n gimsessie. Sy het ook die #HeForShe-veldtog bekendgestel, haar maatskaplike projek om mans en vroue te laat saamspan om ’n gendergelyke wêreld te skep.
Wat was tot dusver vir haar die hoogtepunte as Mej. Suid-Afrika? Daar was talle, maar as sy een moet uitsonder, was dit toe sy tydens die New Yorkse Modeweek op die loopplank verskyn het.
Haar kortgeknipte hare is haar kenmerk. Lungisa erken hy was skepties toe Zozi besluit het om haar pruik vir ’n natuurlike voorkoms te verruil. Daarmee wil sy stereotipes oor skoonheid afbreek. “Die samelewing is baie lank gekondisioneer om skoonheid te beskou as iets wat verwesters is,” verduidelik sy.
Zozi glo haar voorkoms is ’n ware verteenwoordiging van die SuidAfrikaanse vrou; daarom het sy dit nie persoonlik opgeneem toe daar ná haar aanwysing as Mej. Suid-Afrika in die sosiale media met haar gespot is nie.
“Dit het my net ’n bietjie op ’n negatiewe manier geraak,” erken sy, “maar ek het teruggebons.”
Sy het meer positiewe as negatiewe terugvoer gekry, voeg sy by. “Ek het nooit besef hoe oorweldigend dit kan wees as mense wat jou nie eens ken nie jou liefhet.”
Haar Afrosentriese voorkoms wil sy nou vir die wêreld gaan wys. Sowat ’n miljard kykers sal na verwagting op die Mej. Heelalkompetisie inskakel, en Zozi staan reeds uit:
Sy is al deelnemer wat op haar profielfoto op die kompetisie se webtuiste ’n kopdoek dra – ’n smaraggroen een nogal. Dié “gewaagde” stap is goed ontvang. “Die doek,” sê sy en gebruik die Afrikaanse woord, “is die storie van baie Suid-Afrikaanse vroue. Dis vir ons mooi; waarom dit nie aan die heelal bekendstel nie?” Begin die senuwees knaag noudat die groot dag nader kom? “Glad nie,” antwoord sy kalm. “Ek is baie opgewonde.” Sy is druk besig met voorbereidings soos om na vorige Mej. Heelal-kompetisies te kyk. Sy neem ook les oor hoe om op die loopplank te loop en onderhoude te hanteer. Drie keer per week gaan sy gim toe – iets waaraan sy moes gewoond raak, want sy is nie ’n oefenslaaf nie. “Dit is soos om na die Wêreldbeker van skoonheidskompetisies te gaan,” sê Zozi laggend. Sy leer ook hoe om haar eie stilis te wees, want sy sal self moet sorg dat sy in Atlanta op haar beste lyk in die aanloop tot die finale beoordeling. “Die enigste keer dat jou hare en grimering vir jou gedoen word, is op die dag van die kompetisie,” vertel sy.
Sy sien daarna uit om ná die Mej. Heelal-kompetisie Kersfees saam met haar gesin tuis deur te bring. Haar vol program bring mee dat sy haar geliefdes nie so gereeld sal sien soos sy graag wil nie. “Sy behoort nie meer aan ons nie,” sê haar pa met ’n tikkie hartseer in sy stem. Lungisa sal nog minder van sy dogter sien as sy wen, want dan sal sy vir haar jaar as Mej. Heelal New York toe trek. “Ek wil hê wat ek ook al doen, moet doelgerig wees,” sê die skoonheid. “Ek wil nie elke dag wakker word en voel of ek my tyd mors nie.” Voormalige Mejj. SuidAfrika soos Peggy-Sue Khumalo, Basetsana Kumalo en Amy Kleinhans is ’n bron van inspirasie.
“Ek het nie vir Mej. Suid-Afrika ingeskryf omdat ek gedink het ek is die mooiste vrou in SuidAfrika nie,” sê Zozi. “Ek het ingeskryf, want dit is een van die min platforms wat vroue die kans gee om te lei, en ek weet ek het ’n sterk stem en boodskap om uit te dra.” ■