DIE STREWE NA GEREGTIGHEID
HIERDIE LEWE GEWONE MENSE IN HUL EIE WOORDE Hy is ’n bekende gesig in die Suid-Afrikaanse regswêreld en was betrokke by verskeie opspraakwekkende sake
Soos vertel aan
Foto:
CHRISTHÉNUS VAN DER VIJVER (62), SENIOR STAATSAANKLAER
EK RAAK altyd vreeslik geïrriteerd as jy ’n skuldigbevinding kry en die opponent kom ná die tyd na my toe en wens my geluk. Moenie vir my geluk sê nie. Dit is nie ’n wedstryd nie. Reg en geregtigheid het net geskied.
Dit gaan eerder oor die bevrediging wat jy kry as jy sien daar het reg en geregtigheid plaasgevind. Net so put jy soms bevrediging uit ’n onskuldigbevinding.
Ek het al by twee gevalle in die hooggeregshof nie ’n aansoek vir ontslag teengestaan nie. Ek is ’n beampte van die hof: As ek sien die getuienis is onvoldoende, sal ek vir die hof sê die getuienis is onvoldoende. As ek ’n dossier lees en ek glo nie die getuie nie, dan vervolg ek nie.
Jy ontwikkel ’n tipe gut feeling.
Ek sê baie vir die jong aanklaers: ’n Saak is bitter min soos hy op papier lyk.
Eerstens, die polisie neem nooit ’n verklaring so volledig soos wanneer jy met ’n persoon sou konsulteer nie. Hulle het nie altyd die tyd nie. Dan is daar die taalkwessie. Deesdae moet die polisie alles in Engels doen. Die polisieman is dalk Afrikaans en die getuie is Afrikaans en dan moet hulle die verklaring in Engels aflê.
Ek was nog nooit by ’n saak betrokke waar ek van die begin af weet hierdie persoon is onskuldig nie. Dan sal ek nie daar staan nie. Ek sal nooit met myself kan saamleef nie. Ek het al ’n saak wat gereed was om op die hofrol geplaas te word met my baas gaan bespreek en gesê ons moenie daarmee voortgaan nie. Dan het ek dit in my voorbereiding agtergekom.
Maar jy kan nie emosioneel by ’n saak betrokke raak nie. Jy sal mal raak.
Ek het ’n kollega gehad wat op sy beste funksioneer as hy en sy opponent sommer al vroeg in die saak lekker vassit en dan regdeur die saak glad nie met mekaar praat nie.
Ek kan glad nie so werk nie. Ek en my opponent moet ná die hof ’n bier kan gaan drink of ’n toebroodjie eet. As jy vassit, sit jy vas in terme van wat jy vir die hof wil sê of jy skiet mekaar af met ’n lekker skoot sarkasme, maar as jy uit die hof stap, is julle vriende. Om persoonlik te raak en buite die hof te baklei, is nie my styl nie, maar dit is seker hoe mense verskil.
Ek sal liewer meer empatie toon en jammer voel vir naasbestaandes. Die Inge Lotz-saak is ’n baie goeie voorbeeld, waar mens se hart gebreek het vir haar ouers
BO: Christhénus (tweede van links) gedurende ’n ter plaatse ondersoek in 2018 tydens die Adam Pietersemoordsaak. LINKS: Christhénus op die toneel waar Adam se lyk gevind is. Die boer Martin Visser van Lutzville is skuldig bevind aan sy moord.
Ek het op Stellenbosch studeer. In die begin van my finale jaar het ek en my vrou, Judith, getrou. Nie omdat ons moes nie, maar omdat ons wou. Ons het twee kinders, Nuscha en Duvall.
Ná die weermag het ek as ’n aanklaer by die landdroshof in Bellville begin. So twee jaar later het ek bedank om my klerkskap by ’n prokureursfirma te gaan doen. Ek wou dit ook ervaar. Ek dink tog dit het my later in my loopbaan gehelp, soos wanneer mens met die verdediging onderhandel, maar ek is toe weer justisie toe.
Ek het dit gemis om aan dié kant van die draad te staan en siviele reg kan maar bietjie van ’n papieroorlog wees. Die kriminele sake is meer adrenaliengedrewe.
In 1992 het ek die pos hier by die kantoor van die direkteur van openbare vervolging in die Wes-Kaap gekry.
Die sake wat jy doen maal maar in jou kop, maar ek vat nie regtig werk huis toe nie. Die grootste vrees vir enige aanklaer is dat jy nie al die getuienis voor die hof geplaas het om te verseker dat jy jou saak bewys het nie. Of dat jy êrens ’n fout gemaak het en die persoon kom op ’n tegniese punt vry. As jy in die nag wakker word, is dit miskien die saak wat jou wakker maak – dalk die katte – maar dit waaroor jy dink, is dáárdie twee goed.
Jy wonder hoekom mense goed doen, maar in Suid-Afrika hoef ons mos nie soos in Amerika motief te bewys nie. Ek hoef nie te wonder hoekom iemand iets gedoen het nie. Ek moet net bewys hy het dit gedoen.
Soos in die Maggie Titus-saak. (Maggie, ’n oudraadslid van Oudtshoorn, is lewenslange tronkstraf opgelê nadat sy skuldig bevind is aan die moord van haar man, Preston Titus.) Haar man is wreed vermoor in die huis. Die polisie het gekyk na polisse, maar daar was niks noemenswaardig nie, so dit kon nie finansiële oorwegings gewees het nie. Eintlik weet ons steeds nie hoekom sy dit gedoen het nie. Jy wonder hoekom iemand so dom ding doen en nou is haar lewe daarmee heen.
Wanneer jy ’n skuldigbevinding kry, is dit ’n gevoel van tevredenheid, want die adrenalien het dan vir omtrent twee maande gepomp. Dit wissel, maar ek sal huis toe gaan en ’n whisky skink of ’n lekker glas rooiwyn. Jy is bly dit is klaar. Jy is bly die naasbestaandes sien reg en geregtigheid, want dikwels is dit ook vir hulle ’n manier van closure. En dit is belangrik. ■
Christhénus van der Vijver is te sien in wat op 24 Februarie op VIA (kanaal 147) begin.
‘Jy kry ’n gut feeling. ’n Saak is bitter min soos hy op papier lyk’
B