Aardbewings
BAIE Kapenaars het in die nagtelike ure van 17 November wakker geskrik toe hulle ’n ligte skudding van hul huise gevoel het. Dit is veroorsaak deur ’n aardbewing onder die see sowat 41 km suid van Saldanha teen die Weskus.
Geen geboue of ander strukture is beskadig nie, en daar is nie ’n tsoenami-waarskuwing uitgereik nie. Dr. David Khoza van die Raad vir Geowetenskap sê daar is eintlik elke dag ’n hele klompie sulke skuddings, maar ons voel dit nie. “Eers wanneer dit rondom 3 op die skaal meet, kan ons dit voel.”
Die jongste aardbewing naby Saldanha het 3,5 in sterkte gemeet. Kragtige aardbewings meet gewoonlik meer as 5 of 6 op die momentmagnitudeskaal (MMS).
Wat veroorsaak aardbewings?
Aardbewings kom gewoonlik voor weens ’n verskuiwing van tektoniese plate, oftewel die plate wat die aarde se kors vorm. Hulle beweeg baie stadig en skuif oor ’n lang tydperk teen en verby mekaar. Maar soms haak gedeeltes van die rande van die plate teen mekaar vas terwyl die res van die plate aanhou beweeg. Die druk bou stadig op waar die rande vassit, en wanneer die druk groot
Die wêreld se grootste aangetekende aardbewing – met ’n omvang van 9,5 – was op 22 Mei 1960 naby Valdivia in die suide van Chili. Volgens skattings deur die Chileense regering is sowat 2 miljoen mense dakloos gelaat nadat duisende geboue vernietig of beskadig is.
genoeg word, skuif die plate skielik weer verby mekaar. Dit veroorsaak dan ’n aardbewing.
Aardbewings gebeur dikwels by sogenaamde verskuiwingslyne – die plekke waar tektoniese plate bymekaarkom en teen mekaar skuur. As ’n aardbewing onder die see gebeur, kan dit ’n tsoenami veroorsaak. Die skielike beweging van die rotsplate laat ook die water bo dit beweeg en dit kan dan reusegolwe veroorsaak.
Omdat Suid-Afrika ver van enige groot verskuiwingslyne geleë is, is
Hoe word die krag van aardbewings gemeet?
Wetenskaplikes gebruik ’n skaal wat die momentmagnitudeskaal of MMS genoem word om die krag van ’n aardbewing te meet. Hulle doen dit deur die grootte van seismiese golwe te meet. Dit is die skokgolwe wat van die plek van die aardbewing deur die grond tot by die oppervlak beweeg. Hoe groter die krag van die aardbewing is, hoe groter is die omvang op die MMS.
Die MMS, wat in die laat 1970’s ontwikkel is, het die Richterskaal toe reeds vervang, maar mense en die media praat steeds gereeld van ’n aardbewing se krag met verwysing na die Richterskaal.
Wetenskaplikes het onlangs ’n soort verkleurmannetjie in Madagaskar gekry wat 100 jaar laas op dié eiland gesien is. Hulle het ’n hele paar Voeltzkow-verkleurmannetjies in die noordweste van die land gekry, en ook vir die eerste keer ooit gesien hoe die wyfie lyk. Hulle vermoed die spesie leef net tydens die reënseisoen: Hulle broei uit, groei vinnig, paar, en vrek dan weer binne ’n paar maande.
Die departement landbou in KwaZulu-Natal het bekendgemaak dat meer as 400 koeie in dié provinsie vanjaar positief getoets is vir brusellose. Dié bakteriële siekte is oordraagbaar en veroorsaak misgeboortes van kalfies en ander vrugbaarheidsprobleme by koeie. Mense kan ook die siekte kry as hulle rou of ongepasteuriseerde suiwelprodukte eet. Brusellose kan egter gekeer word as kalfies op tussen vier en agt maande daarteen ingeënt word.
Verskeie sangvoëlspesies skop van hul kuikens doelbewus te vroeg uit die nes uit – nog voor hulle kan vlieg. Dis die bevinding van Amerikaanse navorsers wat 18 sangvoëlspesies in dié land ondersoek het. Die ouers gee die kuikens ál minder kos (sodat hulle die nes weens hongerte verlaat) en moedig hulle aan om uit die nes te klim. As daar minder kuikens in die nes is, is die kans beter dat die ouers minstens een van die kroos suksesvol onafhanklik sal kan grootmaak.