PLEKKIE ONDER DIE SON
In ’n sonnige land is dit belangrik om sonslim te wees. ees. Ons kyk na die jongste navorsing vir wenke om jou u teen velkanker te beskerm
DIE reëls ls oor hoe om veilig eilig in die son te wees verander voortdurend oortdurend danksy y nuwe wetenskaplike ke navorsing oor blootstelling stelling aan die son, risikofaktore sikofaktore en die vroeë opsporing van velkanker. elkanker. Volgens die prominentste kenners ners van velkanker in Australië, die land met die hoogste voorkoms van velkanker er terwêreld, ter wêreld, is dit belangrik om die volgende nde te weet.
’N BIETJIE BLOOTSTELLING TELLING KAN ’N GOEIE DINGG WEES
Blootstelling aan die son on se UV-strale is die hoofoorsaak van velkanker – dis ’n onweerlegbare feit. Dis egter ook die maklikste en natuurlikste bron van vitamien D, ’n noodsaaklike hormoon wat jou liggaam help om kalsium op te neem vir been- en spiergesondheid.
Die meeste gesondheidsorganisasies oor die wêreld heen stem nou saam dat ’n bietjie daaglikse onbeskermde blootstelling aan die son deel van ons algemene gesondheidsroetine moet wees. Maar hoeveel blootstelling? ?
Die aanbeveling is 1,3 stantandaard eritemale dosisse se (SED’s) drie keer per week, k, sê dr. Rachel Neale, senior navorsingsgenoot by Australië se Queensland-instituut vir mediese navorsing. Eriteem verwys s na die rooiheid van die vel, el, en SED is ’n maatstaf om die hoeveelheid sonblootstelling lling te meet. “As die UV-indeks 10 is, kry jy ongeveer 10 SED’s per uur,” sê Rachel. “So jy sal een SED in ses minute kry.” (Soos in Australië is die UV-indeks in Suid-Afrika ongeveer 10 of effens hoër, so jy sal 1 SED in ongeveer 10 minute kry.)
Die blootstelling hoef ook nie oor jou hele liggaam te wees nie, sê sy, maar slegs oor 35% van jou lyf ( jou bene tot net b bokant die knie, jou arms t tot net bokant die elmboë en jou gesig). Jy kan dus die vit vitamien D maak wat jy nodig het deur net 13 minute van jou dag d buite deur te bring. “In die somer kan jy kry wat jy nodig het deur net jou daaglikse roetine te volg – gaan werk toe of winkels toe, of gaan stap met die hond, of sit in die tuin,” sê Rachel. “Die manier waarop vitamien D in die liggaam geberg en afgebreek word, beteken ook dat jy met onderbroke blootstelling kan wegkom – dit hoef nie alles op een slag te gebeur nie.”
JY HET WAARSKYNLIK NIE ’N AANVULLING NODIG NIE
Daar is artikels oor vitamien D-tekorte wat toeneem as gevolg van mense wat blootstelling aan die son vermy, of hulself bedek en sonskerm gebruik.
Maar Rachel sê daar is baie min bewyse hiervoor, veral in lande in die Suidelike Halfrond, en voeg by dat die enigste mense wat die risiko loop aan ’n tekort, dié is wat huisgebonde is weens swak gesondheid of gestremdheid, bejaardes in sorgsentrums, en dié wat spesifieke medikasie neem of ’n spesifieke mediese toestand het wat swak vitamien D- en
kalsiumabsorpsie veroorsaak.
Dit kan ook ’n probleem wees vir dié wat die son vermy omdat hulle voorheen velkanker gehad het of ’n hoë risiko vir kanker het, en dié wat die grootste deel van hul liggaam om godsdienstige of kulturele redes bedek.
Die deursneemens wat buite rondloop in hul daaglikse doen en late, sal waarskynlik nie ’n vitamien D-aanvulling hoef te neem nie, sê Rachel. As jy wonder hieroor of bekommerd is, vra jou huisdokter vir ’n toets.
TEGNOLOGIE KAN ONGELOOFLIK NUTTIG WEES
Baie velkankerklinieke bied reeds digitale monitering van moesies en kolle aan, maar dis net die begin. Daar is nou ’n oplewing in tegnologiese belegging en navorsing in die ontwikkeling van akkurate outomatiese stelsels wat velkanker vroeg kan opspoor, soos 3Dskandeerders wat ’n hoëdefinisie-avatar van jou liggaam skep om al die moesies en merke aan te teken en na te spoor, en die gebruik van kunsmatige intelligensie om te onderskei tussen verdagte en nieverdagte moesies en letsels.
Daar is ook ’n oplewing in die ontwikkeling van apps waarin ’n dermaskoop aan ’n slimfoon gekoppel kan word sodat jy ’n foto van die verdagte moesie of kol kan neem en dit direk aan jou dermatoloog kan voorlê. Hoewel dit waarskynlik die toekoms van vroeë opsporing van velkanker sal wees, is ons nog nie heeltemal daar nie.
Tot dan gee baie klimaatapps op jou slimfoon die indeks vir UV-strale vir jou gebied, en dit kan selfs aanbeveel wan
neer jy deur die dag sonskerm benodig of nie nodig het nie.
JOU FAMILIEGESKIEDENIS MAAK REGTIG SAAK
Vroeë opsporing maak baie staat op mense wat selfondersoek doen en dadelik dokter toe gaan as hulle ’n verandering opmerk.
Mense met ’n ligte vel, wat ’n hoër risiko het, moet elke drie tot ses maande selfondersoek doen, en dit oorweeg om een keer per jaar ’n professionele velondersoek te kry. Mense van kleur het oor die algemeen ’n laer risiko vir melanoom, maar dit is steeds belangrik om waaksaam te wees. Familiegeskiedenis speel ook ’n deurslaggewende rol.
“As jou ma of oom aan melanoom oorlede is, loop jy ’n hoë risiko – veral as jy jonger as 40 is,” waarsku Peter. In hierdie geval moet jy elke ses maande ’n professionele velondersoek hê.
“En as jy ’n ultrahoë risiko het, wat beteken dat jyself een of twee melanome gehad het, of as jy familielede het wat gesterf het daaraan, is dit ’n goeie idee om elke drie of vier maande ’n professionele ondersoek te laat doen.”
‘IN DIE SOMER KAN JY KRY WAT JY NODIG HET DEUR NET JOU ROETINE TE VOLG’